Göstergebilimsel Araştırma Alanı Olarak Ürün Tasarımı

Yıl 2011, Cilt: 7 Sayı: 11 - Cilt: 7 Sayı: 11, 1 - 13, 14.07.2016

Oğuz Bayrakçı

https://doi.org/10.23835/tasarimkuram.240886

Öz

Tasarım çevrelerinde "biçim işlevi izler" sloganıyla baş köşeye yerleştirilen tasarımın geleneksel işlev anlayışının, nerdeyse tek ölçüt olduğu dönemin tasarımlarında bile, gerçekte asıl gözetilen olgunun "işlevsel tasarım" mesajı ya da anlamının aktarıldığı bir biçem olduğunu şimdi görebiliyoruz. İnsan yapımı nesnelerin, bu arada teknolojimizin ürettiği endüstri ürünlerinin de başından beri toplumumuz için belli bildiriler taşıdığı, belli anlamlara konu olduğu kuşku götürmez. Neredeyse anlamdan kurtulan hiç bir şeyin olmadığı söylenebilir. Hiç bir anlam taşımıyormuş gibi görünen bir ürün bile, en azından "hiç bir anlam taşımama" anlamını iletir. Günlük kullanım nesneleri dediğimiz endüstri ürünlerini, yöneldikleri kullanım işlevlerinin içinde görmeyi, bu işlevlerin karşılığı olarak algılamayı o denli benimsemişizdir ki, onların ille de birer anlam aktarıcısı, ya da iletişimin taşıyıcısı olduğu gerçeğini gözardı ederiz. Oysa nesnenin kullanım işlevini karşılaması, kullanışlı olması ya da ergonomik olması, her endüstri ürününde bulunması gereken, nesnenin olmazsa olmaz koşuludur. Gerçekte kullanıcının ürün seçimlerinin dayanağı, iletişimsel işlevler dediğimiz ürünün nelikliğine özgü anlamlamalardır. Kullanım nesneleri üzerinde konumlanan anlamlamalar ya da nesnelerin belli iletişimlerin taşıyıcısı olması, insanın uygarlığı kadar eski olsa gerek. Ne varki anlam olgusunun bilim alanının araştırma nesnesi olması ve anlambilimin kuruluşu yeni olduğu gibi; nesnelerin belli iletişimlerin ve anlamların taşıyıcısı olduğu, nesnelerin taşıyıcısı olduğu iletişimin göstergebilim yolu ile araştırılması ve bu açıdan görülüp değerlendirilmeleri gerektiği düşüncesi de tasarım çevrelerinde oldukça yenidir ancak giderek kabul görmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ürün tasarımı, Ürün işlevi, Ürün iletişimi, Ürün okuması, Göstergebilim, Göstergesel işlev

Product Design as a Semiotic Research Field

Öz

The field of Industrial Design is a technique-art applying one which is directly influenced by the scientific and technological as well as artistic developments and artistic thinking, as it is seen in many other fields. In fact every drop that falls in the pool of science, art and technology reaches in waves every field. And today, parallel to the speed of communication this interaction is increased. Because of its nature, Industrial Design is affected by the technological developments rapidly. Our era witnessed the transition of the technology from the mechanic and mechanism technology to the electro-mechanic and from thence to the electronic and in the last twenty years to the micro-electronic technology. No other technological passing has influenced the field of design as much as the micro-electronic technology has done. While this kind of technology gives the designer a great opportunity of shaping, it also makes the means which he rests on in the processes of shaping and designing invalid. The loss of model which results from the coming of the micro-electronic technology caused a new product profile which puts product communication into the foreground and bears communicational problems and in addition to this it left the designer facing the new problem by making his means invalid.

Anahtar Kelimeler

Product design, Product function, Product communication, Product understanding, Semiotics, Semiosis

Kaynakça

• Bayrakçı, Oğuz. 1985. Tasarım Eylemi ve Nesnelerinde Yapısal İliflkilerin Betimlenmesine Göstergebilimsel Bir Yaklaflım ve Yöntem Arafltırması. Doktora tezi. Mimar Sinan Üniver- sitesi.
• Bayrakçı, Oğuz. 1985. Tasarımda Anlamlama ve Dil. Yapı Dergisi. s.60 1985/2.
• Bayrakçı, Oğuz. 2004. Çağdafl İletiflim Kuramları Açısından Tasarımda İletiflimsel Modeller. Basım: MSGSÜ, Mim. Fak. Yayın
• Erkman, Fatma. 1987.Göstergebilime Girifl. İstanbul: Alan Yay.
• Umberto, Eco. 1980.Function and Sign: The Semiotic of Architecture. Sign, Symbol and Architecture. (eds) G. Broadbent, R. Bunt, C. Jencks. John Wiley and Sons New York.
• Vardar, Berke. 1988.Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: ABC Kitapevi.
• Vakeva, Seppo. 1990. What Do We Need Semiotics For. Semantic visions in Design. Symposium on Design Reseach and Semiotics. 1989. Ed. S. Vihma, Helsinki.
• Vihma, Susann. 1990. Product Form-A Semiotic Approach.Semantic Visions in Design. Symposium on Design Research and Semiotics. 1989 Ed. S. Vihma, Helsinki.
• Vihma, Susann. 1992. Iconicity and Other Sign in Form of Design Products. Objects and İmages. Ed. S. Vihma, Helsinki.
• Oehlke, Horst. 1990. In Search of Product Semantics Semantic Visions In Design. Symposium on Design Research and Semiotics. 1989. Ed. S. Vihma, Helsinki.
• Kutschinski-Shuster, Birgit. 1990. Product Semantics in the Context of Corporate Identity. Semantic Vision in Design. Symposium on Design Research and Semiotics. 1989 Ed. S. Vihma, Helsinki