Ölünün Ardından Ağlamaya Dair Rivayetlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 540 - 562, 30.12.2018

Cemil Cahit Mollaibrahimoğlu

Öz

Her fani için
kaçınılmaz son olan ölüm geride kalanlar için bir hüzün sebebidir. Bazı
insanlar bu hüznü göz yaşı olarak dışa yansıtırken bazıları ölüm gerçeğine isyan
edercesine feryat, figan ederek ağlamakta, bazıları da
âdet, gelenek gereği ya da gösteriş olarak ağıt yakıp taşkınlık yapmaktadır. Bu
nedenle ölen bir insanın ardından hüzünlenmenin, göz yaşı döküp sesli veya
sessiz ağlamanın, cahiliyedeki gibi feryat, figan edip ağıt yakmanın, yaka paça
yırtıp saç baş yolmanın İslâm’daki yerini ve hükmünü rivayetlerle ortaya
koymanın önemi tartışılmaz.

Ölen bir
insanın ardından hüzünlenip göz yaşı dökerek ağlamanın câiz olmadığını söylemek
mümkün değildir. Zira bu durum fıtrat/yaratılış gereği ve merhamet eseridir. Hz.
Peygamber ile Hz. Ömer (ö. 23/644), Hz. Fâtıma (ö. 11/632), İbn Mes’ud (ö.
32/652-53), İbn Ömer (ö. 73/692) gibi sahâbîler de sevdiklerinin vefatı
sebebiyle ağlamışlardır. Ancak rivayetlerden, ölen kişinin meziyet ve
güzelliklerini sayarak ve bağırıp çağırarak ağlamanın, yüze vurmanın, yaka paça
yırtıp saç baş yolmanın, ölümü çağırmanın câiz olmadığı anlaşılmakta, ölen
birinin ardından bu şekilde ağlanması ve bunda ölen kişinin etkisi ve katkısı
olması durumunda o kişinin azap göreceği anlaşılmaktadır.

Bu makale, Hz.
Peygamber ve bazı sahâbenin ölen yakınlarına ağladığına dair rivayetler ile
yasak olan ağlama ve davranışları belirten rivayetleri sunmayı, dirinin
ağlaması sebebiyle ölüye azap edileceğine dair rivayetleri ve ilgili yorumları nakledip
değerlendirmeyi, câiz olan ve olmayan davranış ve ağlama biçimlerini ortaya
koymayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, ağlamak, ağıt, ölü, azap

Assessment of the Prophetic Narrations About Crying After Death

Öz

Death which is inevitably for every mortal is a sadness for those who are
left behind is the cause of sırrrow. While some people reflect this sadness
out-word as a tear some of them rebel against this through and cry out.

Some of them are traditionally reguired or lamenting as showy. For this
reason it is inevitable to reveal the Position of the head of the head In İslam
and the fact that it is not permissible to narrate it. As a result of person
who dies after A person who dies and sheds tears and silent or vocal crying
like the lgnorant.

It’s not possible to say that, Permissible to
cry after And that person sheds tears and tears. Because this situation is the
essence of creation and work of mercy. The prophet Muhammad and Omar (d.
23/644), Fatima (d. 11/632), Ibn Mes’ud (d. 32/652-53), Ibn Omar (d. 73/692)
Arecrying because of the death of their loved ones. However it’s understood
that It’s not permissible to say the merits and beauty of the person who died
from the narrations and to call the shocks of shouting and shouting. And it
seen that, If a dead person is crying like that and affect and contribution of
the dead person in it, He will see the punishment. This article aims to present
to rumors that the prophet and some of companions had cried to their death
relatives cried and cried forbidden behaviors and interpret and comment on the narrations
about the punishment of the dead by the cry of alive and reveal the permissible
and non-pemissible behaviors and forms of crying

Anahtar Kelimeler

Hadith, cry, lament, dead, torment

Kaynakça

• Abdürrezzâk, Ebû Bekr Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San’ânî. Musannef. Nşr. Habîburrahmân el-A‘zamî. 12 cilt. Karaçi: el-Meclisü’l-ilmî, 1390/1970. Aşıkkutlu, Emin. “Arkasından Ağlanması Sebebiyle Ölüye Azap Edilir Hadisine Sosyo-Kültürel Bağlamda Bir Yaklaşım”. M.Ü. İlâhiyat Fakültesi Dergisi 31 (2006/2): 33-66.Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdilâh b. İshâk el-İsfahânî. Ma’rifetü’s-sahabe. Nşr. Adil b. Yusuf el-Azâzî. 7 cilt. Riyad: Dâru’l-vatan, 1419/1998.Ebû Ya’lâ, Ahmed b. Ali el-Mevsılî. Müsned, Nşr. Hüseyin Selim Esed. 14 cilt. Dımaşk: Daru’l-me’mûn, 1407/1973.Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî. Müsned. Nşr. Şuayb el-Arnaût ve arkadaşları. 50 cilt. Dımaşk: Müesssetü’r-risâle, 1416/1995. Algül, Hüseyin. “Mûte savaşı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 3: 385-387. Ankara: TDV Yayınları, 2006.Beyhakî, Ebû Bekr Ahmed b. Hüseyin b. Ali. es-Sünenü’l-kübrâ. Nşr. M. Abdülkâdir Atâ. 11 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1424/2003. Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. el-Câmiu’s-sahîh. Dımaşk-Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 1423/2002. Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. et-Târîhu’l-evsat. Nşr. Muhammed b. İbrahim el-Luheydân. 2 cilt. Riyad: Dâru’s-samiî, 1418/1998.Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl. et-Târîhu’s-sağîr., nşr. Mahmud İbrahim Zâyid. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-marife, 1406/1986.Fayda, Mustafa. “Hâlid b. Velîd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi (Ankara: TDV Yayınları, 1997), 289-292.Hâkim, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh en-Nîsâbûrî. Müstedrek ale’s-Sahîhayn. Nşr. Mustafa Abdülkâdir Atâ. 5 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1422/2002. Hererî, Muhammed el-Emîn b. Abdullah. el-Kevkebe’l-vehhâc ve’r-ravza’l-behhâc fî şerhi Sahîhi Müslim b. el-Haccâc. 26 cilt. Cidde: Dâru’l-minhâc, 1430/2009.Humeydî, Ebû Bekr Abdullah b. ez-Zübeyr. Müsned. Nşr. Hüseyin Selim Esed. 2 cilt. Dımaşk: Dâru’sekâ, t.y. İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullâh b. Muhammed. Musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr, Nşr. Muhammed Avvâme. 26 cilt. Beyrut: Dâru Kurtuba, 1427/2006. İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali el-Askalânî. Fethu’l-bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Nşr. Ebû Kuteybe Nazar Muhammed el-Faryâbî. Riyad: Dâru Taybe, 1426/2005. İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Ali el-Askalânî. el-İśâbe fî temyîzi’ś-śaĥâbe. Nşr. Adil Ahmed Abdülmevcûd – Ali Muhammed Muavviz, 8 cilt. (Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415/1995).İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân. İhsân fî takrîbi Sahîhi İbn Hibbân (Tertîb, Alâüddîn Ali b. Belbân). Nşr. Şuayb el-Arnaût, 18 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1414/1993. İbn Kudâme, Ebü’l-Ferec Şemsüddîn Abdurrahman b. Muhammed. eş-Şerhu’l-kebîr. Nşr. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî - Abdülfettâh Muhammed. 32 cilt. Kahire: Dâru hecr, 1414/1993. İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. Nşr. Şuayb el-Arnaût - Âdil Mürşid-Saîd el-Lehhâm. 5 cilt. Dımaşk: Müessesetü’r-risâle, 1430/2009. Kandemir. Yaşar, “Osman b. Maz’ûn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 33: 470-471. Ankara: TDV Yayınları, 2007.Kurtubî, Ebü’l-Abbâs Ziyâüddîn Ahmed b. Ömer. Müfhim limâ eşkele min telhîsı kitâbi Müslim. Nşr. Muhyiddin Dîb Müstû ve arkadaşları. 7 cilt. Beyrut: Dâru İbn Kesir, 1416/1996.Müslim b. Haccâc, Ebü’l-Hüseyn el-Kuşeyrî. el-Câmiu’s-sahîh. Nşr. Muhammed Fuâd Abdulbaki. 2 cilt. Mısır: Dâru ihyâi’l-kütübi’l-Arabiyye, 1412/1991. Miras, Kamil-Ahmed Naim. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi ve Şerhi. 13 cilt. Ankara: Emel Matbaacılık Sanayi, 1975. Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb. Sünen (Suyûtî ve Sindî haşiyeleriyle birlikte). 5 cilt. Beyrut: Dâru’l-marife, t.y. Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb. es-Sünenü’l-kübrâ. Nşr. Hasan Abdülmun’im Şelebî. 12 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1421/2001. Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Şeref en-Nevevî. Minhâc fî şerhi Sahîhi Müslim b. Haccâc. 18 cilt. Müessesetü Kurtuba, 1414/1994. San’ânî, Ebû İbrâhim İzzüddîn Muhammed. Sübülü’s-selâm şerhu Bulûğu’l-merâm. Nşr. Muhammed Subhî Hasen Hallâk. 8 cilt. Demmâm: Dâru İbni’l-Cevzî, 1421/2001. Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed. el-Mu’cemü’l-kebîr. Nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Silefî, 25 cilt. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, t.y. Taberânî, Ebü’l-Kâsım Müsnidü’d-dünyâ Süleymân b. Ahmed. el-Mu’cemü’l-evsat. Nşr. Târık b. Ivezullah - Abdülmuhsin b. İbrâhim. 10 cilt. Kahire: Dâru’l-Haremeyn, 1415/1995.Zehebî, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ahmed ed-Dımaşkī. Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ. Nşr. Şuayb el-Arnaût – Hüseyin el-Esed, 25 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1405/1985.Ziriklî, Ebû Gays Muhammed Hayrüddîn b. Mahmûd ed-Dımaşkī. el-A‘lâm. 8 cilt. Beyrut: Dâru’l-ilm, 2002.