Sagittarius-A ve Felsefi Karadelik: Merkezde Ne Var?

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 3, 592 - 603, 30.09.2025

Ömer Fatih Tekin

https://doi.org/10.30622/tarr.1602128

Öz

İnsan, teolojik açıdan genellikle merkezde değerlendirilirken, klasik fizik öğretisi, özellikle Newtoncu evren anlayışı, insanı değil Güneş’i merkezi bir konumda ele almıştır. Ancak bilim tarihi boyunca insanın evrendeki yeri farklı paradigmalar çerçevesinde yeniden değerlendirilmiştir. Diğer canlılar, insanların yaşamlarını devam ettirebilmesi açısından önemlidir. Eğer insana faydası dokunmuyorsa ya da insana zarar veriyorsa ya insanlardan uzaklaştırılır ya da zaman kaybetmeden onların canlılık hakkı ellerinden alınır. Bu durumun felsefi açıdan da rasyonalist bir açıklaması yapılmış; Tanrı-Akıl sahibi varlık (İnsan) ve Dünya üçlemesi anlatı halinde günümüze kadar gelmiştir. Benzer bir şekilde, özellikle tek Tanrılı dinleri düşündüğümüzde, Tanrı kendisinden pay verdiği insanı en önemli varlık olarak yaratmış; dünyanın tüm nimetlerini insana sunmuş, böylece insanı varoluşun merkezine yerleştirmiştir. Ancak, bilimsel keşifler sonucunda Dünya’nın evrenin merkezi olmadığı anlaşılmış, gezegenimizin hareketli ve dönüş halinde olduğu ortaya konmuştur. Buna rağmen, insanın kozmolojik merkeziliği azalmış olsa da dini ve felsefi açıdan anlam dünyasının merkezinde kalmaya devam ettiği söylenebilir. Fakat tüm bu hükümranlığa rağmen, insan doğa olayları karşısında sınırlı ve kırılgan bir varlıktır. İnsanın bu kırılganlığı, adına felaketler dediğimiz doğa olaylarında (depremler, seller, fırtınalar gibi) açıkça gözlemlenebilir. Bu tür olaylar, insanın fiziksel anlamda evrenin merkezi olmadığını ve doğa karşısında mutlak bir güç sahibi olmadığını gösterir. Ancak, insanın fiziksel kırılganlığı, onun değerini belirleyen tek ölçüt değildir. Aksine, insan, anlam üretebilme, bilinç taşıma ve etik sorumluluk gibi niteliklere sahip olması bakımından kendine özgü bir konumda bulunur. Dolayısıyla, insanın fiziksel evrende merkezi bir konumda olmaması, onun diğer varlıklardan daha az değerli olduğu anlamına gelmez; bilakis, varoluşunun anlamını keşfetme çabası, onu değerli kılan unsurlardan biridir. Tüm bu giriş aslında, yaşadığımız çağda, bilimin bize sunduğu son bulgular ışığında insanın evrendeki konumunun yeniden değerlendirildiğini göstermektedir. Klasik anlamda insan merkezcilik terk edilmiş, kozmik ölçekte insanın varlığı giderek daha küçük ve geçici bir hâle gelmiştir. Sagittarius-A gibi süper kütleli karadeliklerin keşfi, evrendeki ölçek farklarını gözler önüne sererken, insanın evrenin işleyişindeki rolünün sanıldığı kadar belirleyici olmadığını göstermektedir. Kuantum fiziği gözlemcinin gerçekliği belirlemedeki rolüne işaret etse de bu durum insanı evrenin merkezine yerleştirmez; aksine, evrenin anlaşılmasının ancak sınırlı bir bilinçle mümkün olduğunu hatırlatır. Sagittarius-A gibi karadelikler, insanın varoluşunun kozmik ölçekte ne denli küçük ve geçici olduğunu gösterirken, bilincin anlam yaratma çabasının da evrenin bütünlüğü içinde kaybolmaya mahkûm olabileceğini düşündürmektedir. Sonuç olarak, modern bilim, insanın önemini yüceltmekten çok, onun evren içindeki konumunun ne kadar önemsiz ve geçici olduğunu göstermiştir. Bu gösterim, samanyolu galaksisinin tam da merkezinde Sagittarius-A isimli bir karadeliğin varlığının fotoğraflaması ile gerçekleşmiştir. İnsan, bir zamanlar kendini evrenin merkezinde ve her şeyden üstün gören anlayışını, bilimsel keşifler ve felsefi düşüncelerle sorgulamaya başlamıştır. Evrendeki konumunun merkezden uzaklaşması, onu diğer canlılar ve hatta cansız varlıklarla aynı kozmik düzlemde değerlendirme ihtiyacını doğurmuştur. Ancak bu, insanın değerini veya benzersizliğini tamamen ortadan kaldırmaz; yalnızca onu evrenin bütünlüğü içinde daha mütevazı bir perspektife yerleştirir. İnsanın bilinç, düşünce ve yaratıcılık gibi özellikleri, onu diğer varlıklardan ayıran önemli nitelikler olarak varlığını sürdürür. Tarih boyunca öğretilen, doğru bilgiler olarak okutulan genel geçer söylemlerin iktidarının devrildiği; bir boşluğun etrafında dolaşan herhangi faydasız bir var olandan farksız olan insan ve merkezi konum tasviri; Sagittarius-A karadeliği fotoğrafı aracılığıyla ortaya konmuştur. Bu makale, Samanyolu galaksisinin merkezinde yer alan süper kütleli kara delik Sagittarius-A'nın felsefi anlamını ve çağdaş felsefi düşüncelerle olan ilişkisini tartışmaktadır. Kara delikler, modern fizik ve astronomi açısından oldukça önemli fenomenler olmasının yanı sıra, felsefi anlamda da derin sorulara yol açmaktadır. Özellikle Sagittarius-A'nın merkezi bir gök cismi olarak rolü, evrenin yapısını, zamanı ve varlık anlayışını sorgulayan metafiziksel ve ontolojik soruları gündeme getirmektedir. Makale, kara deliklerin yalnızca astronomik cisimler olarak değil, aynı zamanda insan düşüncesinin sınırlarını zorlayan ve evrenin nihai doğasını anlamaya yönelik felsefi araçlar olarak işlev gördüğünü savunmaktadır. Makale, öncelikle kara deliklerin fiziksel özelliklerini inceleyerek, genel görelilik kuramı çerçevesinde zaman ve uzay üzerindeki etkilerini ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Bilim Felsefesi , Karadelikler , Merkez Sorunu , Sagittarius-A , Fizik

Sagittarius-A and the Philosophical Black Hole: What Lies at the Center?

Öz

Whether considered from a theological perspective or through the lens of classical physics, human beings have historically been placed at the center of the universe. Other living beings are deemed significant insofar as they contribute to the survival of humanity. If they fail to benefit humans or pose a threat, they are either removed from human proximity or stripped of their right to life. This anthropocentric view has also been rationalized philosophically, with the God-Mind-Man triad evolving into a narrative that still persists. Similarly, in monotheistic religions, God, having imparted a portion of His essence to humanity, created humans as the most significant beings, offering them dominion over all the earth’s resources. This has symbolically placed humanity on a solid, immovable foundation—the Earth—designated as the center. However, despite this perceived dominion, humans remain vulnerable and insignificant in the face of natural phenomena such as earthquakes, floods, and storms, commonly called disasters. These occurrences starkly reveal humanity's frailty. Consequently, while humans are considered central and everything else is seen as existing for their sake, in the face of immense forces, they become powerless, displaced from the center, and reduced to a state no different—or perhaps even less significant—than other beings. This backdrop sets the stage for a paradigm shift in the contemporary era, where scientific advancements have shown that human centrality is an increasingly untenable construct. Humans are no longer the dominant, central entities but instead comparable to an insignificant celestial body orbiting in the void. This realization was epitomized by the photograph of Sagittarius-A, the supermassive black hole at the center of the Milky Way galaxy. Confronted with this reality, humanity has lost its privileged position and now occupies the same rank as any ordinary being—or even an inanimate object. Once accepted as universal truths, history's dominant narratives have been overturned. The depiction of humans as a superior, central existence is now reimagined as akin to a purposeless entity drifting in the void. This revaluation, catalysed by the visual evidence of Sagittarius-A, underscores the profound implications of this astronomical discovery. This article explores the philosophical significance of Sagittarius-A, a supermassive black hole at the heart of the Milky Way, and its connections with contemporary philosophical thought. Black holes, while crucial phenomena in modern physics and astronomy, also provoke profound philosophical inquiries. Sagittarius-A, as a central cosmic entity, Sagittarius-A raises metaphysical and ontological questions about the universe's structure, the nature of time, and our understanding of existence. The article argues that black holes serve not only as astronomical objects but also as philosophical tools that challenge human cognition and our attempts to comprehend the ultimate nature of the universe. It examines the physical characteristics of black holes, particularly their effects on space and time within the framework of general relativity and considers their implications for philosophical thought. Discussions include the philosophical perspectives on the warping of time and space by black holes, the relationship between human consciousness's limitations, and the infinite structure of the universe. Moreover, the article delves into the metaphysical impact of black holes, focusing on their internal structure and event horizons and how these challenge the boundaries of human consciousness and understanding. The relationship between black holes and concepts such as being, nothingness, and information loss is analysed, highlighting how these phenomena influence the relativity of meaning. In conclusion, this study underscores how black holes, particularly Sagittarius-A, function as scientific and philosophical objects, provoking intellectual awakening and posing new questions for humanity. It further suggests that humanity may exist in a metaphorical philosophical black hole in the current era.

Anahtar Kelimeler

Philosophy of Science , Black Holes , The Problem of Centrality , Sagittarius-A , Physics

Kaynakça

• Arslan, A. (2012). Felsefeye Giriş. Ankara: Adres Yayınları.
• Badiou, A. (2007). Being and Event. Continuum.
• Bergson, H. (1911). Creative Evolution. New York: Henry Holt and Company.
• Duralı, T. (2006). Felsefe-Bilim Nedir? İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Ghez, A. M., Salim, S., Hornstein, S. D., et al. (2008). Measuring Distance and Properties of the Milky Way's Central Supermassive Black Hole with Stellar Orbits. The Astrophysical Journal, 689(2), 1044–1062.
• Hawking, S. W. (1971). Black holes in general relativity. Communications in Mathematical Physics, 25(2), 152–166. Hawking, S. (1974). "Black Hole Explosions?". Nature, 248(5443), 30-31.
• Hawking, S. W. (1988). A Brief History of Time. Bantam Books.
• Heidegger, M. (1962). Being and time (J. Macquarrie & E. Robinson, Trans.). Blackwell.
• Heisenberg, W. (1958) Physics and Philosophy: The Revolution in Modern Science. Harper & Brothers.
• Kant, I. (1998). Critique of Pure Reason. Cambridge University Press.
• Kuçuradi, İ. (2016). İnsan ve Değerleri. İstanbul: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Luminet, J.-P. (1998). Black holes: A general introduction. In F. Hehl, C. Kiefer, & R. Metzler (Eds.), Black holes: Theory and observation (Lecture Notes in Physics, Vol. 514, pp. 3–36). Springer. https://doi.org/10.1007/978-3-540-49535-2_1
• Nancy, J.-L. (1993). The Birth to Presence. Stanford University Press.
• Newton, I. (1687). Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica.
• Oppenheimer, J. R., & Snyder, H. (1939). On continued gravitational contraction. Physical Review, 56(5), 455–459.
• Penrose, R. (1979). Singularities and Time-Asymmetry. General Relativity: Papers in Honor of J. L. Synge, 581–638.
• Penrose, R. (1994). Shadows of the Mind: A Search for the Missing Science of Consciousness. Oxford University Press.
• Thorne, K. S. (1994). Black Holes and Time Warps: Einstein's Outrageous Legacy. W.W. Norton & Company.