Kamusal Tuvaletlerde Kullanıcı Deneyimini Anlamak: Bir Araştırma Yöntemi Olarak Kültür Sondaları

Yıl 2015, Cilt: 11 Sayı: 19 - Cilt: 11 Sayı: 19, 76 - 94, 12.07.2016

Zehra Sözbir Köylü H. Alpay Er

https://doi.org/10.23835/tasarimkuram.239590

Öz

Gündelik yaşamın önemli bir parçası olan kamusal tuvaletlerin koşulları bu tesisleri sürekli kullananların yaşam kalitelerini belirgin ölçüde etkilemektedir. Kullanıcılar kamusal tuvaletlerde yer alan ürünlere konut tuvaletlerindeki ürünlerden farklı yaklaşmakta ve kir ile başa çıkmak adına farklı kullanım biçimleri geliştirmektedir. Çalışmanın amacı kullanıcının kamusal tuvaletlerde temiz-kirli algısı ve ürün kullanımı arasındaki bu ilişkiyi incelerken, kültür sondalarının bu mahrem ve hassas ortamda araştırma yöntemi olarak kullanılabilirliğini de ortaya koymaktır. Tuvaleti gündelik yaşam pratiğinin gerçekleştirilmesinde vazgeçilmez rolü olan kültürel bir nesne olarak değerlendiren çalışmanın, kullandığı yöntem ve benimsediği yaklaşım ile tasarım araştırmalarına ve pratiğine de katkıda bulunması beklenmektedir

Anahtar Kelimeler

Ürün Tasarımı, Temizlik, Kamusal Tuvaletler, Kültür Sondaları

Understanding User Experience in Public Toilets: Cultural Probes as a Research Method

Öz

Public toilets have an important part in everyday life. Conditions of these facilities dramatically affect the quality of life of the users. Their approach to public toilets is different from domestic bathrooms and they develop different ways of use in order to deal with the dirtiness. While focusing on the relationship between the perception of cleanliness and product use in public toilets with a qualitative approach, this study aims considering the usability of cultural probes as a research method in such a sensitive and private research setting. Considering public toilets as an indispensable part of daily life, the study is expected to contribute to design research and practice both in terms of approach and methodology.

Anahtar Kelimeler

Design, Cleanliness, Public Toilets, Cultural Probes

Kaynakça

• Apaydın Başa, B. 2009. Türk Hamam Kültürünün Spa & Wellness Mekânlarının Tasarımına Etkileri. Zeitschrift für die Welt der Türken/ Journal of World of Turks, 1(1), pp. 207-220.
• Barcan, R. 2010. Dirty Spaces: Separation, Concealment, and Shame in the Public Toilets. In: Harvey, M. & Noren. L. eds. Toilet: Public Restrooms and the Politics of Sharing. NewYork: NYU Press, pp.25-41
• Barnes, D. S. 2006. The great stink of Paris and the marri- age of filth and germs. Baltimore: Johns Hopkins University Press.
• Bernhaupt, R., Weiss, A., Obrist, M., Tscheligi, M. 2007. Playful Probing: Making Probing More Fun. In: Human Computer Interaction INTERACT 2007. LNCS 4662, Part I, pp. 606-619
• Chamberlain, P., & Yoxall, A. 2012. 'Of Mice and Men': The Role of Interactive Exhibitions as Research Tools for Inclusive Design. The Design Journal, 15(1), pp.57-78.
• Corbin, A. 2007. Kokunun Tarihi. Miyasma ile Fulya: Koku ve Toplumsal İmgelem XVIII-XIX. Yüzyıllar. Ankara: Dost Yayınları.
• Crabtree, A., Hemmings, T., Rodden, T., Cheverst, K., Clarke, K., Dewsbury, G., & Rouncefield, M. 2003. Designing with care: Adapting cultural probes to inform design in sensitive settings. In: Proceedings of the 2004 Australasian Conference on Computer-Human Interaction (OZCHI2004), pp. 4-13.
• DeLongis, A., Hemphill, K. J., Lehman, D. R. 1992. A stru- ctured diary methodology for the study of daily events. In: Bryant, F. B. et al. eds. Methodological issues in applied social psychology Vol.2, pp. 83-109.
• Dinçkal, N. 2008. Reluctant Modernization: The Cultural Dynamics of Water Supply in Istanbul, 1885–1950. Technology and Culture 49 (3), pp.675-700.
• Douglas, M. 2005. Saflık ve Tehlike: Kirlilik ve Tabu Kavramların Bir Çözümlemesi. İstanbul: Metis Yayınları
• Elias, N. 2011. Uygarlık Süreci: Cilt I. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Esenbel, S. 2000. Türk ve Japon modernleşmesi: ‘Uygarlık süreci’ kavramı açısından bir mukayese. Toplum ve Bilim, 84, s. 18-35.
• Fliche, B. 2009. Nasıl Şehirli Olunur? Türkiye’de Köyden Kente Göçle Birlikte Temizlik Alışkanlıklarının Değişimi. İçinde: Gürsoy Naskali, E. ve Arçın, S.M. der. Temizlik Kitabı. İstanbul: Kitabevi, s. 47-50.
• Forty, A. 1986. Objects of Desire: Design and Society Since 1750. London: Thames and Hudson.
• Gaver, B., Dunne, T. and Pacenti, E. 1999. Design: Cultural Probes. Interactions, 6(1): 21-29.
• Gershenson, O. & Penner, B. 2009. Introduction: The Private Life of Public Toilets. In: Gershenson, O. & Penner, B eds. Ladies and Gents: Public Toilets and Gender. Philadelphia: Temple University Press.
• Göka, E. 2010. Su ile Mahrem Maceramız. Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi II(2), s. 72-79.
• Graham, C., Cheverst, K. and Rouncefield, M. 2005. Whose probe is it anyway? In: Workshop on appropriate methods for design in complex and sensitive settings at OzCHI 2005.
• Gürel, M. Ö. 2008. Bathroom as a modern space. The Journal of Architecture,13(3), pp.215-233.
• Hemmings, T., Clarke, K., Rouncefield, M., Crabtree, A., Rodden T. 2002. In: Probing the Probes. Binder, t., Gregory, J., Wagner, I. eds. Proceedings of the Participatory Design Conference 2002, pp. 40-50
• Hoy, S. 1995. Chasing dirt: The American pursuit of cleanliness. New York: Oxford University Press.
• Inglis, D & Holmes, M. 2000. Toiletry Time: Defecation, Temporal Strategies and the Dilemmas of Modernity. Time & Society 9(2-3), pp.223-245.
• Inglis, D. 2002. Dirt and denigration: The faecal imagery and rhetorics of abuse. Postcolonial Studies, 5(2), pp.207-221.
• Lupton, E., & Miller, J. A. 1996. The Bathroom, The Kitchen, and The Aesthetics of Waste. Princeton Architectural Press.
• Mattelmaki, T. 2008. Design Probes. Vaajakoski: Publication Series of the University of Art and Design Helsinki.
• Mazak, M. 2011. Tanzifat-ı İstanbul: Osmanlı’dan Günümüze Temizlik Tarihi. İstanbul: Yeditepe Yayıncılık.
• Melosi, M. V. 2008. The sanitary city: Environmental services in urban America from colonial times to the present. University of Pittsburgh Press.
• Neves, L. M. P. 2004. Cleanness, Pollution and Disgust in Modern Industrial Societies The Brazilian case. Journal of Consumer Culture 4(3), pp.385-405.
• Panek, P., Neveryd, H., Zagler, W. L. 2003. The FRR Project: Developing a more user-friendly rest room. In: Craddock, G.M., McCormack, L.P., Reilly, R.P., Knops, H.T.P. eds. Proceedings of the AAATE Conference 2003, Assistive Technology - Shaping the Future, pp.678-682
• Sanders, E. 2002. Ethnography in NPD Research: How “applied ethnography” can improve your NPD research process. Visions Magazine.
• Scott, G. M. & Garner, R., 2013. Doing Qualitative Research: Designs, Methods, And Techniques. Pearson Education.
• Shove, E. 2003. Comfort, Cleanliness and Convenience: The Social Organization of Normality. Oxford: Berg
• Smith, V. 2007. Clean: A History of Personal Hygiene and Purity. New York: Oxford University Press.
• Tomes, N. 1998. The Gospel of Germs: Men, Women and Microbe in American Life. Harvard University Press.
• Tunç, A. 2005. Bir Maniniz Yoksa Annemler Size Gelecek: 70’li Yıllarda Hayatımız. Can Yayınları.
• Vigarello, G. 1996. Temiz ve Kirli: Ortaçağ’dan Günümüze Vücut Bakımının Tarihi. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Wiplinger, G. 2010. Xylospongiumların Kullanımı: Roma Devri Tuvaletlerinin Hijyenik Durumu Konusunda Yeni Bir Yorum. İçinde: Öz, A. K. ve Aybek, S. der. Metropolis İonia II Yoların Kesiştiği Yer. İstanbul: Homer Kitabevi, s. 231-239.
• Yentürk, N. 2010. Su ile Mahrem Maceramız, Acta Turcica Çevrimiçi Tematik Türkoloji Dergisi II/2, s.94-102.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. 2008. Sosyal Bilimlerde Nitel Arastirma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.