MÜKELLEFİN ÖZEL ESASLARA ALINMASININ MÜLKİYET HAKKI ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 153 - 170, 08.12.2022

Gülden Şişman Nazlıcan Doğanlar

https://doi.org/10.56400/tarsusiibfdergisi.1169309

Öz

Katma Değer Vergisi Uygulama Tebliği ile getirilen özel esaslar, idarenin vergi alacağını güvence altına almak amacıyla uygulamaya koyduğu bir sistemdir. Bu düzenlemenin temel hedefi hazineye gelir kaydedilen vergiler içinde KDV’nin büyük bir paya sahip olması nedeniyle iade edilecek KDV tutarının hukuka aykırı olarak iadesini engellemektir. Özel esaslar uygulamasının sonuçları ilgili mükellefler kadar o mükelleflerden alış ve satışları olan mükellefleri de etkilemektedir. Bu durumdaki mükelleflerden vergi idaresi, düzeltme beyannamesi ile sahte fatura düzenleyicisi olduğu belirlenen mükelleflerden yapılan alımlara ilişkin KDV’nin indirim hesabından çıkartılmasını istemektedir. Mükelleflerin fişlenmesi olarak değerlendirilen özel esaslara alınma uygulaması birçok açıdan mülkiyet hakkının ihlali olarak değerlendirilmektedir. Mülkiyet hakkının korunması hukuk devleti açısından elzemdir. Mülkiyet hakkı, vergilendirme yetkisi ile doğrudan bağlantı kurabileceğimiz bir haktır. Çünkü ilgili kişiyi mülkiyetten, yani ödenmesi gereken para miktarından mahrum eder. Çalışmada öncelikle mülkiyet hakkının vergilendirme yetkisi ile bağlantısı değerlendirilecektir. Çalışmanın devamında ise özel esaslar uygulamasının hukuki sonuçlarının mülkiyet hakkını ihlal edip etmediği hususu AİHM kararları çerçevesinde değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Özel Esaslar, Vergi, Mülkiyet Hakkı, KDV, İade

THE EVALUATION OF INCLUDING THE TAXPAYER IN EXCEPTIONAL PROCEDURES WITHIN THE FRAMEWORK OF RIGHT OF PROPERTY

Öz

The exceptional procedures imposedbythe Value Added Tax Communiqué, are a system which is put into practice to guarantee the taxclaim of the government. The main purpose of this regulation is to prevent theim properrefund of the VAT amoun trequired because VAT accounts for a sizable portion of the taxes that provide revenue for the Treasury. The consequences of theim plementation of these exceptional procedures affect both the taxpayers and the taxpayers who trade with them. The tax administration requests there moval of the taxpayers in this situation from VAT's discountbill, regarding the purchases from the taxpayers who are determined to be false invoice issuers by correction declaration. Theim plementation of the exceptional procedures, which are also regarded as black listing the taxpayers, is viewed as a violation of the right to property in several aspects. Preserving the right of property is essential in terms of a state of law. The right to property is a right that we can directly relateto tax-raising power because it deprives the relevant person of the property, in other words, of the amount of Money that should be paid. First of all, the association between the right to property and tax-raising power will be evaluated. Then, the issue of whether the legal consequences of the exceptional procedures' implementation violate the right of property will be discussed within the framework of ECHR decisions.

Anahtar Kelimeler

The Exceptional Procedures, Tax, Right Of Property, VAT, Refund

Kaynakça

• 1-Akça, K. (2015). Anayasa Mahkemesi Kararlarında Mülkiyet Hakkı. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi Özel Sayı. Cilt:1, 543-596.
• 2-Grgić A./ Mataga Z./ Longar M./ Vilfan A.(2007). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Mülkiyet Hakkı, Avrupa Konseyi İnsan Hakları El Kitapları. Numara 10, Belçika. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 1 Numaralı Protokolünün 1. Maddesi Rehberi (2019). (Çeviren: GEMALMAZ, H. B.).
• 3-Batı, M. (2021). Genel Vergi Hukuku.Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• 4-Baykara, B. (2013). Özel Esaslar Veya Kod Listesi Kavramı Ve Hukuka Aykırılığı Üzerine. Yaklaşım, Nisan, Sayı, 244.
• 5-Çağan, N. (1980) . Demokratik Sosyal Hukuk Devletinde Vergilendirme. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi: Cilt 37, Sayı 1, 129-151. Https://Doi.Org/10.1501/Hukfak_0000000814
• 6-Çakmakçı, A. ve Köseer, S.. (2019): Sahte Belge Ve Vergi Kaçakçılık Suçu. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• 7-Çakan, S. ve Avcı, O. (2021). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarında Mükellef Hakları: Mülkiyet Hakkı Ve Adil Yargılanma Hakkı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt: 23, Sayı: 1, 639-678. Https://Doi.Org/10.33717/Deuhfd.899927
• 8-Demiroğlu, K. (2017). Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği. Ankara: Gazi Kitabevi.
• 9-Doğrusöz, B. “Haksız Vergi Ve Mülkiyet”, Https://Www.Dunya.Com/Kose-Yazisi/Haksiz-Vergi-Ve-Mulkiyet-Hakki/375685#:~:Text=Bir%20%C3%A7ok%20temel%20hak%20ve,G%C3%Bcvenceye%20al%C4%B1nan%20bir%20temel%20hakd%C4%B1r., Et. 25.07.2022
• 10-Er, S. (2010). Varlık Barışı Kanunu Ve Kod Listesi Uygulamasının Vergi Adaleti Ve Uyumuna Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 11 - Sayı: 2. 261-278
• 11-Er, S. (2011). Mükellef Hakları Ve Kamuda Faiz Uygulamaları.. Sayıştay Dergisi, Sayı 81, 3-32.
• 12-Gemalmaz, H. B. Değerli Konut Vergisi Ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Bakış Açısı, Https://Blog.Lexpera.Com.Tr/Degerli-Konut-Vergisi-Ve-Aihm-Bakis-Acisi/, Et. 25.08.2022
• 13-Güneş, G. (2014). Verginin Yasallığı, İstanbul:On İki Levha Yayıncılık.
• 14-Göker, C.(2013). Yürütme Ve Yargı Organlarının İlişkileri Açısından Kama Değer Vergisinin Konusu. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• 15-Kamışlı, G. (2018). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Ve Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Mülkiyet Uyuşmazlıkları. Ankara:Seçkin Yayıncılık.
• 16-Köslü, O. M. (2011). Danıştay İçtihatları Işığında Sahte Fatura Ve Tespiti. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• 17-Maç, M.(2017). Kdv İadelerinde Alt Firmalardan Kaynaklanan Sorunlar.Yaklaşım Dergisi,(Güncellenmiş Hali Denet Duyuru Sayı 2002/32), Haziran.
• 18-Öner, E. (2022). Türk Vergi Sistemi. Ankara:Seçkin Yayıncılık.
• 19-Özmen, M. (2017). Avrupa İnsan Hakları Hukukunda Mülkiyet Hakkı. Çankaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, Nisan. Jurix, Et. 25.07.2022.
• 20-Perdecioğlu, İ. E. (2020). Mülkiyet Hakkı Yönünden Devletin Pozitif Yükümlülükleri. Ankara:Adalet Yayınevi.
• 21-Sadigzade, A. (2021). Mülkiyet Hakkı Çerçevesinde Çıraquov Davası. Ankara: Astana Yayınları.
• 22-Şenyüz, D ve Yüce, M. ve Gerçek, A.( 2022). Türk Vergi Sistemi Bursa: Ekin Yayıncılık.
• 23-Şimşek, S. (2011). Mülkiyet Hakkının Kapsamı, Sınırlandırma Nedenleri Ve Şartları Açısından 1982 Anayasası Ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi: Karşılaştırmalı Bir Analiz –I. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 92. 181-228.
• 24-Şimşek, S. (2013). Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Mülkiyet Hakkıyla İlgili Davaları İnceleme Yöntemi: Üç Kural Analizi. Sayıştay Dergisi, Sayı:88/ Ocak – Mart. 27-47.
• 25-Taylar, Y. (2021). Özel Esaslara İlişkin Uygulama ve Yargı Kararları Perspektifinden Vergi Hukukunda Hukuka Aykırı Bir İşlemden Hukuka Uygun Bir Tarhiyat Çıkıp Çıkmayacağı Sorunu. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Sayı12-2. 774-790. https://doi.org/10.21492/inuhfd.995908
• 26-Tolu, A. (2022). İş Dünyasında Özel Esas Rahatsızlığı. Https://Www.Dunya.Com/Kose-Yazisi/İs-Dunyasinda-Ozel-Esas-Rahatsizligi/645417, Et. 23.07.2022.
• 27-Ünsal, H. ve Ortaç, F. R. (2019). Genel Vergi Hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi.
• 28-Yaltı, B. (2010). Kod Listelerinden Kdv İadesi Risk Analiz Sistemine Geçiş: Kdv İndirim Hakkının Sınırlandırılmasına İlişkin Değerlendirmeler. (Kod Listeleri), Vergi Sorunları Dergisi, 258(10).
• 29-Yiğit, B. (2016). İmar Hukukundan Kaynaklanan Mülkiyet Hakkı Sınırlandırmaları Özelinde, Türk Hukuk Sistemi İçinde Mülkiyet Hakkının Sınırlandırılmasına İlişkin Esaslar. Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Cilt 0, Sayı 7. 1207-1258.
• 30-https://sadikayabasi.av.tr/blog/oku/ozel-esaslara-alinma-davalari-58 ET 28.08.2022
• 31-https://www.dunya.com/kose-yazisi/is-dunyasinda-ozel-esas-rahatsizligi/645417ET 28.08.2022
• 32-https://suhauslu.com/2021/06/13/ozel-esaslar-uygulamasinin-hukuki-incelemesi/ET 28.08.2022
• 33-https://www.alomaliye.com/2014/12/16/ozel-esaslar-uygulamasi-ve-cikis-yollari/ ET 28.08.2022 YARGI KARARLARI KARARLARI 1- CASE OF BURDEN v. THE UNITED KINGDOM , Application no. 13378/05, par 59, 2008, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-86146%22]}, ET. 27.07.2022
• 2-CASE OF GASUS DOSIER- UND FÖRDERTECHNIK GmbH v. THE NETHERLANDS, Application no. 15375/89, par 55, 1995, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-57918%22]}, ET.27.07.2022.
• 3-Paolo and Alessandro GUISO and Vincenza CONSIGLIO, against Italy, Application no. 50821/06, par 43, 2006, ET. 27.07.2022.
• 4-AİHM, Köktepe -Türkiye Davası, 2. Daire, Başvuru no:35785/03, Karar Tarihi:22.07. 2008, https://www.kararara.com/aihm/turkce2/aihm11141.htm;
• 5-CASE OF DOGAN AND OTHERS v. TURKEY (Applications nos. 8803-8811/02, 8813/02 and 8815-8819/02, par. 138, 2004, https://www.refworld.org/pdfid/414d86ab4.pdf, ET. 30.07.2022.
• 6-CASE OF VAN MARLE AND OTHERS v. THE NETHERLANDS, Application no. 8543/79; 8674/79; 8675/79; 8685/79, par 39, 1986, http://www.ovran.nl/Civiel/CASE-OF-
• 7-CASE OF BÉLÁNÉ NAGY v. HUNGARY, Application no. 53080/13, par 81, 2016, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-169663%22]}, ET., 27.07.2022
• 8-Margarete von ZITZEWITZ and Others, and MAN FERROSTAAL and ALFRED TÖPFER STIFTUNG, par 74, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22languageisocode%22:[%22ENG%22],%22appno%22:[%2271916/01%22,%2271917/01%22,%2210260/02%22],%22documentcollectionid2%22:[%22DECGRANDCHAMBER%22],%22itemid%22:[%22001-68660%22]}, ET. 27.07.2022.
• 9-CASE OF SAGHINADZE AND OTHERS v. GEORGIA, Application no. 18768/05, 2010; Kopecký / Slovakya [BD], Application no. 44912/98, par. 45-52, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-98885%22]}, ET. 27.07.2022.
• 10-CASE OF KOPECKÝ v. SLOVAKIA, Application No. 44912/98, par 52, 2004, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-66758%22]}, ET. 27.07.2022.
• 11-CASE OF ZHIGALEV v. RUSSIA, (Application no. 54891/00), par 134, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-76251%22]}, ET. 27.07.2022
• 12-MEHMET AKDOĞAN ve diğerleri, Başvuru No:2013/817, KT:19.12.2013, https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/BB/2013/817, ET. 30.07.2022.
• 13-CASE OF HENTRICH v. FRANCE, Application no. 13616/88, par 39, 1994, https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-58832%22]}, ET. 27.07.2022
• 14-Anayasa Mahkemesi, E: 1986/5, K: 1987/7, R.G.T:12.11.1987, RGS.: 19632, https://normkararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/Dosyalar/Kararlar/KararPDF/1987-7-nrm.pdf, ET., 27.07.2022.
• 15-S.A. Dangeville / Fransa, Başvuru no: 36677/97, Başvuru Tarihi 16.04.2002, Vergilendirme ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Tematik Bilgi Notu, Mayıs 2013, https://www.echr.coe.int/Documents/FS_Taxation_TUR.pdf, ET. 25.07.2022
• 16-Buffalo Sri / İtalya Başvuru no. 38746/97, Başvuru Tarihi 03.07.2003 Vergilendirme ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Tematik Bilgi Notu, Mayıs 2013, https://www.echr.coe.int/Documents/FS_Taxation_TUR.pdf, ET. 25.07.2022
• 17-CASE OF VISTIŅŠ AND PEREPJOLKINS v. LATVIA, Application no. 71243/01, par 96, 2012, https://www.echr.coe.int/Documents/FS_Taxation_TUR.pdf, ET. 25.07.2022; https://hudoc.echr.coe.int/eng#{%22itemid%22:[%22001-114277%22]}, ET. 27.07.2022.
• 18-CASE OF BEYELER v. ITALY, Application no. 33202/96, par 107, 2000, https://eur--lex-europa-eu.translate.goog/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:62003CJ0354&_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc, ET. 27.07.2022. 19-CASE OF “BULVES” AD v. BULGARIA, Application no. 3991/03, par 66, 2009, , https://eur--lex-europa-eu.translate.goog/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:62003CJ0354&_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc, ET. 28.07.2022.
• 20-OPTİGEN LTD (C-354/03), Fulcrum Electronics Ltd (C-355/03) ve Bond House Systems Ltd (C-484/03) v Gümrük ve Komisyon Üyeleri tüketim., par. 24, https://eur--lex-europa-eu.translate.goog/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX:62003CJ0354&_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=tr&_x_tr_hl=tr&_x_tr_pto=sc, ET. 27.07.2022.
• 21-Danıştay, 9. D., E: 2016/16673, K: 2017/10507, T: 26.12.2017, Kazancı İçtihat Programı. Danıştay 9. Daire E. 2013/302 K. 2015/11033 T. 22.10.2015, Kazancı İçtihat Programı.
• 22-Danıştay, Vergi Dava Daireleri Genel Kurulu E. 2014/1164, K. 2015/20, T. 25.2.2015 Kazancı İçtihat Programı.
• 23-Danıştay 9. Daire E. 2010/4896 K. 2012/9474 T. 13.12.2012, Kazancı İçtihat Programı.
• 24-Danıştay 3.D., E: 2014/11851, K: 2015/3173, T:13.05.2015, Kazancı İçtihat Programı, ET. 31.07.2022.
• 25-Danıştay 4. Daire E. 2005/2198 K. 2006/2649 T. 14.12.2006
• 26-Anayasa Mahkemesi, E: 2010/58, K: 2011/8, T: 06.01.2011, Kazancı İçtihat Programı. ET.30.07.2022