Music Policies İn Turkish Single-Party Era: Religious Music Example

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 452 - 469, 30.12.2018

Uğur Alkan

Öz

Upon
abolition of the sultanate, proclamation of the Republic, and termination of
the seemingly existing caliphate position, the 1921 Constitution was replaced
with the 1924 Constitution, which would remain in full force until 1961. It is
observed that as a result of all such consecutive developments, the no. 677 Law
on Preclusion and Abolition of Lodges, Zawiyahs, Tomb Keepers and Some Titles,
which had been presented to the assembly with a bill prepared by Refik
Koraltan, a member of the parliament from Konya province, along with his
friends, accepted in November 30th, 1925 and published in the official gazette
in December 13th, 1925, interrupted, in general, the religious Turkish music;
and in particular, the music of Mevleviyeh and Bektashism cults -lodge/dervish
music- during the production stages, which has been determined to be directly
connected with the following problems to be dealt with, and which will
constitute the focus of our study. Therefore, our "Music Policies in
Turkish Single-party Era: Religious Music Example" titled study, as
mentioned above, has been the subject of the research concentrated around
especially the no. 677 Law came into force in December 13th, 1925, accepted
with a bill, within the scope of transitions paving the way for the proclamation
of the republic, and legitimacy of various revolutions implemented, and it is
important that the effects of the political mobility experienced in our country
between 1923 and 1950 during the single-party era on our society, and the
extent of such effects on the music life, in particular Turkish religious music
education, culture and art in our country can be observed and evaluated. 

Anahtar Kelimeler

Islamic Monasteries, Music Revolution, Religious Music

Tek Partili Dönem Türkiye’sinde Mûsikî Politikaları: Dini Mûsikî Örneği

Öz

Saltanatın
kaldırılması, Cumhuriyetin ilan edilmesi ve temsili de olsa var olan Halifelik
makamının feshedilmesi ile birlikte 1921 tarihli Teşkilât-ı Esasîye Kanunu da
yürürlükten kaldırılmış olup yerine 1961 yılına dek uygulamada kalacak olan 1924
Anayasası getirilmiştir. Birbirinin devamı niteliğinde gibi görünen tüm bu
gelişmeler akabinde aşağıda değinilecek olan söz konusu sorunsallar ile doğrudan
bağlantılı olduğu tespitine varılan ve çalışmamızın odağını oluşturacak olması
açısından da önem arz eden Konya milletvekillerinden Refik Bey (Koraltan) ve arkadaşları
tarafından hazırlanan bir yasa önerisi ile meclise sunularak 30 Kasım 1925 tarihinde
kabul edilen ve 13 Aralık 1925 tarihinde de resmi gazetede yayınlanan söz
konusu “Tekke, Zaviyeler ile Türbelerin Seddine ve Türbedarlar ile Bazı
Ünvanların Men ve İlgasına Dair” 677 sayılı kanunun, üretim aşamasında genelde
dini mahiyetteki Türk mûsikîsini; özelde ise başta Mevlevilik ve Bektaşilik
menşeili olan tarikatların mûsikîlerini -tekke/dergâh mûsikîsini- kesintiye
uğratmış olduğu görülmektedir. Bu nedenle “Tek Partili  Dönem Türkiye’sinde Mûsikî Politikaları: Dini Mûsikî Örneği” adını taşıyan
çalışmamız; yukarıda da ifade edilmiş olduğu üzere Cumhuriyet’in ilanına ortam
hazırlayan geçişler ve hemen sonrasında uygulamaya konulan çeşitli inkılâpların
meşruiyetinde özellikle bir yasa önerisi ile kabul edilen ve 13 Aralık 1925
tarihinde yürürlüğe konulan 677 sayılı kanun maddesi odağında araştırma konusu yapılırken,
1923-1950 yılları arasında ülkemizde yaşanmış tek partili dönemdeki siyasi
hareketliliklerin toplumumuz üzerinde yaratmış olduğu etkileri ve söz konusu
edilen bu etkilerin genelde ülkemiz mûsikî yaşantısını, özelde ise Türk din
mûsikîsi eğitimi, kültürü ve sanatını ne derece etkisi altına aldığını, ortaya
çıkan sonuçların da günümüzde nasıl bir dini mûsikî algısına yol açtığını
görebilmemiz ve değerlendirebilmemiz açısından önem arz etmektedir.  

Anahtar Kelimeler

Tekke ve Zaviyeler, Mûsikî İnkilâbı, Dini Mûsikî

Kaynakça

• Adıgüzel, Adnan, Westernızatıon Of Turkısh (Classıc) Musıc From Ottoman Empıre To Turkısh Republıc And Prohıbıted Years Of Turkısh Musıc”, The Journal of Academic Social Science Studies, 5/7, (2012) ss. 1-13.
• Akaş, Cem, “Yetmiş Yıl Son Müzik Devrimi”, Cogito: Cumhuriyet Alkışla Olmaz, 15, (Yaz-1998), Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık, (1998):119-131.
• Akdoğan, Bayram, “Türk Din Musikisi Tarihine Bir Bakış, AÜİFD, XLIX, (2008) ss. 151-190.
• Akgün, Seçil, “Türkçe Ezan”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 24/13 (1979):105-113.
• Akkaş, Salih, Cumhuriyetin Müzik Devrimi, Yeni Türkiye Dergisi 57 (Mart-Nisan 2014) 590.
• Aksoy, Bülent Osmanlı Geleneğinde Dini Mûsikî Üstüne Birkaç Not, Diyanet Aylık Dergisi, (Mayıs/2009)
• Aksoy, Bülent, Geçmişin Musiki Mirasına Bakışlar, İstanbul: Pan Yayıncılık, 2008.
• Alaner, Bülent, “Osmanlı İmparatorluğu’nda Çoksesli Müziğin Gelişimi”, Yeni Türkiye Dergisi 57 (Mart-Nisan 2014), s.566-574.
• Arslan, Fazlı, Mevlevî Mûsikîsi Üstüne, Sûfî Studies, 2, (Yaz-2010):25-42
• Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri, , Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları 2006:2
• Ayangil, Ruhi, Cumhuriyetin Müzik Devrimi, Yeni Türkiye Dergisi, 57, (Mart-Nisan) 2014, 637.
• Ayhan, Halis – Uzun, Mustafa, "Ezan", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 12:s.38-42, (Ankara: TDV Yayınları,1995).
• Güdek, Bahar, “Muzıka-ı Hümayun’dan Günümüze Klasik Batı Müziğinin Türkiye’deki Tarihsel Gelişimi, The Journal of Academic Social Science Studies,47, (2016), s. 89-102.
• Behar, Cem, Musikiden Müziğe -Osmanlı Türk Müziği/Gelenek ve Modernlik-, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
• Dikici, Ali, “İbadet Dilinin Türkçeleştirilmesi Bağlamında Türkçe Ezan Denemesi ve Buna Gösterilen Tepkiler”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları Dergisi, 10, (2010):77-104
• Erguner, Kudsi, Ayrılık Çeşmesi, Bir Neyzenin Yolculuğu, Trc. Arzu Açan Erguner, İstanbul: İletişim Yayınları, 2004.
• Gökçeli, Bahar, “Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi’nin İlk Modernleşme Hamleleri Sürecinden Bugüne Cumhuriyet Halk Partisi’nin Müzik Politikaları”, Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2014.
• Gökalp, Ziya, Türkçülüğün Esasları, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1972.
• Gökalp, Ziya, Yeni Hayat, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1976.
• Güçlü, Mustafa, “Cumhuriyet Dönemi Süreli Yayınlarında Ali Suavi İle İlgili Yayımlanan Makalelerin Değerlendirilmesi”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 11/2, (2013):169-189.
• Güner, Deniz, “1930-1933 Yılları Arasında Türkiye’deki İrticai Faaliyetler ve Basındaki Yansımaları”, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, 2006.
• Kolukırık, Kubilay, “Osmanlı Devleti’nde İlk Resmi Konservatuvar Olan Darülelhanda Derleme ve Yayım Faaliyetleri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 35, (2014): 479- 498.
• Özcan, Abdülkadir “Asâkir-i Mansûre-i Muhammediye”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 3:457-458, Ankara: TDV Yayınları, 1991.
• Özcan, Nuri “Muzıka-i Hümayûn”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 31: 422-23, Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• Özcan, Nuri, “Irsoy Ahmet”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 19: 131-133, (Ankara: TDV Yayınları, 1999).
• Özcan, Nuri, “Mevlid”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 29: 484-85, Ankara: TDV Yayınları,2004.
• Paçacı, Gönül, "Türkiye", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 41: 582-585, Ankara, TDV Yayınları, 2012.
• Sağlam, Atilla, “Türk Musiki/Müzik Devrimi”, Bursa: Alfa Aktüel Yayınları, 2009.
• Sönmez, Selami, “Milli Bir Lider Olarak Motivasyon Dehası Atatürk”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 31, (2006):23-72.
• Tanrıkorur, Cinuçen, Osmanlı Dönemi Türk Mûsikîsi, İstanbul, Dergâh Yayınları, 2005.
• Tıraşçı, Mehmet, 58. Piyade Alayı Mûsikî Serçavuşu Ahmed Salih’in Bando Defteri, İstanbul: DM Kitap, 2015.
• Zengin, Mustafa, İbadet Dilini Türkçeleştirme Çabası Olarak Türkçe Ezan Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2015
• Feldman, Walter – Özcan, Nuri, “İstanbul”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 23: 271-275, (Ankara: TDV Yayınları, 2001.