Andalusian Poet al-A'ma al-Tutili and His Poems

Yıl 2021, , 327 - 355, 30.06.2021

Ebuzer Sarp

https://doi.org/10.47424/tasavvur.891251

Öz

One of the most important poets of the Almoravid period, al-Tutili wrote poems on many subjects such as praise, elegy, depiction of nature, love and wine. In his poems, it can be stated that the poet, who is seen to have deficiencies in terms of description and imagination due to the effect of his blindness, is at a culturally advanced level. In addition to his poems in the classical ode form, the poet also praised many muwashshahs. al-Tutili is one of the few most important poets in the field of muwashshahs, originating from Andalusia and being a genre different from the classical ode form. These poems of the poet, who have many muwashshahs in his divan, will also be examined, and the differences between muwashshahs and odes will be mentioned. The fact that muwashshah poems were basically based on entertainment caused their content to differ.
In this study, biography of the poet will be given as far as it is included in classical and modern sources, and his view of life, his character and literary tendency will be tried to be determined through his poems. For this reason, almost all the poems in his diwan have been reviewed.The place of poet who was also known as al-Maarri of Andalusia and not studied in Tur-key in detail in Andalusian poetry tradition will be determined.

Anahtar Kelimeler

Poem, Almoravids, al-A‛ma al-Tutili,

Endülüslü el-A’mâ et-Tutaylî ve Şiirleri

Öz

Murâbıtlar döneminin en önemli şairlerinden olan et-Tutaylî, medih, mersiye, tabiat, gazel ve şarap tasviri gibi birçok konuda şiirler nazmetmiştir. Şiirlerinde, amâ olmasının etkisiyle tasvir ve hayal dünyası açısından eksiklikler olduğu görülen şairin, kültürel olarak ileri bir seviyede olduğu ifade edilebilir. Şair, klasik kaside formundaki şiirlerinin yanı sıra birçok müveşşah da nazmetmiştir. Endülüs menşeli ve klasik kaside formundan farklı bir tür olan müveşşah alanındaki en önemli birkaç şairden birisi et-Tutaylî’dir. Dîvanında birçok müveşşahı yer alan şairin bu şiirleri de incelenecek olup müveşşahlar ve kasideleri arasındaki farklılıklara da yer yer değinilecektir. Müveşşah şiirlerinin temel anlamda eğlence eksenli nazmedilmiş olmaları muhtevasının da farklılaşmasına neden olmuştur.
Bu çalışmada, klasik ve modern kaynaklarda yer aldığı kadarıyla şairin biyografisi verilecek ve onun şiirleri üzerinden hayata bakışı, yaşadığı olaylar, dönemi, karakteri ve edebî eğilimi tespit edilmeye çalışılacaktır. Bu sebeple, dîvânındaki neredeyse bütün şiirler gözden geçirilmiştir. “Endülüs’ün Maarrî”si olarak nitelendirilen ve özellikle Türkiye’de hakkında yeterince çalışma yapılmayan ve tanınmayan bu şairin, Endülüs şiir geleneğindeki yeri tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Murâbıtlar, Endülüs Edebiyatı, et-Tutaylî, Şiir, Müveşşah

Kaynakça

• Abdulmecîd, Muhammed Mahbûb Muhammed. “Müveşşahâtu el-A‛mâ et-Tutaylî; Lügatuhâ ve Üslûbuhâ”. Mecelletü Câmiati’l-Kudüs el-Mefyûha li’l-Ebhâs ve’d-Dirâsât 40 (2018), 63-78.
• Casim, Mücbil Azîz. “Tavzifu’t-Tabîa fî Binâi’s-Sûreti’l-Beyâniyye fi’ş-Şi‛ri’l-A‛mâ et-Tutaylî”. Mecelletü’l-Lügati’l- Arabiyyeti ve Âdâbihâ, 1/15 (2017), 247-266.
• Casim, Ziyad Tarık. “Eserü’l-Amâ fî Şi‛ri’t-Tutaylî: Dirâse Nefsiyye”. Mecelletü Külliyeti’l-Edêb 101 (2012), 265-287.
• Dabbî, Ahmed b. Yahya b. Ahmed. Buğyetü’l-mültemis. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1387/1967.
• Dayf, Şevki. Târîhu’l-edebi’l-Arabî; asru’d-düvel ve’l-imârâti’l-Endelüs. Kahire: Dâru’l-Maârif, ts.
• Evsî, Hikmet Ali. el-Edebü’l-Endelüsî fî asri’l-Muvahhidîn. Kahire: Mektebetü’l-Hancî, ts.
• Ferrûh, Ömer. Târîhu’l-edebi’l-Arabî; el-edeb fi’l-Mağrib ve’l-Endelüs asru’l-Murâbıtîn ve’l-Muvahhidîn. Beyrut: Dârü’l-İlmi li’l-Melâyîn, 3. Basım, 1985.
• Gomez, Emilio Garcia. eş-Şi‛ru’l-Endelüsî. çev. Hüseyin Munis. Kahire: Matbaatu’l-Cenne, 1371/1952.
• Haymer, Melîke. Teşkîlü Hidâbi’ş-Şi‛rî ‛inde et-Tutaylî. Guelma: 8 Mayıs 1945 Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Doktora Tezi, 2017.
• Herame, Abdülhamid Abdullah. el-A’mâ et-Tutaylî; hayâtuhû ve edebûhû. Trablus: el-Münşeetü’l-Âmme, 1403/1983.
• Hirtânî, Nehle Abdulkerîm. Mu‛cemu’ş-şuarâi ve’l-küttâbi ve’l-müteressilîn fî asri’l-Murâbıtîn. Amman: Dâru’l- Beşîr, 1412/1992.
• Isfahânî, el-İmâd. Harîdetü’l-kasr ve cerîdetü’l-asr kısmu şuarâi’l-Mağrib ve’l-Endelüs. thk. Muhammed el- Merzûkî. 10 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye li’n-Neşr, 2. Basım, 1406/1986.
• İbn Bessâm, Ebü’l-Hasen Ali. ez-Zehîra fî mehâsini ehli’l-cezîra. thk. İhsan Abbas. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’s-Sekâfe, 1417/1997.
• İbn Hâkân, Muhammed b. Abdillâh el-Kaysî. Kalâidu’l-ikyân ve mehâsinu’l-a‛yân. thk. Hüseyin Yûsuf Haryuş. Zerka: Mektebetü’l-Menâr, 1. Basım, 1409/1989.
• İbn Haldûn, Abdurrahman. Mukaddime. thk. Abdullah Muhammed ed-Dervîş. 2 Cilt. Dımaşk: Dâru’l-Belhî, 1. Basım, 1424/2004.
• İbn Saîd, Ebü’l-Hasen Ali b. Musa. el-Muğrib fî hule’l-Mağrib. thk. Şevki Dayf. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Maârif, 4. Basım, 1384/1964.
• İbn Saîd, Ebü’l-Hasen Ali b. Musa. Râyâtu’l-müberrizîn ve ġâyetu’l-mümeyyizîn. thk. Muhammed Rıdvan ed- Dâye. Dımaşk: Dâru Tılas, 1407/1987.
• İbnü’l-Ebbâr, Ebû Bekir el-Kudâî. el-Muktedab min kitâbi tuhfeti’l-kâdim. thk. İbrahim el-Ebyârî. Kahire: Dâru’l- Kitâbi’l-Mısrî, 3. Basım, 1410/1989.
• İbnü’l-Hatîb, Lisânüddin. Ceyşu’t-tevşîh. thk. Hilal Naci. Tunus: Matbaatu’l-Menâr, ts.
• Makkarî, Ahmed b. Muhammed. Nefhu’t-tîb. thk. İhsan Abbas. 10 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1408/1988.
• Özdemir, Mehmet. “Endülüs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 11/211-224. İstanbul: TDV Yayınları, 1995.
• Safedî, Halil b. İzziddîn Aybeg b. Abdillah. Nektü'l-himyân fî nüketi'l-'umyân. y.y., ts.
• Saîd, Muhammed Mecîd. “İbn Bakî el-Kurtubî; hayâtuhû ve şi‛ruhû”. el-Mevrid Mecelle Türâsiyye Fasliyye 1/7 (1978), 125-152.
• Sâmir, Muhammed Avîd Muhammed. “el-Müsêkafe fî Şi’ri’l-A’ma et-Tutaylî el-Endelüsî”. Mecelletü’l-Endelüs 16 (2019), 476-501.
• Sarp, Ebuzer. “Endülüs Şiirinde Medih -Murâbıtlar ve Muvahhidler Dönemi”. İslâmî Araştırmalar Dergisi 31/1 (2020), 89-111.
• Sayir, Muhammed Avîd. el-A‛mâ et-Tutaylî şâiru’l-Murâbıtîn. Kahire: Mektebetü’s-Sekâfeti’d-Diniyye, 1425/2005.
• Tutaylî, el-A‛mâ. Dîvân. thk. İhsan Abbas. Beyrut: Dâru’s-Sekâfe, 1409/1989.
• Tutaylî, el-A‛mâ. Dîvân. thk. Muhyiddîn Veyb. Beyrut: el-Müessesetü’l-Hadîse li’l-Kitâb, 1. Basım, 2014.