A Story in The Mesnevi: “Bedouin and His Wife" or The Deception of the Woman

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 914 - 927, 25.06.2023

Yusuf Yıldırım

https://doi.org/10.30622/tarr.1276897

Öz

The Mesnevi, consisting of six volumes, is a captivating and influential collection where Mevlana presents his entire mystical thoughts and messages through stories. Mevlana, rather than being a mere storyteller, reinterprets previously narrated stories in accordance with his ethical and mystical teachings. He adds new characters, explanations, expands the plot, or removes elements that do not align with his intentions, molding them like clay to convey the wisdom and lessons he desires. The struggle between the ego and reason, a fundamental theme in Sufi thought, is one of the subjects that Mevlana explores in various ways throughout his works. One of the powerful expressions of his views on this subject can be found in the story of the "Bedouin and His Wife." This study aims to examine the previous sources and versions of this story and determine the contributions Mevlana made in reshaping it. By analyzing the dense metaphoric language and narrative, it explores the meanings and connotations associated with the characters and elements in the story. The study follows both the literary elements within the story and the connections it holds with Sufi thought. It conducts an analysis of the story's components while seeking to uncover the overall meaning intended by the story. In doing so, it also draws on the insights of commentators who have contributed to the understanding of the story. By considering the conclusions reached by these commentators, the primary message Mevlana intended to convey through this story is evaluated. Ultimately, this study aims to offer an original reinterpretation and analysis of the "Bedouin and His Wife" story.

Anahtar Kelimeler

Turkish Islamic Literature, Mevlana, Mesnevi, Story, Sûfî Poetry.

Mesnevî’de Geçen “Bedevi ile Karısı Hikâyesi” ya da Kadının Fendi

Öz

Altı ciltten oluşan Mesnevî, Mevlânâ’nın bütün tasavvufi düşüncesini ve mesajlarını hikâyeler aracılığıyla ortaya koyduğu büyüleyici ve etkileyici bir külliyattır. Mevlânâ kendisinden önce farklı kaynaklarda anlatılagelmiş hikâyeleri kendi ahlaki ve tasavvufî öğretisine uygun bir şekilde yeniden yorumlamıştır. Bu açıdan Mevlânâ bir hikâye anlatıcısı değil, hikâye yazıcısıdır. Hikâye anlatıcısı, önceki hikâyeleri olduğu gibi alarak onu insanlara ulaştırırken bir hikâye yazıcısı ise, iletmek istediği hikmetlere ve derslere uyduğunu düşündüğü hikâyeleri, bazen yeni karakterler, açıklamalar ekleyerek ve olay örgüsünü genişleterek bazen de kendi niyetine uymayan yerleri çıkararak onları adeta bir oyun hamuru gibi elinde istediği şekle getiren kişidir.Tasavvuf düşüncesinin temel konularından biri olan nefis-akıl mücâdelesi Mevlânâ’nın türlü vesîlerle eserlerinde işlediği konulardan biridir. Mesnevî’nin de birçok yerinde ele aldığı bu konuya ilişkin görüşlerinin etkili anlatımlarından biri de “Bedevi ile Karısı” hikâyesinde kendini gösterir. Bu çalışmada mezkûr hikâyenin önceki kaynakları ve versiyonları üzerinde durularak Mevlânâ’nın ne tür katkılarla hikâyeyi yeniden şekillendirdiği tespit edilmeye çalışılmıştır. İçerdiği yoğun metaforik dil ve anlatım takip edilerek hikâyedeki karakterlerin ve ögelerin hangi mana ve muhtevaya delalet ettiklerine dair bir tahlil çalışılması yürütülmüştür. Bir yandan hikâyedeki edebî unsurların takibi yapılırken diğer yandan tasavvuf düşüncesi açısından hikâyenin tekabül ettiği meselelerle irtibatı gözetilmiştir. Hikâye’ye dair unsurların hem parça olarak analizi yapılırken diğer yandan hikâyenin vermek istediği anlam bütünlüğü açığa çıkarılmaya çalışmıştır. Bunu yaparken şârihlerin hikâyeye dair ortaya koydukları birikimden de istifade edilmiştir. Şarihlerin bu hikâyeden çıkardıkları sonuçlarla Mevlânâ’nın bu hikâye ile vermek istediği asıl mesaj değerlendirilmiştir Sonuçta; bu çalışma Bedevi ile Karısı hikâyesi üzerine özgün bir yeniden okuma ve yorumlama denemesi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk İslam Edebiyatı, Mevlânâ, Mesnevî, Hikâye, Tasavvuf Şiiri.

Kaynakça

• Âbidîn Paşa. (1324). Tercüme ve Şerh-i Mesnevî-i Şerîf. İstanbul: Kitâbhâne-i İrfân.
• Ahmed Eflâkî. (2020). Ariflerin Menkıbeleri. çev. Tahsin Yazıcı. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Firûzânfer, B. (1346). Şerh-i Mesnevî-i Şerîf. Tahran: bs.
• Konuk, A. A. (2009). Mesnevî-i Şerîf Şerhi. haz. Mustafa Tahralı. İstanbul: Kitabevi.
• Kur’an-ı Kerim Meâli. (2011) çev. Halil Altuntaş – Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Mevlânâ Celâleddîn Muhammed. (2007) Mesnevî-i Ma’nevî. çev. Adnan Karaismailoğlu-Derya Örs. Ankara: Akçağ.
• Nişâbûrî, F. A. (1386). Musîbetnâme. çev. Muhammed Rızâ Şefîî Kedkenî. Tahran: İntişârât-ı Suhan.
• Özköse, K. (2011). Mesnevî’deki ‘Bedevi ile Karısı’ Hikâyesine Göre Akıl-Nefis İlişkisi. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/1, 37-69.
• Sipehsâlâr, F. A. (2011). Mevlana ve Etrafındakiler: Risale. çev. Tahsin Yazıcı. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Tâhirü’l-Mevlevî. (1966). Şerh-i Mesnevî. Konya: Selam Yayınları.
• Taştan, E. (2009). İsmâîl Rusûhî Ankaravî’nin Mesnevî Şerhi, I. Cilt, Çeviriyazı-İnceleme. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi.