Aliya İzzetbegoviç’e Göre Bireyin ve Toplumun Eğitiminde Kadının Rolü

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 3, 325 - 357, 30.09.2020

Şeref Göküş , Bülent Koçoğlu , Rıfat Atay

https://doi.org/10.30622/tarr.782680

Öz

Bu çalışmanın amacı; Aliya İzzetbegoviç’in düşünce dünyasındaki bireyin ve toplumun eğitiminde kadınların ne tür roller üstlenebileceğini incelemektir. Doküman analizi yöntemine göre hazırlanan bu çalışmada şu sonuçlara ulaşılmıştır: Aliya, düşünce dünyasında ve yaşamında kadına özel bir anlam yükler. Onları yaratılışları itibariyle bedensel ve duygusal yönleriyle bir şahsiyet olarak anlamaya çalışırken toplumsal yönleriyle de bulundukları ve bulunmalarını arzu ettiği yerleri izah etmek için çaba sarf eder. Aliya’nın kadınlara ve aileye karşı nasıl bir tutum içerisinde olduğu her şeyden önce kendi ailesindeki kadınlarla olan diyaloğunda görülebilir. Batı’da kadınların, annenin ve olgusal olarak ailenin durumu onurlu mecrasından çıkartılarak bireysel ve toplumsal sorunların temel sebebi haline getirilir. Müslümanların dünyasında da kadınlara dair sorunlar vardır. Bu sorunlar birçok konuda olduğu gibi İslam’ın güncel hayata yön verme gücünün zayıflatılmasından kaynaklanan sorunlara benzemektedir. Aliya açısından İslamî bir doğuşla birlikte bireysel ve toplumsal bir dönüşüm için kadınların eğitilmesi ve eğitimli kadınların bu süreçte görev almaları eğitim ve din eğitimi yönüyle büyük bir önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aliya İzzetbegoviç, kadın, aile, batı, doğu, islam, eğitim

The Role of Women in the Education of Individual and Society According to Alija Izetbegovic

Öz

The aim of this study is to examine what kind of roles women can play in the education of the individual and society in Alija Izetbegovic's world of thought. In this study, prepared according to the method of document analysis, the following results were obtained: Alija ascribes a special meaning for women in his world of thought and life. While trying to understand them as a personality, both physically and emotionally, in terms of their creation, he endeavors to explain where they are and where they should be found with their social aspects. The attitude of Alija towards women and the family can be seen above all in his dialogue with the women in his family. According to him, the situation of women, mother and factual family in the West is removed from the dignified status, making it the main cause of individual and social problems. Unfortunately, there are also problems with women in the Islamic world. These problems are similar to those caused by the weakening of Islam's power to direct daily life, as in many other issues. For Aliya, the education of women and the participation of educated women in this process is of great importance in terms of education and religious education for an individual and social transformation with an Islamic birth.

Anahtar Kelimeler

Alija Izetbegovic, Woman, Family, Islam, Religious Education

Kaynakça

• Ademi, Rahman¬-Orçan, Mustafa, “İzzetbegoviç’in Hapishane Arkadaşı ve Dostu Hasan Çengiç’le Konuşma”, Hece Aylık Edebiyat Dergisi, Çev. Cenana Braçkoviç, S.229, 2016.
• Akçay, Musab, “Aliya İzzetbegoviç ve Düşünce Dünyası”, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2016.
• Akın, Mahmut Hakkı, “Aliya İzzetbegoviç’in Entelektüel Mirası”, Uluslararası Aliya İzzetbegoviç Sempozyumu (11-12 Ekim 2008), Ed. Ömer Hakan Özalp-Kenan Gültürk, Etkin Ajans, İstanbul, 2010.
• Akın, Mahmut Hakkı - Karaarslan, Faruk, Aliya İzzetbegoviç: Özgürlük Mücadelesi ve İslâm Düşünürü, 2. Bsk., Pınar Yayınları, İstanbul, 2015.
• Aktaş, Hamza, “Aliya İzzetbegoviç’in Düşüncesinde Ahlak-Terbiye İlişkisi”, I. Uluslararası Bir Bilge Bir Ülke Sempozyumu Bildiriler Kitabı (3-5 Ekim 2018), Ed. Mümin Hakkıoğlu vd., Gümüşhane Üniversitesi Yayınları, Gümüşhane, 2018.
• Aktaş, Ümit, Çağımızın Tanıkları, Metamorfoz Yayıncılık, 2. Bsk., İstanbul, 2014.
• Aktay, Yasin, “Açılış konuşması”, Uluslararası Aliya İzzetbegoviç Sempozyumu (11-12 Ekim 2008), Ed. Ömer Hakan Özalp-Kenan Gültürk, Etkin Ajans, İstanbul, 2010.
• Aslan, Emre Ş. – Selvi, Özgür, “Bir Marka Kişilik Olarak Aliya İzzetbegoviç’in Türk Toplumundaki Algısı”, I. Uluslararası Bir Bilge Bir Ülke Sempozyumu Bildiriler Kitabı (3-5 Ekim 2018), Ed. Mümin Hakkıoğlu vd., Gümüşhane Üniversitesi Yayınları, Gümüşhane, 2018.
• Ataş, Mehmet, “Entelektüel Lider Bağlamında Aliya İzzetbegoviç Üzerine Nitel Bir İnceleme”, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, 2016.
• Aygün, Aykut, “Aliya İzzetbegoviç’te Din ve Siyaset”, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2017.
• Bal, Hüseyin, “Aliya İzzetbegoviç ve Bilgeliğin Tezahürleri”, Sosyal Araştırmalar ve Davranış Bilimleri Dergisi, C.5, S.9, 2019.
• Balcı, Mustafa, “İzzetbegoviç’in Dostu Fatih Ali Hasaneyn ile Konuşma”, Trc. Elvan Büşra Yenigün, Hece Aylık Edebiyat Dergisi, S.229, 2016.
• Bardhi, İsmail, “Aliya İzzetbegoviç-Bir Dindar ve Din Eğitimcisi”, Uluslararası Aliya İzzetbegoviç Sempozyumu (11-12 Ekim 2008), Ed. Ömer Hakan Özalp-Kenan Gültürk, Etkin Ajans, İstanbul, 2010.
• Bayram, Meryem, “Aliya İzzetbegoviç’in İslamlaşma Anlayışı”, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2019.
• Çetin, Yalçın, “Bilge Kral” ve “Müslüman Batı Aydını” Şeklinde Yaratılmış İmajların Aliya İzzetbegoviç’in Eserleri, Kişiliği ve Yaşantısı Üzerinden Geçerliliğinin Kavramsal Soruşturması Üzerine”, 5.Uluslararası Kültür ve Medeniyet Kongresi Tam Metin Kitabı (12-14 Nisan 2019), İksad Yayınevi, Hatay, 2019.
• Çetintaş, Oya, “Aliya İzzetbegoviç’in Siyaset Felsefesi”, Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak, 2018.
• Dalkılıç, Melike, “Bir Çağdaş İslam Düşünürü Olarak Aliya İzzetbegoviç”, Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2019.
• Demirci, İbrahim, “Aliya İzzetbegoviç’in Hayatında ve Eserlerinde Aile ve Kadın”, Hece Aylık Edebiyat Dergisi, S.229, 2016.
• Dölek, İlbey, “Aliya İzzetbegoviç’in Eserlerinde Batı, Hristiyanlık ve Hz. İsa”, Mardin Artuklu Uluslararası Multıdisipliner Çalışmalar Kongresi Sosyal Bilimler Tam Metin Kitabı (19-21 Nisan 2019), Ed. Hasan Çiftçi, Yasemin Ağaoğlu, İksad Yayınevi, Mardin, 2019.
• Eliaçık, R. İhsan, Aliya İzzetbegoviç Yenilikçi Müslüman Düşünürler Dizisi 2, 2. Bsk., Tekin Yayınevi, İstanbul, 2016. Gümüş, Zümrüt, “Bosna Hersek Savaşı ve Uluslararası İlişkilerdeki Yeri”, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas, 2005.
• Gündüz, Süleyman, ‘‘Sade ve Bilge İnsan Aliya İzzetbegoviç” Hece Aylık Edebiyat Dergisi, S.229, 2016.
• Gürsu, Orhan, “Değişen Dünyada Aile ve Psikolojik Problemler”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C.17, S.1, 2015.
• İsakoviç, Zehrudin, “Aliya İzzetbegoviç 1925-2003 Biyografi”, Hece Aylık Edebiyat Dergisi, S.229, 2016.
• İzzetbegoviç, Aliya, Doğu Batı Arasında İslam, Trc. Salih Şaban, 17. Bsk., Klasik Yayınları, İstanbul, 2017.
• İzzetbegoviç, Aliya, İslam Deklarasyonu, Trc. Rahman Âdemi, 35. Bsk., Fide Yayınları, İstanbul, 2017.
• İzzetbegoviç, Aliya, İslami Yeniden Doğuşun Sorunları, Trc. Rahman Âdemi, 32. Bsk., Fide Yayınları, İstanbul, 2017.
• İzzetbegoviç, Aliya, Kendi Kaleminden Aliya İzzetbegoviç: II. Endülüs Soykırımına Geçit Vermeyen Bilge Adam, Trc. Alev Erkilet vd., Dergâh Ofset Yayınları, İstanbul, 2003.
• İzzetbegoviç, Aliya, Konuşmalar, Trc. Fatmanur Altun-Rıfat Ahmetoğlu, 23. Bsk., Klasik Yayınları, İstanbul, 2017.
• İzzetbegoviç, Aliya, Köle Olmayacağız, Trc. Rahman Ademi, 27. Bsk., Fide Yayınları, İstanbul, 2017.
• İzzetbegoviç, Aliya, Özgürlüğe Kaçışım: Zindandan Notlar, Trc. Hasan Tuncay Başoğlu, 24. Bsk., Klasik Yayınları, İstanbul, 2017.
• İzzetbegoviç, Aliya, Tarihe Tanıklığım, Trc. Alev Erkilet, vd., 16. Bsk., Klasik Yayınevi, İstanbul, 2016.
• Karaarslan, Faruk, “Aliya İzzetbegoviç’in Düşüncesinde Kadın ve Aile”, Hece Aylık Edebiyat Dergisi, S.229, 2016.
• Karaarslan, Faruk, “Entelektüel Üzerine Bir Çalışma: Aliya İzzetbegoviç Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 2010.
• Kıral, Bilgen, “Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi”, Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.15, 2020.
• Kızılabdullah, Yıldız, “Kavramsal Çerçeve: Eğitim, Öğretim ve Din” Din Eğitimi, Ed. Recai Doğan-Remziye Ege, Grafiker Yayınları, Ankara, 2015.
• Koçoğlu, Bülent, “Aliya İzzetbegoviç'in Eğitim, Din Eğitim ve Öğretimi Görüşleri”, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya, 2019.
• Kodal, Tahir, “Bosna-Hersek’in Bağımsızlığını Kazanması ve Türkiye (1990-1992)”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 34/2, 2018.
• Limon, Aynur, “Siyasi Bir Lider Olarak Aliya İzzetbegoviç”, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar, 2019.
• Orçan, Mustafa, “Ufuk Soran ile Bir Bosna Gazisinin İlginç Anıları”, Hece Aylık Edebiyat Dergisi, S.229, 2016.
• Özdemir, Musa, “Aliya İzzetbegoviç Düşüncesinde Üçüncü Yol Kavramı ve Felsefi Temelleri”, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2014.
• Özel, İsmet, Üç Zor Mesele, 10. Bsk., Tiyo Yayınları, İstanbul, 2019.
• Öztürk, Hacer, “Yıldızın Altında Yatan Adam” Hece Aylık Edebiyat Dergisi, S.229, 2016.
• Öztürk, Niyazi, “Nurettin Topçu ve Aliya İzzetbegoviç’te Din Anlayışı” Yüksek Lisans Tezi, Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tokat, 2019.
• Pulat, Tunç, “Bosna-Hersek’te Devlet İnşa Süreci: 1996-2013 Dayton Antlaşması Sonrasında Bosna-Hersek”, Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2015.
• Sevil, Muharrem, “Kadeh Bağını Kıran “Dedo”, Uluslararası Aliya İzzetbegoviç Sempozyumu (11-12 Ekim 2008), Ed. Ömer Hakan Özalp-Kenan Gültürk, Etkin Ajans, İstanbul, 2010.
• Soysal, Abdullah, “Entelektüel Liderliği ile Model İnsan: Aliya İzzetbegoviç”, Uluslararası İslam ve Model İnsan Sempozyumu, (26-27 Nisan 2018), Ed. M. Akif Özdoğan vd., Kahramanmaraş Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Kahramanmaraş, 2018.
• Şafak, Yasin, “Bosna Savaşı ve Yugoslavya’nın Parçalanması”, Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2010.
• Tekin, Cemile, Halilovic, “Boşnakların Bosna-Hersek Devleti'ni Kurma Mücadelesi ve Alıja Izetbegovıc” Türk- İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, S.14, 2012.
• Uğurlu, Yaşar, “Doğu’nun Çocuğu Batı’nın Münevveri Aliya İzzetbegoviç”, Hece Aylık Edebiyat Dergisi, S.229, 2016.
• Yorulmaz, Hüseyin, “İzzetbegoviç Ailesinin Bilinmeyenleri”, Hece Aylık Edebiyat Dergisi, S.229, 2016.
• Yorulmaz, Hüseyin, Bilge Lider Aliya İzzetbegoviç, Hat Yayınları, İstanbul, 2015.
• http://www.mm.co.ba/index.php/tr/oezgecmisleri/879-bilge-kral-hayata-goezlerini-yumdu (Erişim: 05.05.2020).
• https://www.aa.com.tr/tr/dunya/bosna-hersek-bagimsizlik-gununu-kutluyor/178309 (Erişim: 15.05.2020).
• https://www.dunyabizim.com/soylesi/serif-petkovic-ile-aliya-izzetbegovice-dair-konustuk-h24995.html (Erişim: 17.05.2020).
• https://www.dunyabulteni.net/kultur-sanat/sadece-aliya-h337468.html (Erişim: 01.05.2020).
• https://adaletzemini.org/19-kasim-2017-dogu-ve-bati-arasinda-mucahid-bir-bilge-aliya-izzetbegovic-1925-2003/ (Erişim: 01.05.2020).
• http://www.irsadgenclik.org/bilge-kral-aliya-izzet-begovic/ (Erişim: 05.05.2020).
• http://www.sanalbasin.com/suleyman-gunduz-yazdi-bir-kitle-heykeltirasi-alija-izetbegovic-15880526/ (Erişim: 05.05.2020).
• https://suffagah.com/aliya-izzetbegovicin-kadin-istihdamina-yonelik-5-beyani (Erişim: 01.05.2020).
• https://www.dunyabizim.com/polemik/aliya-kadina-nasil-bakiyordu-h379.html (Erişim: 01.05.2020).
• http://www.irsadgenclik.org/bilge-kral-aliya-izzet-begovic/ (Erişim: 05.05.2020).
• https://suffagah.com/aliya-izzetbegovicin-kadin-istihdamina-yonelik-5-beyani (Erişim: 01.05.2020).
• http://www.irsadgenclik.org/bilge-kral-aliya-izzet-begovic/ (Erişim: 05.05.2020).
• https://suffagah.com/aliya-izzetbegovicin-kadin-istihdamina-yonelik-5-beyani (Erişim: 01.05.2020).
• https://www.tyb.org.tr/20-yuzyilda-insanligin-onurunu-kurtaran-liderdir-aliya-18888yy.htm (Erişim: 17.05.2020).
• https://www.yenisafak.com/hayat/bosna-bilge-lider-aliyayi-ozlemle-aniyor-2550485 (Erişim: 17.05.2020).
• https://kuran.diyanet.gov.tr/tefsir/N%C3%BBr-suresi/2822/31-ayet-tefsiri (Erişim:07.06.2020).
• https://islamansiklopedisi.org.tr/talak (Erişim: 07.06.2020).
• https://islamansiklopedisi.org.tr/hitti-philip-khuri (Erişim: 07.06.2020).
• http://www.sanalbasin.com/suleyman-gunduz-yazdi-bir-kitle-heykeltirasi-alija-izetbegovic-15880526/ (Erişim: 05.05.2020).
• https://fethigungor.net/dirilis-postasi/aliyayi-fikriyatini-davasini-anlamak/ (Erişim: 09.05.2020).
• http://www.haberdurus.com/haber/aliya-izzetbegovic-yazdi-biz-gencligimize-her-turlu-iktidara-itaat-icinde-olmasini-ogretiyoruz-35426.html (Erişim: 01.05.2020).