Geleneksel Yerleşmelerde Mekansal Süreklilik Üzerine Bir Alan Çalışması: “Stratonikeia - Eskihisar Köyü”

Yıl 2012, Cilt: 8 Sayı: 13 - Cilt: 8 Sayı: 13, 61 - 81, 14.07.2016

Gülşen Fatma Gülmez

https://doi.org/10.23835/tasarimkuram.240899

Öz

Geçmiş uygarlıklar, kendilerini büyük ölçüde yapılı çevreleriyle bize anlatırlar. Bu nedenle, mimari mirası oluşturan yapılı çevrelerin belgelenmeleri gelecek nesillere aktarılmaları açısından önemlidir. Makale konusu olan Stratonikeia ya da Eskihisar Köyü; kendi kurallarına bağlı kendi kültürünün izlerini taşıyan karakteristik yapıda iki farklı uygarlığın izlerini barındırmaktadır. Büyük ölçüde genel yapısını koruyarak günümüze kadar gelmiş olan, antik dönem yapıları ve sivil mimarinin bir arada olduğu yerleşmeler, iç içe geçen yapıları ve sergilediği “bütün” nedeni ile mekânsal sürekliğe örnek olarak gösterilebilir. Bununla birlikte köyün ve antik kentin, aynı fiziksel çevrede kurulmuş olmaları Eskihisar’ın çalışma alanı olarak seçilmesinde etkili olmuştur. 2002 yılında yapılan Eskihisar köyü belgeleme çalışmasının sonuçlarını içeren makalede, sivil mimarlık örneklerinden ev, kahve ve dükkân yapıları ile birlikte anıtsal çınar ağaçlarıyla dikkat çeken köy meydanı ve meydandaki fiaban Ağa Camii konu edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Stratonikeia, Eskihisar, süreklilik, devamlılık, Şaban Ağa Camii, sivil mimari, yerleşim

A Case Study On Spatıal Continuity In Vernacular Settlements: “Stratonikea-old- Eski Hisar Village

Öz

Past civilisations are legible through their physical environments. Therefore, documentation of the physical environment which forms the architectural heritage is substantial. The subject of this article; the settlement of Stratonikea, today’s Eskihisar village, is characterized by the traces oftwo different cultures. The prominence of this settlement is defined by the integrity of the architectural elements from both the antiquity and vernacular architecture which are well preserved, as well as its continuity while the existing village of Eskihisar lays upon the settlement of Stratonikea of antiquity. This article is based upon the documentation as a result of fieldwork at Eskihisar village carried outby the author in the year 2002, and, it focuses on selected vernacular buildings including; houses, coffe house, shops and Şaban Ağa Mosque, as well as the village square with its monumental trees.

Anahtar Kelimeler

Stratonikeia, Eskihisar, continuity, Şaban Ağa Mosque, vernacular architecture, settlement

Kaynakça

• Akurgal, E. 1993, Anadolu Uygarlıkları, Net Turistik Yayınlar A.fi.
• Aladağ, E. 1990, Muğla’da Geleneksel Konutların Sıhhilefltirilmesi ve Yeniden Değerlendirilmesi Konusunda Bir Arafltırma, yayınlanmamıfl Y.Lisans Tezi , MSÜ FBE.
• Bafl, A. 1991, “Eskihisar’da Türk Devri Yapıları”, Vakıflar Dergisi no. 22, Vakıflar Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Boysal, Y., 1982, “Stratonikeia Kazısı 1981 Çalıflma Raporu”,IV. Kazı Sonuçları Toplantısı, TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Müdürlüğü Ankara.
• Buluç, S., 1993, “ I. İlkçağda Muğla”, Tarih İçinde Muğla (Derleyen: İ.Tekeli), ODTÜ MF Yayını, Ankara.
• Castex, J., Panerai, P., 2005 ,”Kentsel Mekanın Yapısı Üzer ine Notlar” (Çeviri: A.Köksal), Selçuk Batur İçin Mimarlık Yazıları, TMMOB Yayını, Ankara.
• İrem, K., 2006, “İlkçağ Boyunca Muğla İi”, Muğlaname - Muğla ve İlçeleri Kültürü (Hazırlayan, Dr A.A. Çınar), Muğla,İzmir.
• Ekinci, O. 1985, Yaflayan Muğla, İstanbul, 1985.
• Evliya Çelebi, 2005, Seyahatname, Hazırlayanlar Dr. Dağlı, Y., Kahraman, S.A, Prof. Dr. Dankoff, R. YKY, İstanbul.
• Gülmez, F.G, 2007, A Case Study: The Village of Eskihisar/Stratonikeia as an Example of Urban Continuity,1st Euro-Mediteranean Regional Conferece: Traditional Mediterranean Architecture Present and Future, Barcelona.
• Kazıl, E. 2005, Eskihisar (Stratonikeia), Mimarlık, no. 324, TMMOB Yayını, Ankara.
• Köksal, A.,2005, “Kentsel Yapıyı Okumak”, Selçuk Batur İçin Mimarlık Yazıları,TMMOB Yayını, Ankara.
• Söğüt, B. 2010, “Stratonikeas 2008 Yılı Çalıflmaları”, 31. Kazı Sonuçları Toplantısı – 4, TC Turizm ve Kültür Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Müdürlüğü, Ankara.
• Strabon, 1987, Coğrafya, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• Tosun, Y.,1983, 17-19. Yüzyıllarda Batı Anadolu’da Osmanlı - Türk fiehir Dokuları Bu Dokuları Oluflturan Evler ve Korunmaları, MSÜ, FBE, Yayınlanmıfl Doktora Tezi, İzmir.
• Thomas, A. 1997, “Muğla Eskihisar Kalıntıları (Stratonikeia)”, Gravürlerle Türkiye V, Anadolu 2, T.C.Kültür Bakanlığı, Sanat Eserleri Dizisi 125, Ankara.
• Tırpan, A. 1983, “Stratonikeia Kazısı 1982 Çalıflmaları”,V. Kazı Sonuçları Toplantısı, TC Turizm ve Kültür
• Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Müdürlüğü, İstanbul.
• Uykucu. E. 1983, Muğla Tarihi, İstanbul.
• URL 1; http://www.stratonikeia.com (Mart, 2007)
• URL 2; http://www.yatagan.org/Tarih/Stratonikeia.htm (Mart, 2007)
• URL 3; http:/www.pau.edu.tr/stratonikeia (fiubat, 2012)