Examınatıon of Female Representatıons ın Halit Ziya’s Novel Aşk-ı Memnu ın Terms of Gender

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 293 - 307, 25.03.2021

Erdi Demir

https://doi.org/10.30622/tarr.872711

Cited By: 8

Öz

This study focuses on the reflections of gender norms in a text. The work provides a rich source of data from women's studies and gender discipline, which is important in that it reflects the idea of the period in which it was written, life practices and perspective towards women. The study conducted a weaver review of data collected by reviewing literature on the topic of female identity. In the study, the relationship of social roles and forms of action on female characters with gender norms was examined. It was understood that issues such as polygamy, forbidden love, and deception were presented on the female characters of social value conflicts, and it was finally achieved that they were established from a patriarchal point of view. It has been found that while women who are compatible with gender roles (obedient, altruistic, docile, silent) are fictionalized as those who have ideal and moral maturity, negative criticism of libertarian and Independent Women types is made. Khalid Ziya Uşaklıgil's works Aşk-ı satisfied provide a rich data source for evaluating the social status and positions of women from a gender perspective. Aşk-ı Memnah describes a marriage of unhappy people formed on the topic of forbidden love and the reasons and consequences that lead to this marriage. Which Westernization, who's clothing and fashion learn French, play the piano, although a rapid with the freedom of the people who thinks through the Turkish family structure does not fit into a way of life (with all-night parties, rides, flirtations, and forbidden love, extra-marital relationships, deception in the public sphere, the male-female views) describes a loss of social and cultural values.

Anahtar Kelimeler

Aşk-ı Memnu, Forbidden love, Gender, Patriarchy, Woman

Halit Ziya'nın Aşk-ı Memnu Romanında Kadın Temsillerinin Toplumsal Cinsiyet Perspektifinden İncelenmesi

Öz

Bu çalışma, toplumsal cinsiyet normlarının edebi bir metindeki yansımalarını konu almaktadır. Eser, kaleme alındığı dönemin fikir geleneği, yaşam pratikleri ve kadına karşı bakış açısını yansıtması bakımından önem arz etmekle beraber kadın çalışmaları ve toplumsal cinsiyet disiplini açısından zengin bir veri kaynağı sunmaktadır. Çalışmada, kadın kimliği konusuyla ilgili literatür taraması yapılarak toplanan verilerin doküman incelemesi yapılmıştır. Çalışmada yapıta bağlı kalmak üzere kadın karakterler üzerinden toplumsal roller ve eylem biçimlerinin toplumsal cinsiyet normlarıyla olan ilişkisi incelenmiştir. Çok eşlilik, yasak aşk, aldatma gibi konuların, toplumsal değer çatışmalarının kadın karakterler üzerinden sunumunun yapıldığı anlaşılmış, yapıtın ataerkil bir bakış açısıyla kurgulandığı soncuna ulaşılmıştır. Yapıtta, toplumsal cinsiyet rolleriyle uyumlu (itaatkâr, fedakâr, uysal, sessiz) kadınlar ideal ve ahlaki olgunluğa sahip kimseler olarak kurgulanırken özgürlükçü ve bağımsız kadın tiplerinin olumsuz eleştirisinin yapıldığı tespit edilmiştir. Halid Ziya Uşaklıgil’in eseri Aşk-ı Memnu, kadınların toplumsal statü ve konumlarının toplumsal cinsiyet bakış açısıyla değerlendirilebilmesi için zengin bir veri kaynağı sunmaktadır. Aşk-ı Memnu’da yasak aşk konusu üzerine şekillenen mutsuz bir evlilik ve bu evliliğe yol açan sebepler ve sonuçları anlatılmaktadır. Yapıtta Batılılaşmayı, giyim, kuşam ve modadan ibaret gören, Fransızca öğrenmek, piyano çalmak ile modernleştiğini sanan insanların özgürlük aracılığıyla Türk aile yapısına uygun düşmeyen yaşam biçimleriyle (gece partileri, gezintiler, flörtler ve yasak aşklar, kaçamak ilişkiler, aldatmalar, kamusal alanda erkek-kadın görünümleri) toplumsal ve kültürel değerleri kaybedişi anlatılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ataerkillik, Aşk-ı Memnu, Yasak aşk, Toplumsal cinsiyet, Kadın

Kaynakça

• Atay, T. (2004). Erkeklik en çok Erkeği Ezer, Toplum ve Bilim, Güz.
• Bağcı, Y. Y. (2018). Aşk-ı Memnu’da Erkeğin Sunumu. Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (4), 97-108.
• Berktay, F. (2000). Tek Tanrılı Dinler karşısında Kadın, İstanbul, Metis Yayınları
• Connel, R. W. Studying man and Masculinity, Resources for Feminist Research, Fall-Winter.
• Çetişli, İ. (2004). Metin Tahlillerine Giriş (Roman- Hikâye-Tiyatro) 2, Akçağ Yayınları, Ankara
• Çetin, N. (2002). II. Abdülhamit Dönemi Türk Romanında 'Aşk-ı Memnu' Teması, Türkoloji Dergisi, 15(1), 19-59.
• Demir, E. (2018). Kadınların Siyasal Katılımı Antalya’da AK Parti ve CHP Kadın Kolları Örneği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Demir, E. (2020). Toplumsal Cinsiyet Bağlamında Kadının Siyasetteki Rolü ve Önemi, Yunus Emre Tansü (Ed.), Abay Kunanbayev Anısına Türkiye ve Türk Dünyası Araştırmaları-III, İKSAD Publishing House, Gaziantep.
• Ecevit, Y. (2011). Toplumsal cinsiyet sosyolojisine başlangıç, Yıldız Ecevit ve Nadide Karkıner (Ed.). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını, 2-29.
• Elçik, G. (2011). Cinsellik ve beden, toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, Yıldız Ecevit ve Nadide Karkıner (Ed.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim FakültesiYayınları,140-167.
• Gökçek, F. (2000). Tanzimat Dönemi Roman ve Hikâyelerinde Kadın Erkek İlişkilerinin Düzenlenişi İle İlgili Bazı Tespitler, Türk Yurdu, 126–132.
• Göle, N. (2008). Modern Mahrem Medeniyet ve Örtünme, İstanbul, Metis Yayınları.
• Gülendam, R. (2006). Türk Romanında Kadın Kimliği (1946–1960), Erzurum, Salkımsöğüt Yayınları.
• Günay-Erkol, Ç. (2011). Osmanlı-Türk Romanından Çağdaş Türk Romanına Kadınlık: Değişim ve Dönüşüm, Türkiyat Mecmuası, 21(2), 147-175.
• Kandiyoti, D. (1997). Cariyeler, Fettan Kadınlar ve Yoldaşlar: Türk Romanında Kadın İmgeleri; Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar: Kimlikler ve Toplumsal Dönüşümler, İstanbul, Metis Yayınları.
• Kantemir, E. (1982). Aşk-ı Memnu Eser İncelemesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 15(1) , 227-239.
• Kaplan, R. (2002). Aşk-ı Memnu: Evinde Bir Yabancı Adam, Hece Roman özel sayısı. 65/65/67, 550-559.
• Karabulut, M. (2013). Tanzimat Dönemi Türk Romanında Kadın Üzerine Tematik Bir İnceleme, Erdem Dergisi, 49-69.
• Karkıner, N. (2011). Aile ve Evlilik, Yıldız Ecevit ve Nadide Karkıner (Ed.). Toplumsal Cinsiyet Sosyolojisi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını, 130-154.
• Maden, S. (2008). Aşk-ı Memnû ve Madam Bovary Romanlarında Kadınların Yönlendirdiği Olay Örgüsü. Türklük Bilimi Araştırmaları, (24), 79-97.
• Moran, B. (1999). Türk Romanına Eleştirel Bakış 1, İletişim Yayınları, İstanbul.
• Namlı, T. (2019). Tanzimat Romanında Alafranga Züppe Eleştirisi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 11, 189-239.
• Nisan, F. & Bekiroğlu Akçay, H. (2016). Aşk-ı Memnu Dizisinin Alımlanması Üzerine Bir Çalışma, Karadeniz Teknik Üniversitesi, İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 3 (12), 47-66.
• Öztürk, R. (1998). An Assessment of Charles Dickens’s Great Expectations and Halit Ziya Uşaklıgil’n Aşk-ı Memnu, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1 (2)
• Tanpınar, A. H. (2001). Huzur, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2007). 19. Asır Türk Edebiyatı, İstanbul, Çağlayan Kitabevi.
• Tekin, S. (2010). Osmanlı’da kadın ve kadın hapishaneleri.
• Tong, R. (1989). Feminist Thought: A Comprehensive Introduction, London: Unwin Hyman.
• Sancar, S. (2009). Erkeklik: İmkânsız İktidar/Ailede, Piyasada ve sokakta Erkekler. İstanbul, Metis Yayınları.
• Sancar, S. (2011). Erkeklik, Yıldız Ecevit ve Nadide Karkıner (Ed.). Toplumsal Cinsiyet Çalışmaları, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 168-191.
• Şahin, S. (2010). Romandan Tiyatroya Aşk-ı Memnu, Folklor/Edebiyat Dergisi, 16(64), 121-130.
• Şahin, E. (2015). Fall of women in british literature and Turkish literature of 19th century: a comparative approach, The Journal of Academic Social Science Studies, Pp 83-97.
• Zariç, M. (2017). Aşk-ı Memnu’da Karakterlerin Çatışmaları, Tercihleri ve Akıbetleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (50), 150-157.