Mimarlıkta Yersizleşme ve Yerin-Yeniden Üretimi

Yıl 2012, , 95 - 113, 14.07.2016

Rifat Gökhan Koçyiğit Faik Gorbon

https://doi.org/10.23835/tasarimkuram.240897

Öz

Mimarlıkta yersizleşme, mimari ürününün, herhangi bir coğrafi bölgeye, kültürel yapıya, düşünsel dizgeye ya da zamana ait olamaması; burada ya da orada, bu zamanda ya da o zamanda üretiminin fark etmemesi; kendine bir yer-yurt edinememesi ve tekil bir öğe olmanın ötesine geçemeyişi olgusudur. Başka bir deyişle mimari tasarımı yönlendiren veriler bütünü olarak yerleri yer yapan niteliklerin giderek ortadan kalkması, çevrenin iletişimsel gücünün azalması, mimarlık kuramında ise söylemlerin anlatımsal bütünlüğünün kalmayışı, kavramların ait olduğu düşünce yurtluklarından kopması sürecidir. Özetle yersizleşme, fiziksel çevreden kültürel değerler bütünlüğüne, tarihsel dönemsellikten kuramsal dizgeye çeşitli boyutlarda ya da kavrayışlar altında görülen bir bağlamsızlaşma sorunudur. Bu çalışmada öncelikle böyle bir olgunun varlığı, mimarlık disiplini açısından bir sorun olarak görülüp görülemeyeceği sorgulanmış, sorunun kaynakları, sınırları ve etkileri araştırılmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda mimarlık disiplini açısından “yersizleşme” için yeni bir kavramsallaştırma hedeflenmiştir. Konu, bu çerçevede “Yer”, “Yersizleşme” ve “Yerin –Yeniden- Üretimi” olmak üzere üç ana bölüm halinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mimarlık, Yer, Yersizleşme, Küreselleşme, Tasarım

“Deterritorialization” and “Reproduction Of Place” In Architecture

Öz

In architecture, “deterritorialization” refers to the notion that an architectural product does not belong to any geographical region, cultural structure, or intellectual system, nor to any moment in time; it makes no difference whether it is constructed here or there, at this time or at that time. It concerns not finding itself a place/territory and not becoming something more than a singular element. It is the disappearance of the qualifications of the data which direct an architectural work and which make the place itself, a decrease in the communicational power of the environment and, in architectural theory, it is the disappearance of the integrity of the separation of concept and the thought. Briefly, deterritorialization is a matter of breaking away from the observable context, away from the physical environment and cultural values, historical periodicity and a theoretical system. In this paper, the existence of this concept is discussed to find out whether it might bean architectural problem or not. The main aim of this study is to conceptualize the term “deteoriolisation”.

Anahtar Kelimeler

Architecture, Territory/Place, Design, Deterritorialization/Placelessness, Globalization

Kaynakça

• Akay, Ali. 1996. Yersiz Yurdsuzlaflma Üzerine. Toplumbilim Dergisi - Gilles Deleuze Özel Sayısı, sayı.5, s. 15-18, Ankara: Bağlam Yayıncılık.
• Akcan, Esra. 1994. İletiflim ve Tüketim Toplumunda Mekânsal Farklılığa Ait Çeliflkiler. Toplum ve Bilim Dergisi. sayı: 64- 65, sayfa: 39–52, İstan bul: Birikim Yayınları.
• Baudrıllard, Jean. 1997. Tüketim Toplumu. Çev. F.Keskin ve H. Deliceçaylı. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baudrillard, Jean. 2006. Simülakrlar ve Simülasyon. Çev. O. Adanır, Ankara: Doğu Batı Yayınları (Simulacres et Simulations, Galilee, 1981).
• Cartier, Carolyn. 2005. Introduction: Touristed Landscapes/Seductions of Place. Seductions of Place Geographical Perspectives on Globalization and Touristed Landscapes. p.1-20, eds. C.Cartier and A.A.Lew New York: Routlage.
• Colebrook, Claire. 2004. Gilles Deleuze, Çev. Soydemir, C. İstanbul: Bağımsız Kitaplar Yayınları.
• Colquhoun, Alan. 1989. Postmodernism and Structuralism: A Retrospective Glance in Modernity and the Classical Tradition: Architectural Essays 1980- 1987. Cambridge: MIT Press.
• Zamandan. Anytime Konferans Bildirileri
• Kitabı, ed. C.C. Davidson, s.130-143 Ankara: Mimarlar Derneği Yayınları.
• Nalbantoğlu, Hasan Ünal. 2005. Nedir Mekân Dedikleri? Zaman-Mekân İstanbul: III. Disiplinlerarası Mimarlık - Felsefe Toplantısı.
• Nesbitt, Kate. 1996. Theorizing a New Agenda for Architecture: An Analog of Architectural Theory. New York: Princeton Architectural Press.
• Norberg-Schulz, Christian. 1963.Intentions in Architecture. London: MIT Press.
• Norberg-Schulz, Christian. 1971. Existance, Space and Architecture. New York: Praeger Publishers.
• Norberg-Schulz, Christian. 1976. The Phenomenon of Place: Architectural Association Quarterly 8, n:4, p:3- 10.
• Norberg-Schulz, Christian. 1983. Heidegger’s Thinking on Architecture. Perspecta:The Yale Architectural Journal, n.20, p. 61-68.
• Oakes, Tim. 2005. Tourism and The Modern Subject: Placing The Encounter Betweem Tourist and Other. Seductions of Place Geographical Perspectives on Globalization and Touristed Landscapes. p.36-55, eds. C.Cartier and A.A. Lew New York: Routlage.
• Pallasmaa, Juhanni. 1986. The Geometry of Feeling: A Look at the Phenomenology of Architecture”, Skala, Nordic Journal of Architecture and Art 4; n:6, p:22-25 .
• Rosenau, Pauline Marie. 1998. Postmodernizm ve Toplumbilimleri. çev. T.Birkan. Ankara: Ark Bilim ve Sanat Yayınları.
• Rossi, Aldo. 2006. fiehrin Mimarisi. Çev. N. Gürbilek. İstan bul: Kanat Yayınları.
• Rowe, Cullen. and Koetter Fred. 1979. Collage City. Cambridge: MIT Press.
• Sarup, Madan. 1997. Post-Yapısalcılık ve Postmodernizm, Çev: Güçlü, A.B. Ankara: ARK Bilim ve Sanat Yayınları.
• Sennett, Richard. 1996.Kamusal İnsanın Çöküflü. Çev. S. Durak, A. Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Soja, Edward W. 1990. Postmodern Geographies- The Reassertion of Space in Critical Social Theory. London: Verso.
• Sola'-Morales, Ignasi. 1996. Differences: Topographies of Contemporary Architecture. Trans. G. Thompson. Ed. S. Whiting. A Project of Anyone Corporation. Cambridge: MIT press.
• Tafuri, Manfredo 1980. Problems in the Form of a Conclusion. Architecture and Utopia: Design and Capitalist Development Trans. B. L. La Penta, p.170–182 Cambridge: MIT Press
• Tafuri, Manfredo. 2000 Toward a Critique of Architectural Ideology (1969). Architecture Theory since 1968. p.2-35,S. Sartarelli (trans.), K.M. Hays (ed.), Cambridge: MIT Press.
• Thorns, David. 2004. Kentlerin Dönüflümü Kent Teorisi ve Kentsel Yaflam. İstanbul: CSA Global Yayın Ajansı.
• Tzonis, Alexander. ve Lefaıvre, Liane. 1990. Why Critical Regionalism Today.Architecture and Urbanism n.236, p.22-33
• Urry, John. 1999.Mekânları Tüketmek, Çev. R.G. Öğdül, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Yırtıcı, Hakkı. 2002. Tüketimin Mekânsal Örgütlenmesinin İdeolojisi. Arredamento Mimarlık Çağdafl Mimarlık Sorunları Dizisi:3 Mimarlık Ve Tüketim. İstanbul: Boyut Kitapları.
• Zukin, Sharon. 1993. Landscapes of Power. Berkeley:
• University of Californa Press.