Avrupamerkezci Yaklaşım ve Şark Müziği Tarihi: Henry George Farmer Örneği

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 847 - 860, 29.09.2022

İbrahim Odabaşı

https://doi.org/10.30622/tarr.1173241

Bu makale için 25 Mart 2023 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tarr/issue/76357/1271098

Öz

Eski Roma ve Doğu’nun kültürel mirasından yararlanarak; sanat, bilim, felsefe ve mimarlıkta eskiyle olan bağlarını yeniden inşa ederek Rönesans’ı yaşayan Avrupalılar, aynı zamanda diğer halklar üzerinde bir üstünlük duygusu hissetmeye başladılar. Zamanla bu üstünlüğün kökenini Hıristiyan oluşlarına, “Avrupalılık”a ve Antik Yunan atalarına bağladılar. Avrupamerkezci yazarların da bazıları edindikleri bu mirasın içinde Müslüman Doğu’dan bir şey olmadığı hususunda ısrarcı davrandılar. Bunun sonuncu olarak Batı’nın Orta Çağ’ı yaşadığı dönemde, Doğu’da gelişen bilim, sanat ve felsefenin ne boyutlara ulaştığı ve Avrupa’yı ne derece etkilediğine dair fikir ve görüşleri de dikkate almadılar. Dünya görüşümüzün ortasına Avrupa’yı yerleştirerek eser veren bu yazarlar, Doğu’nun kadim değerlerinin belirlenmesi noktasında kullandıkları kalibrasyonu (ölçümleme) kendi ölçü birimlerine göre yaptılar. Müzik özelinde bu durum armonik müziğin gelişmiş bir müzik olduğu, makamsal müziğin ise ilkel olduğu savını ortaya çıkarmıştır. Ortaya atılan bu düşünce öylesine etkili olmuştur ki Dünya Müziği ya da Müzik Tarihi gibi kapsamlı başlıklar altında makamsal müziğe neredeyse hiç yer verilmemiştir. Makam müziği Oriental Music olarak şarkiyatçıların çalışma alanına girmiştir. Erken dönem çalışmalarıyla Guillaum Andre Villoteau, William Edward Lane, Joseph von Hammer, Fétis, François-Joseph, Hatherly Stephen Georgeson, Soriano Fuertes Mariano, Kosegarten, Salvador Daniel gibi yazarlar, Şark müziğine üzerine yaptıkları çalışmalarla alana katkı sağlamışlardır. Şark müziğinin yapısı hakkında incelemelerde bulunan bu yazarların haricinde, Şark müziğinin sadece Şark’ta münhasır kalmayıp Batı müziğini etkilediği yönünde savlarıyla dikkatleri üstüne çeken bir yazar: Henry George Farmer’dır. Bu makalede Farmer’ın bir şarkiyatçı olarak konumu ve Şark müziği tarihini nasıl temellendirdiği incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Şark Müziği Tarihi, Şarkiyatçılık, Etnomüzikoloji, Avrupamerkezilik, Henry George Farmer

History of Oriental Music with a Eurocentric Approach: Henry George Farmer

Bu makale için 25 Mart 2023 tarihinde bir düzeltme yayımlandı. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tarr/issue/76357/1271098

Öz

Philological and linguistic studies, which started with Europe's curiosity about the East, opened the door to travelers who saw the East as an exotic and a place to be discovered. Vienna Church Council in 1312 in the cities of Paris, Oxford, Bologna, Avignon and Salamanca; The process that started with the establishment of a chair in Arabic, Greek, Hebrew and Syriac languages has laid the groundwork for the tradition of all orientalists to start their careers as philologists. Attempts to recognize and define the East shifted to another direction when Napoleon Bonaparte (d. 1821) founded the Egyptian Institutes. This time, the desire to learn has turned into the aim of managing the local people with the information collected and recorded. Comprehensive articles prepared by experts in the institute, which was established to study the natural history and culture of Egypt, were collected under the heading Description de l'Egypt. Said defines this work as the expression of one country's collective appropriation of another country. So much so that he who holds the knowledge also holds the power, and no writer has had any reservations about defining Egypt in his own way. The belief that Europe is superior to the East, found in almost every Orientalist, appears explicitly or implicitly in his writings. The concept of Eurocentrism, which emerged as a result of this sense of superiority, has turned into an official academic tradition. In the simplest sense, Eurocentrism has placed Europe at the center of our worldview. Benefiting from the cultural heritage of Ancient Rome and the East; Rebuilding their ties with the past in art, science, philosophy and architecture, Europeans who lived through the Renaissance also began to feel a sense of superiority over other peoples. Over time, they attributed the origin of this superiority to their Christian nature, “Europeanness” and Ancient Greek ancestors. Some of the Eurocentric writers also insisted that there was nothing from the Muslim East in their heritage. Finally, during the Middle Ages, they did not take into account the ideas and opinions about the extent to which the science, art and philosophy developed in the East reached and how much it affected Europe. These authors, who put Europe in the middle of our world view, made the calibration (measurement) they used to determine the ancient values of the East according to their own measurement units. In particular, this situation revealed the argument that harmonic music is an advanced music, while modal music is primitive. This idea put forward has been so effective that almost no place for modal music has been given under comprehensive titles such as World Music or Music History. Makam music has entered the field of study of orientalists as Oriental Music. With their early works, writers such as Guillaum Andre Villoteau, William Edward Lane, Joseph von Hammer, Fétis, François-Joseph, Hatherly Stephen Georgeson, Soriano Fuertes Mariano, Kosegarten, Salvador Daniel contributed to the field with their studies on Oriental music. Apart from these writers who made studies on the structure of Oriental music, another writer who draws attention with his arguments that Oriental music is not only exclusive to the Orient but also influenced Western music: Henry George Farmer. In this article, Farmer's position as an orientalist and how he grounded the history of Oriental music will be examined.

Anahtar Kelimeler

History of Oriental Music, Orientalism, Eurocentrism, Ethnomusicology, Henry G. Farmer

Kaynakça

• Apel, W. (1950). Harvard dictionary of music. Harvard University Press.
• Barry, S. G. (Ed.). (1966). The Arts. Aldus Books Limited.
• Develioğlu, F. (2015). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat (31. bs). Aydın Kitabevi Yayınları.
• Farmer, H. G. (1930). Historical Facts for the Arabian Musical Influence. William Reeves.
• Faruki, L. I. (1981). An Annotated Glossary of Arabic Musical Terms. Greenwood Press.
• Fetis, F. J. (1800). Music Explained (The Boston Acedemy of Music, Çev.). O. Distson&co.
• F.W.G. (1938). Turkish Instruments of Music in the Seventeenth Century: As Described in the “Siyāhat nāma” of Ewliyā Chelebī by Henry George Farmer. Music&Letters, 19(3), 347-348.
• Gökçen, M. İ. (2017). Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Çalgılar. Ürün Yayınları.
• G.S. (1930). A History of Arabian Music to the XIIIth Century by Henry George Farmer (C. 1-13). JSTOR.
• Haskins, C. H. (1911). Adelard of Bath. JSTOR, 26(103), 491-498.
• İbn Sînâ, E. A. el-H. b. A. b. A. b. S. (2004). Mûsikî (A. H. Turabi, Çev.). Litera Yayıncılık.
• İnalcık, H. (2002). Hermenötik, Oryantalizm, Türkoloji. 20, 13-39.
• Katz, I. J. (2015). Henry George Farmer and the First International Congress of Arab Music. Brill.
• Kütahyalı, Ö. (1981). Çağdaş Müzik Tarihi. Varol Matbası.
• Neubauer, E. (Ed.). (1997). Studies in Oriental Music (C. 1). Institute for the History of Arabic-Islamic Science at the Johann Wolfgan Goethe University.
• Robson, J. (t.y.). Dr. George Farmer. Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain&Ireland, 98(2), 164-165.
• Said, E. W. (1979). Orientalism. Vintage Books.
• Said, E. W. (1998). Oryantalizm (N. Uzel, Çev.). İrfan Yayıncılık.
• Said, E. W. (2013). Şarkiyatçılık (B. Ülner, Çev.). Metis Yayınları.
• Say, A. (2010). Müzik Tarihi. Müzik Ansiklopedileri Yayınları.
• Thiboat, P. J. (1998). Arap, İran ve Türk Musikisi (M. İ. Gökçen, Çev.). Musiki Mecmuası, 460, 10.
• Tiraşcı, M. (2015). Keşfü’l Hümûm ve’l Kürab fî Şerhi Âleti’t-Tarâb. Rast Müzikoloji Dergisi, 3(1), 59-79.
• Tiraşcı, M. (2020). Türk Mûsikîsi Tarihi Terimleri Sözlüğü. Eğitim Yayınevi.
• Wintle, M. (2021). Eurocentrism. Routledge.
• Yekta, R. (1996). Türk Musikisi (O. Nasuhioğlu, Çev.). Pan Yayıncılık.