Sinemada Dogma 95 Akımının “Budalalar” (Idiots) Filmi Üzerinden Okunması

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 31 - 50, 31.03.2020

Ali Öztürk

https://doi.org/10.30622/tarr.691953

Öz

Uygarlık süreci, teknoloji alanında yaşanan gelişmeler gerek ekonomik, sosyal ve kültürel değişimleri getirmiş gerekse de bu dönüşümlerin itme gücüyle yeni yaklaşımlar ve oluşumların ortaya çıkarmıştır. Bu oluşum alanlarından biri de sinemadır. Sinema da ortaya çıkan bu oluşum alanı çeşitli düşünsel gruplar, okul veya alana özgü bir dergi öncülüğünde olmuştur.. Bu oluşumların temel amaçları ise içinde bulunulan dönemin sosyal, siyasal ve kültürel ihtiyaçlarına karşılık verebilecek anlatılar sunmaktır. Mevcut olan bu oluşumlardan biriside yayınladığı manifestoyla adını duyuran Dogma 95 akımıdır.
Film yapımının ancak belli kurallar çerçevesinde çekilebileceğini belirten Dogma 95 akımı, ana akım sinemayı illüzyon sineması olarak nitelemektedir. Bu akıma göre ana akım sinema, şaşalı görsel unsurları kullandığı ancak buna karşın içi boş filmlerin üretildiği bir mecradır. Dogma 95 akımına göre, sinema filmi çeken yönetmenin asli görevinin, yapay aksiyon ve yapay karakterlerle bir ilizyon yaratmaktan çok anlatıdaki gerçeği ortaya çıkarmak olmalıdır. Geleneksel sinema anlatı yapısını karşısında yer alan bu akım sinemada saflığı ve ‘‘iffet yemini’’ gibi bir söylemle ahlaki değerlere vurgu yaparak arınmayı savunmaktadır.
Bu çalışmanın amacı, ana akım sinemaya karşı bir tutum sergileyen Dogma 95 akımına açıklık getirmek ve yayınlandığı manifesto doğrultusunda Lars von Trier tarafından çekilen “Budalalar” filminin anlatı özellikleri bakımından, akımının manifestosunda belirttiği özellikleri taşıyıp taşımadığını saptamaktır. Çalışmada yöntem olarak, Bordwell ve Thompson tarafından geliştirilen neoformalist yaklaşım kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sinemada Anlatı

The Examination Of The Dogme 95 Movement In Cinema Through The Movie “Idiots”

Öz

Civilization process and developments in the field of technology have brought economic, social and cultural changes and led to the emergence of new approaches and formations with the driving force of these transformations. One of the areas where these transformations have occurred is cinema. These formations that emerged in cinema developed under the leadership of various intellectual groups, schools or field-specific magazines. The main objectives of these formations are to present narratives that can meet the social, political and cultural needs of the period. One of these formations is the Dogme 95 movement, which opposes the traditional and contemporary narrative with its manifesto. 

The Dogme 95 movement, which states that filmmaking can only be performed within certain rules, defines cinema as an illusion cinema and sees it as a medium where high-colored visual elements are used to produce hollow movies. According to this movement, the main duty of the director who shoots the movie should be to reveal the truth in the narrative rather than creating an illusion with artificial action and artificial characters. 

The aim of this study is to clarify the concept of "Dogma 95", which exhibits an contrary attitude towards mainstream cinema, and to determine whether the movie "Idiots”, which was directed by Lars von Trier and shot in line with the manifesto, bears the characteristics of the movement in terms of narrative features. The neo-formalist approach developed by Bordwell and Thompson was used as the method for this study.

Anahtar Kelimeler

Narrative in Cinema, Movement, Dogma 95 Movement, Lars von Trier, Idiots

Kaynakça

• Kaynakça Abisel, N. (1989) Sessiz Sinema, Ankara Üniversitesi Basım- Yayın Yüksekokulu Yayınları
• Armes, R. (2011) Sinema ve Gerçeklik, Doruk Yayınları, İstanbul
• Bordwell, D. (2012) Film Sanatı, Çev:Ertan Yılmaz De Ki Yayınları
• Bordwell, D. (1985) Narration in the Fiction Film Wisconsin: University of Wisconsin Press
• Bordwell, D. (1989) Historical poetics of cinema. The cinematic text: methods and approaches, R. Barton Palmer (Der.) içinde (pp.369-398). New York: AMS
• Bordwell D., Thomson K. (2008). Film Sanatı. (Çev. Ertan Yılmaz ve Emrah Suat Onat). Ankara:De Ki
• Cevizci, A. (2000)Paradigma Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul
• Christensen, O. (2000) Spastic Aesthetics- The İdiots p.o.v.A Danish Journal Of Film Studies, Number 10, December
• Christensen, M.E. (2003). ‘Dogma and marketing: the state of film marketing in Europe and the achievements of the first Dogme films
• Çelgin, G. (2011) Eski Yunanca-Türkçe Sözlük, İstanbul: Kabalcı Yayınevi
• Hjort, M. and Bondebjerg, I. (2001) The Danish Directors, Dialogues On a Contemporary National Cinema, Bristol: Intellect Books Jensen, J. R. (1998) Dogma Öldü! Yaşasın Şarkı ve Dans. J. Lumholdt içinde, Sinema Tutkusu-Lars von Trier, Çev: Selim Özgül. İstanbul: Agora Kitaplığı
• Lumholdt, J. (2015) Sinema Tutkusu-Lars von Trier. (Çev: Selim Özgül). İstanbul: Agora Kitaplığı
• Michemsen, O. (1982) Tutku, Sinemanın Can Damarıdır. J. Lumholdt içinde, Sinema Tutkusu-Lars von Trier (Çev: Selim Özgül). İstanbul: Agora Kitaplığı
• Monaco J. (2002) Bir Film Nasıl Okunur? Çev: Ertan YılmazYayınevi: Oğlak Yayıncılık
• Passeron R., (1990) Sürrealizm Sanat Ansiklopedisi, Çeviren: Sezer Tansuğ, Remzi Kitabevi, İstanbul
• Smith, G., (2015) ‘Karanlıkta Dans, Sinema Tutkusu-Lars Von Trier içinde, der. Jan Lumholdt, çev. Selim Özgül İstanbul: Agora Kitaplığı
• Schepelern, P. (2003) Kill Your Darlings, Lars von Trier and the Origin of Dogma 95
• Stevenson, J. (2005) Lars Von Trier, çev. Begüm Kovulmaz İstanbul: Agora Kitaplığı
• Stevenson, J.(2003) Dogme Uncut: Lars von Trier, Thomas Vinterberg, and the Gang That Took on Hollywood. Santa Monica Press.
• Topçu, Y. G.( 2013) ‘‘Saf Sinemaya Dönüş Denemesi: Dogma 95’’, Sinema Kuramları, Beyazperdeyi Aydınlatan Kuramlar Cilt 2 içinde, ed. Zeynep Özarslan, İstanbul: Su Yayınevi
• Thompson, K. (1998) Breaking the Glass Armor, Neoformalist Film Analysis. Princeton: Princeton University Press
• Lumholdt, J. (2015) Sinema Tutkusu-Lars von Trier. (Çev: Selim Özgül) İstanbul: Agora Kitaplığı
• Vieyard J. (2010) Sinemada Çekim Teknikleri Her Sinemacının Bilmesi Gereken Kamera Hareketleri, İstanbul Organizasyon Yayınevi
• İnternet Kaynakları Bordwell, D., (2004) A decade of danish film: a strong sense of narrative desire, Ulaşım Tarihi Temmuz 2019- https://bibliotek.dk/da/work/870971-tsart:87736946
• TDK, Güncel Türkçe Sözlüğü, (Çevrimiçi) https://sozluk.gov.tr/?kelime=uzam-zamansal, 13 Kasım 2019
• Schepelern, P. “Film According to Dogma” http. www. Dogme 95 .dk /news /interview/ schepelem. htm.4. Haziran 2019
• A tribute to the official Dogme95, Manifesto, http://www.dogme95.dk/dogma-95 Ulaşım Tarihi Ağustos 2019