Musical Illustrations of the Maqamat of Hariri

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 3, 762 - 780, 29.09.2022

İbrahim Odabaşı

https://doi.org/10.30622/tarr.1176915

Cited By: 1

Öz

In this article, the musical illustrations in Hariri's Maqamat have been analyzed. The manuscript, which is the subject of the article, is the copy with inventory number Arabe 5847 in Paris Bibliothèque Nationale. When Wasiti copied Maqamat, he made the work unique with calligraphy and illustrations. Because of that the term Wasiti Maqamat is also used. This manuscript consists of 167 leaves (8 front and 8 back cover pages) excluding blank pages. The language of the book is Arabic and consists of fifty short stories. In the style of maqame, which is a literary genre; There are a total of 99 visuals/miniatures drawn by Wasiti in the work, which was written in prose, in prose (rhyme in prose), and in verse. Among these 99 visuals, 4 illustrations with visible instruments and a musical activity were determined. The leaf numbers of the images are given as they are in the French National Library database. Titles were given to these determined visuals, taking into account the order of the maqame and the locations of the story. Since the crowd is usually depicted on a stage in the images, it is appropriate to use the word assembly instead of maqame. The musical visuals are as follows, respectively: Berkaid (7th Assembly), Damascus (12th Assembly), Kat'iyye (24th Assembly) and Remle (31st Assembly). Each image is analyzed by observing the original copy and making use of three separate works, Makamat or Rhetorical Anecdotes of al-Hariri of Basri (1850), The Assemblies of Harîrî (1867) and Assemblies of al Harîri (1897), which examine Maqamat rhetorically and linguistically. has been done. The musical visuals drawn by Wasiti and the texts in Maqamat were compared. In this way, it is aimed to get an idea about the places and for what purpose the instruments are used, as well as the instruments in the visuals. Whether there are similarities between the names of the instruments mentioned in the text of the Maqamat and the instruments in the visuals; Considering the morphological features of these instruments, they were compared with old and contemporary organology studies.

Anahtar Kelimeler

Islamic History And Arts, Oriental Music, Turkish Musical Instruments, Organology, Maqamat

Harîrî'nin Makâmât'ında Müzikal Görseller

Öz

Bu makalede, Harîrî’nin Makâmât’ındaki müzikal görsellerin analizi yapılmıştır. Makaleye konu olan yazma eser, Fransa Millî Kütüphanesi (Paris Bibliothèque Nationale)’inde bulunan Arabe 5847 envanter numaralı nüshâdır. Vâsıtî, Makâmât’ı istinsâh ettiğinde, hat ve tasvirlerle eseri benzersiz bir hale getirmiştir. O sebeple Vâsıtî Makâmât’ı tabiri de kullanılmaktadır. Bu yazma eser, boş sayfalar haricince (8 ön ve 8 arka kapak sayfası) 167 varaktan oluşmaktadır. Kitabın dili Arapça’dır ve elli kısa öyküden oluşur. Bir edebî tür olan makâme tarzında; mensur, seci (nesir içinde kafiye) ve manzum olarak kaleme alınan eserin içeresinde, Vâsıtî’nin çizdiği toplam 99 görsel/minyatür bulunmaktadır. Çizimlerin; tarz, renk kullanımı, mekân algısı ve olay örgüsü dikkate alındığında, tek bir nakkâşın elinden çıktığı anlaşılmaktadır. Bu 99 görselin içerisinde, görünürde enstrümanların olduğu ve müzikal bir faaliyet içeren 4 görsel belirlenmiştir. Görsellerin varak numaraları Fransa Millî Kütüphanesi veri tabanında olduğu şekliyle verilmiştir. Belirlenen bu görsellere, makâme sırası ve hikâyenin geçtiği konumlar dikkate alınarak başlıklar verilmiştir. Görsellerde, genellikle bir sahne üzerinde duran kalabalık resmedildiği için makâme yerine meclis kelimesini kullanmak uygun görülmüştür. Müzikal görseller sırasıyla şöyledir: Berkâid (7. Meclis), Şam (12. Meclis), Kat’iyye (24. Meclis) ve Remle (31. Meclis). Her görsel, orijinal nüshadan gözlemlenerek ve Makâmât’ı retorik ve dil bilimsel olarak inceleyen Makamat or Rhetorical Anecdotes of al-Hariri of Basri (1850), The Assemblies of Harîrî (1867) ve Assemblies of al Harîri (1897) üç ayrı eserden faydalanarak analiz edilmiştir. Vâsıtî’nin çizdiği müzikal görsellerle, Makâmât’taki metinler karşılaştırılmıştır. Bu şekilde görsellerdeki çalgı aletlerinin yanı sıra çalgı aletlerinin hangi mekânlarda ve hangi amaçla kullanıldıklarına yönelik bir fikir edinmek amaçlanmıştır. Makâmât’ın metin kısmında geçen çalgı aletlerinin isimleriyle, görsellerdeki çalgı aletleri arasında benzerlikler olup olmadığı; bu çalgı aletlerinin morfolojik özellikleri göz önüne alınarak, eski ve çağdaş organoloji çalışmalarıyla mukayese edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İslâm Tarihi ve Sanatları, Şark Müziği, Türk Müziği Çalgı Aletleri, Organoloji, Makâmât

Kaynakça

• Ayyıldız, Erol. 2003. “Makâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 27:417-19.
• Chenery, Thomas. 1867. Assemblies of al Harîrî. London: Williams and Norgate.
• Cömert, Erau. 2019. “Kopuz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 3 Ek-2:74-77.
• Eflâkî, Ahmet, ve Tahsin Yazıcı. 1973. Âriflerin Menkıbeleri. C. 2. İstanbul: Hürriyet Yayınları.
• Farmer, Henry G. 1997. Studies in Oriental Music. C. 2. editör E. Neubauer. Frankfurt: Institute for the History of Arabic-Islamic Science at the Johann Wolfgan Goethe University.
• Faruki, Lois Ibsen. 1981. An Annotated Glossary of Arabic Musical Terms. London: Greenwood Press.
• Gökçen, M. İlhami. 2017. Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde Çalgılar. Ankara: Ürün Yayınları.
• Grabar, Oleg. 1963. “A Newly Discovered Illustrated Manuscript of the ‘Maqāmāt’ of Ḥarīri”. Ars Orientalis 5:97-109.
• Gülle, Sıtkı. 1995. “el-Harîrî Hayatı, Arap Dil ve Edebiyatına Dair Çalışmaları”. Doktora, İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Harîrî, Ebû Muhammed Kāsım b. Alî b. Muhammed. 1989. Makamat. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• James, DAvid. 1974. “Space-Forms in the Work of the Baghdād ‘Maqāmāt’ Illustrators”. Bulletin of the School of Oriental and African Studies 37(2):305-20.
• Kaçalın, Mustafa S. 1994. “Dîvânü Lugâti’t-Türk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 9:446-49.
• Kılıç, Hulusi. 1997. “Harîrî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 16:191-92.
• Kılıç, Hulusi. 2003. “el-Makâmât”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 27:414-15.
• Odabaşı, İbrahim. 2022. “Henry George Farmer’ın Şark Müziği Hakkındaki Görüşleri”. Doktora, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas.
• O’Kane, Bernard. 2012. “Text and Paintings in the al-Wāsıtī ‘Maqāmāt’”. Ars Orientalis 42:41-55.
• Preston, Theodore. 1850. Makamat or Rhetorical Anecdotes of Al Hariri of Basra. London: Cambridge University Press.
• Sevim, Ali, ve Merçil Erdoğan. 1995. Selçuklu Devletleri Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Shiloah, Amnon. 2008. “Musical Scenes in Arabic Iconography”. Music in Art 33(1):283-300.
• Steingass, Francis Joseph. 1897. The Assemblies of Harîrî. London: Crosby Lockwood.
• Steingass, Francis Joseph. 1963. Persian-English Dictionary. London: Routledge& K. Paul.