Giysi Tasarımlarında “Maraş File Nakışı”

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 3, 969 - 999, 20.09.2021

Mine Ceranoğlu , Meltem Özsan

https://doi.org/10.30622/tarr.973163

Cited By: 1

Öz

Tarihte birçok medeniyete ev sahipliği yapmış Kahramanmaraş ili, bu medeniyetlerin yaşam biçimleri ve sosyal olgularından etkilenerek kendi kültürünü ve sosyal kimliğini oluşturmuştur. Değerlerine bir kültür mirası olarak sahip çıkan bölge halkı, tarih boyunca duygu ve düşüncelerini çeşitli el sanatlarına aktarmış ve günümüzde de aktarıma devam etmektedir. Kahramanmaraş ilinde yoğun olarak uygulanan el sanatlarından Maraş File Nakışı, bölgeye özgü yapım tekniği ve özellikleri ile diğer illerde yapılan nakışlardan ayrılmaktadır. Halk kültürü içerisinde önemli bir yere sahip olan Maraş File Nakışı, kuşaktan kuşağa aktarılarak günümüze gelmiş ve 2018 yılında Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından coğrafi ürün olarak tescillenmiştir. Bölge halkı tarafından da gelin çeyizlerinde, giysi ve aksesuarlarda değer gören Maraş File Nakışı, çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın kültürel tarihin devamlılığı ve geleceğe aktarım noktasında önem arz ettiği düşünülmektedir. Bu doğrultuda Kahramanmaraş ilinde Maraş File Nakışı yapan kişilerle görüşmeler yapılmıştır. Görüşmelerde; Maraş File Nakışı uygulanmış ürünlerin fotoğrafları çekilmiş, bu nakışı uygulayan kişiler ile yapılan iletişimler ses ve görüntü cihazlarına kaydedilmiştir. Yarı yapılandırılmış görüşmeler sonucunda kayıt cihazına kaydedilen ses dosyaları, konuşma çözümlemesi tekniği kullanılarak çeviri yazıya dönüştürülmüş ve doğrudan çalışmaya aktarılmıştır. Elde edilen bilgiler ve görüşmeler, çalışmanın ilk bölümünde Maraş File Nakışı’nın tekniği ve yapım aşamalarını anlatmak için özetlenerek verilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise, Maraş File Nakışının süsleme detayı olarak kullanıldığı özel koleksiyonlarından temin edilen giysiler, işleme detayı ve tasarım özellikleri açısından incelenmiştir. Bu giysilerden esinlenerek giysi tasarımları oluşturulmuştur. Artistik ve teknik çizimleri tamamlanan tasarımlar çalışmaya önce giysi incelemesi ve ardından tasarım paftası sıralaması ile aktarılmıştır. Her tasarımda bu sıralama takip edilmiştir. Çalışma sonucunda; genellikle ev tekstil ürünlerine uygulanan emek yoğun ve zahmetli bir işleme olan Maraş File Nakışı’nın giysi tasarımlarına estetik bir görünüm kazandırabileceği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Giysi, Kahramanmaraş, Maraş File Nakışı, İşleme, Tasarım.

“Maraş Net Embroidery” in Clothing Designs

Öz

Kahramanmaraş province which hosted many civilizations in history, has formed its own culture and social identity by being influenced by the life styles and social phenomena of these civilizations. The people of the region, who own their values as a cultural heritage, have transferred their feelings and thoughts to various handicrafts throughout history and continue to transfer them today. Maraş File Nakışı, which is one of the handicrafts applied intensively in Kahramanmaraş province, differs from the embroidery made in other provinces with its production technique and features specific to the region. Having an important place in folk culture, Maraş File Nakışı has been transferred from generation to generation and has been registered as a geographical product by the Turkish Patent and Trademark Office in 2018. Maraş File Nakışı appreciated by the people of the region in bridal dowry, clothes and accessories, is the subject of the study. It is thought that the study is important in terms of the continuity of cultural history and its transfer to the future. In this direction, interviews have been held with people who made Maraş File Nakışı in Kahramanmaraş. In the interviews, the photographs of the products with Maraş File Nakışı have been taken and the communications with the people who applied this embroidery have been recorded on audio and video devices. As a result of semi-structured interviews, the audio files recorded on the tape recorder have been translated into text using the speech analysis technique and directly transferred to the study. The obtained information and interviews have been summarized in the first part of the study to explain the technique and production stages of Maraş File Nakışı. In the second part of the study, the clothes obtained from the private collections, in which Maraş File Nakışı Embroidery is used as an embroidery detail, were examined in terms of embroidery details and design features. Clothing designs were created inspired by these clothes. The designs, whose artistic and technical drawings were completed, were transferred to the study firstly by examining the clothes and then in the order of the design sheet. This sequence was followed in each design. In the results of working; ıt has been emphasized that Maraş File Nakışı, which is a labor-intensive and laborious process and is usually applied to home textile products, will give an aesthetic appearance to clothing designs.

Anahtar Kelimeler

Garment, Kahramanmaraş, Maraş File Nakışı, Embroidery, Design.

Kaynakça

• Baykasoğlu, N. Akpınarlı, H. F. (2017). Kahramanmaraş filesi ve günümüz uygulamalarından örnekler. İdil, 6 (37), 2595-2606. Erişim Adresi: https://www.idildergisi.com/makale/pdf/1498729421.pdf
• Ceranoğlu, M ve Özsan M. (2019). Maraş File Nakışı Fotoğraf Koleksiyonu, Kahramanmaraş.
• Eren, N. (2018). Maraş File Nakışı Fotoğraf Koleksiyonu, Kahramanmaraş.
• Ergür, A. (1997, Haziran). Gelenek görenek ve inançların halk sanatına etkisi, 5. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi’nde sunulan bildiri, Maddi Kültür Seksiyon Bildirileri, Bildiriler Kitabı. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Sözüer, D. Z. ve Yıldız, D. (2018). Modern kent yaşamında kültüre özgü tasarımlara dönüşün giyim bakımından incelenmesi. İdil, (7) 42, 183-193. Erişim Adresi: https://www.idildergisi.com/makale/pdf/1517779999.pdf.
• Maraş File Nakışı, (2019, 11 Aralık), https://www.turkpatent.gov.tr/TURKPATENT/resources/temp/2FD0A1F0-4FBA-4D6A-A834-9ABAF5D883A4.pdf.
• Tatlıdil Ü. ve Şahin Y. (2019). Giyim kültürü ve modanın konuları üzerine”, The Journal of Academic Social Science, 7 (96), 317-323. Erişim Adresi: https://asosjournal.com/?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=23d00b12-ff2c-4c1a-ad37-052a499d86ad.pdf&key=36690.
• Yalçınkaya B. (2012, Haziran). “Geleneksel izlerden modernize ve fonksiyonel yansımalar, Uluslararası Türkiye-Belçika İlişkileri ve Türk Kültür Sanatı Sempozyumu’nda sunulan bildiri, Bildiriler Kitabı, Belçika.
• Yayla M. ve Çağdaş, M. (2013, Ekim). Konya merkez geleneksel kadın iç giyimlerinde uygulanan süslemelerin sanatsal açıdan incelenmesi”, I. Ulusal Sanat Tasarım Sempozyumu ve Sergisi, Konya.
• Kaynak Kişiler: K.K.1. Yıldız Gözlüklü, D. T. 1962, Ev hanımı, Kahramanmaraş.
• K.K.2. Emine Dilitatlı, D. T. 1927, Maraş File Nakışı Ustası, Kahramanmaraş.
• K.K.3. Hatice Hoylu, D.T. 1948, Ev hanımı, Kahramanmaraş.
• K.K.4. Nimet Eren, D.T. 1983, Nakış Öğretmeni, Kahramanmaraş.
• K.K.5. Leyla Çakmak, D.T. 1970, Giyim Öğretmeni, Kahramanmaraş.