Cezayir BBA Lehçesindeki Cümle Çıkarımı

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 3, 633 - 646, 30.09.2025

Dalel Omri

https://doi.org/10.30622/tarr.1724309

Öz

Son zamanlarda, birçok araştırmacı Standart Arapçada ve birçok bölgesel lehçede olumsuzlamanın sözdizimsel temsiline ilgi duymaya başlamıştır. Filistin, Ürdün, Kuveyt ve Suriye Arapçasına önemli ölçüde ilgi gösterilirken, Cezayir Arapçası, özellikle Bordj Bou-Arreridj (BBA) lehçesinde konuşulan çeşitliliği, bu teorik çerçeve içinde oldukça az ilgi görmüştür. Bu çalışma, BBA lehçesindeki cümle olumsuzlamasının yapısal özelliklerini inceleyerek bu boşluğu doldurmayı ve böylece olumsuzlama üzerine daha geniş çaplı lehçeler arası ve tipolojik tartışmalara katkıda bulunmayı amaçlamaktadır. Minimalist Program ilkelerine dayanan bu araştırma, olumsuzlamaya ilişkin üç önemli teorik açıklamayı eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmektedir: Belirteç Olumsuzlama Analizi, Süreksiz Olumsuzlama Analizi ve Soltan’ın (2011) Arapça olumsuzlama için güncellenmiş önerisi. Sözdizim teorisindeki son gelişmeler, özellikle Cambridge Sözdizimi Kılavuzlarında özetlenenler, destekleyici olarak kullanılarak betimsel-analitik bir metodoloji benimsenmiştir. Veri seti, BBA lehçesinin ana dili konuşan yazar tarafından elde edilen ve analiz edilen, doğal olarak ortaya çıkan olumsuzlamalı yapılarından oluşmaktadır. Bulgular, Soltan’ın analizinin bu lehçedeki olumsuzlamanın sözdizimsel davranışını en doğru şekilde yakaladığını göstermektedir. Özellikle, olumsuzlamanın Zaman’dan daha yüksek bir konumda yer aldığı ve iki olumsuzlama belirteci olan maa ve š'nin, sırasıyla Kutupluluk İfadesi ve Olumsuzlama İfadesi olmak üzere farklı sözdizimsel projeksiyonları işgal ettiği gösterilmektedir. Buna karşılık, diğer iki analiz, nominal cümlelerde ve Negatif Polarite Öğeleri (NPI’lar) içeren bağlamlarda olumsuzlamayı yeterince açıklamamaktadır. Bu çalışma, Cezayir Arapçası üzerine yetersiz kalan literatürü zenginleştirmekte ve daha geniş anlamda Arapça lehçelerinde olumsuzlama için teorik çıkarımlar sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sözdizimi , Cezayir Arapçası , Bordj Bou-Arreridj lehçesi , Ayrık Olumsuzluk Analizi , Tümce Olumsuzluğu , Belirleyici Olumsuzluk Analizi

The Syntax of Sentential Negation in Algerian BBA Dialect

Öz

Lately, many researchers have become interested in the syntactic representation of negation in Standard Arabic as well as in its many regional dialects. While significant attention has been directed toward Palestinian, Jordanian, Kuwaiti, and Syrian Arabic, Algerian Arabic—especially the variety spoken in Bordj Bou-Arreridj (BBA)—has received considerably less attention within this theoretical framework. This study aims to fill this gap by studying the structural properties of sentential negation in the BBA dialect, thereby contributing to broader cross-dialectal and typological discussions on negation. Grounded in the principles of the Minimalist Program, the research critically evaluates three major theoretical accounts of negation: the Specifier Negation Analysis, the Discontinuous Negation Analysis, and Soltan’s (2011) updated proposal for Arabic negation. A descriptive-analytical methodology is adopted, supported by recent developments in syntactic theory, particularly those outlined in the Cambridge Syntax Guides. The data set consists of naturally occurring negated constructions, elicited and analyzed by the author, a native speaker of BBA dialect. The findings demonstrate that Soltan’s analysis most accurately captures the syntactic behavior of negation in this variety. In particular, it shows that negation is located in a position higher than Tense, with the two negation markers—maa and š—occupying distinct syntactic projections, namely the Polarity Phrase and the Negation Phrase, respectively. By contrast, the other two analyses fail to adequately explain negation in nominal clauses and contexts involving Negative Polarity Items (NPIs). This study thus enriches the underrepresented literature on Algerian Arabic and offers theoretical implications for negation in Arabic dialects more broadly.

Anahtar Kelimeler

Syntax , Algerian Arabic , Bordj Bou-Arreridj dialect , Discontinuous Negation Analysis , Sentential negation , Specifier Negation Analysis

Kaynakça

• Al-Momani, I. M. (2011). ‘The syntax of sentential negation in Jordanian Arabic’. Theory and Practice in Language Studies, 1(5), 482–496. https://doi.org/10.4304/tpls.1.5.482-496
• Al-Shurafa, N. S. (2006). ‘Nominal and verbal negation in Arabic: A minimal limitation’. Arts & Humanities, 14, 45–60.
• Alsalem, E. (2012). Negation in Standard and Kuwaiti Arabic (Master’s thesis). University of Illinois, Urbana-Champaign.
• Aoun, J. E., Benmamoun, E. and Choueiri, L. (2010). The syntax of Arabic. Cambridge: Cambridge University Press.
• Benmamoun, E. (2000). The feature structure of functional categories: A comparative study of Arabic dialects. Oxford: Oxford University Press.
• Bloom, L. (1970). Language development. Cambridge, MA: MIT Press.
• Chomsky, N. (1991) Some notes on the economy of derivation and representation. In Freidin, R., ed., Principles and Parameters in Comparative Grammar (pp. 417-454). MIT Press, Cambridge.
• Eid, M. (1990). ‘Arabic linguistics: The current scene’. In Eid, M. (Ed.), Perspectives on Arabic Linguistics I (pp. 3–37). Amsterdam: John Benjamins Publishing.
• Kayne, R. (1989). Facets of romance past participle agreement. In P. Beninca (ed.), Dialects Variation and the Theory of Grammar, (pp. 85-103). Dordrecht: Foris.
• Moritz, L., and Valois, D (1994). Pied-Piping and specifier-head agreement. Linguistic Inquiry, 25, 667-707.
• Murphy, I. W. (2014). The realization of negation in the Syrian Arabic clause phrase, and word (Unpublished M.Phil thesis). Trinity College Dublin.
• Ouhalla, J. (1990) Sentential negation, relativized minimality and aspectual status of auxiliaries. Linguistic Review, 1, 183-231.
• Ouhalla, J. (2002). The structure and logical form of negative sentences in Arabic. In J. Ouhalla & U. Shlonsky (Eds.), Themes in Arabic and Hebrew Syntax (pp. 299–320). Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
• Pollock, J. Y. (1989). Verb movement, Universal Grammar, and the structure of IP. Linguistic Inquiry, 20, 365-424.
• Soltan, U. (2011). ‘On issues of Arabic syntax: An essay in syntactic argumentation’. Brill’s Annual of Afroasiatic Languages and Linguistics, 3, 236–280.