İbadetler ve Allah'ın Çeşitlendirilmiş Sevaplandırma Şekilleri

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 564 - 598, 30.12.2018

Abdullah Namlı

Öz

Allah’a
ve O’nun dininin gerekliliklerine imandan sonra O’nun zâtına karşı
görevlerimizden ilki kulluk sorumluluklarımızı öğrenmek ve gereği gibi ibadet
etmektir. İbadet, Allah’ın yap dediklerini yapmak, yapma dediklerini de
yapmamaktır. İbadetler, Allah ve peygamberi tarafından teşrî buyrulur.
Böylelikle ibadetlerde birlik ve beraberlik sağlanmış olur. Bazı ibadetlerin
sebep ve illetleri bilinmekle birlikte ibadetlerin esas amacı Allah’a kulluk
etmektir. İbadetlerin hepsi standart bir sevaplandırma ölçütüne bağlı değildir.
Allah, kullarına lütuf ve ikramından olarak çeşitli sevaplandırma ölçütleri
koymuştur. Bunların en yaygın olanı bire ondur. Zekât ve sadaka gibi ibadetlere
ise bire yedi yüz ve daha fazla sevap verilebilir. Kadir gecesinin ihyâ
edilmesi ise bin aylık ibadete denktir. Bunlara ilaveten dünya ve ahirette
sınırı belirlenmemiş, hesapsız rızıklandırma çeşidi bulunmaktadır. Allah tarafından
belirlenmiş namaz, oruç, zekat ve hac ibadetlerinin karşılıkları da yine O’nun
tarafından belirlenmiş, kendilerine özgü sevaplandırma ölçütlerine tabidir.
İbadetleri ve sevaplarını belirleyen O’dur. Allah’ın kullarına sunduğu en büyük
ihsanlardan birisi de tevbedir. Bu da insanlara verilen, dünyada kendilerini
affettirebilme şansıdır. Bir de ibadetleri etkisiz hale getirecek, karşılığının
dünyada alınmasını sağlayacak yanlış bir davranış vardır ki, bu da
riyakârlıktır

Anahtar Kelimeler

Kelâm, ibadet, din, İslam, sevap, akıl

Worships and Allah’s Diversified Rewards

Öz

After the belief in Allah and in the necessities of His religion, the
first of our duties towards Him is to learn our responsibilities as an ‘abd
[servant] and worshipping according to His will. Worship is to do what Allah
commands and not to do what He prohibits. Worship is legislated by Allah and
His Prophet. Thus, the unity and solidarity in worship is achieved. Some
reasons and causes for worships are known however the main purpose of
worshipping is to serve Allah. Not all the worships are bound with a standard
reward scale. Allah has put some standard reward scales as a result of His
grace and blessings on His servants. The most common of these is ten-to-one.
Worships like az-Zakah [obligatory charity] and as-Sadaqa [voluntary charity]
are given seven hundreds -to-one or more reward. Iḥyaʾ Laylat al-Qadr (keeping vigil in that night) is equal
to worshipping in a thousand months. In addition, there are unlimited and
uncounted blessings in this World and in the hereafter. Also the reward of the
worships (like prayer, fasting, giving charity and pilgrimage) is determined by
Allah and is subjected to special reward scales. He is who determines the worships
and their rewards. One of the greatest blessings
of Allah to His slaves is Tawbah [repentance from sins] which means a chance
for human beings to make themselves forgiven. Also there is ar-Riya’ [showing
off, insincerity] which annuls the worship and limits its reward to this World
only.

Anahtar Kelimeler

Islamic Theology, Worship, Religion, Islam, Rewards, Intelligence, Reason

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. Thk. Şuayb el-Arnaud-Âdil Mürşid, Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1995.
• Akar, Muhlis-Eser, Ercan. Zekâtı Anlamak. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2012.
• Altıntaş, Ramazan. Kur’an’da Hidâyet ve Dalâlet. İstanbul: Pınar Yayınları, 1995.
• Altıntaş, Ramazan. “Mu‘tezile’de Akıl Anlayışı”, Kelam İlmi’nin Yeniden İnşasında Geleneğin Yeri Sempozyumu. (Elazığ, 13-15 Eylül 2004), ed. Adem Tutar. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi, (Elazığ 2004): 311-322.
• Bağcı, H. Musa. İnsanın Kaderi. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.
• Berki, Ali Himmet. Açıklamalı Mecelle. İstanbul: Hikmet Yayınları, 1985.
• Buhârî, Muhammed b. İsmail. Sahîhu’l-Buhârî (el-Câmiu’s-Sahîh). İstanbul: Dâru’t-Tıbâati’l-Âmire 1315/1897 → İstanbul: Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
• Cürcânî, Seyyid Şerif Ali b. Muhammed. et-Ta‘rîfât. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1995.
• Çağrıcı, Mustafa. “Riyâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 35: 137-138. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Çelebi, İlyas, “Sünnetullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38: 159-160. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş‘as es-Sicistânî. Sünen. Thk. Kemal Yusuf el-Hût. Beyrut: Müessesetü’l-Kütübi’s-Sekâfiyye, 1988.
• Ersoy, Mehmet Akif. Safahât. Haz. Orhan Okay-Mustafa İsen. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1992.
• el-Eş‘arî, Ebü’l-Hasen. el-İbâne an usûli’d-diyâne. Thk. Fevkiye Hüseyin Mahmud. Kahire: Dâru’l-Ensâr, 1977.
• Ezherli, İsmail. Zekât. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1984.
• Fayda, Mustafa. Hulefâ-yı Râşidîn Devri. İstanbul: Kubbealtı Yayınevi, 2018.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid. el-Mustasfâ min ilmi’l-usûl. Thk. Hamza b. Züheyr Hâfız. Medine: Câmiatü’l-İslâmiyye, 1993.
• Gazzâlî, Ebû Hâmid. İhyâu ulûmi’d-dîn. Thk. Zeynüddin el-Irâkî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1985.
• Gölcük, Şerafeddin-Toprak, Süleyman. Kelam. Konya: Tekin Kitabevi, 2012.
• Güler, İlhami. Allah’ın Ahlâkîliği Sorunu. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.
• el-Isfahânî, Râgıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Thk. Muhammed Ahmed Halefullah. Kahire: Mektebetü’l-Ancelo el-Mısriyye, 1970 → İstanbul: Kahraman Yayınları, 1986.
• İbn Hişâm, Abdülmelik. es-Sîretü’n-nebeviyye. Thk. Ömer Abdüsselam Tedmürî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1993.
• İbn Mâce, Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünen. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1975.
• İbn Manzûr, Cemâleddin Muhammed. Lisânu’l-Arab. Thk. Abdullah Ali el-Kebîr, vd. Kahire: Dâru’l-Meârif, ts.
• Kallek, Cengiz. “Müellefe-i Kulûb”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 31: 475-476. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Karadeniz, Osman. “Kader/Takdir: Her Şeyin Bir Ölçüye Göre Yaratılması”. Kelam El Kitabı. Ed. Şaban Ali Düzgün. 459-466. Ankara: Grafiker Yayınları, 2012.
• Karagöz, İsmail. Esmâ-i Hüsnâ. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2007.
• Karagöz, İsmail (ed.). Dualar. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2017.
• Keleş, Ekrem. Umre Rehberi. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
• Kılıç, Sadık. Kur’an Sembolizmi. Ankara: Kılıç Yayınları, 1991.
• Kılıç, Sadık. İslam’da Sembolik Dil. İstanbul: İnsan Yayınları, 1995.
• Kılıçarslan, Mehmet. Kur’an’daki Duâ Ayetleri. İstanbul: Elvan Yayınları, 2016.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. Thk. Ahmet Vanlıoğlu-Murat Sülün vd. İstanbul: Dâru’l-Mîzân, 2005-2007.
• Mevlânâ Celâleddin er-Rûmî. Mesnevî-i şerîf. Trc. Süleyman Nahîfî. Haz. Âmil Çelebioğlu. İstanbul: Timaş Yayınları, 2007.
• el-Mevsilî, Abdullah b. Mahmud b. Mevdûd. el-İhtiyâr li’t-ta‘lîli’l-muhtâr. Thk. Mahmud Ebû Dakîka. Kahire: Mektebetü Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1951 → İstanbul: el-Mektebetü’l-İslâmiyye, ts.
• el-Muhâsibî, Hâris. er-Riâye li hukûkillah. Thk. Abdulhalim Mahmud. Kahire: Dâru’l-Meârif, 1990.
• Müslim, b. Haccâc el-Kuşeyrî. Sahîhu Müslim. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: İhyâu’t-Türâsi’l-Arabî, 1991.
• el-Müttakî, Alaaddin Ali. Kenzü’l-ummâl fî süneni’l-ekvâl ve’l-ef‘âl. Thk. Bekrî Hayyânî-Safvet es-Sekkâ. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1985.
• en-Nesâî, Ahmed b. Şuayb el-Horasânî. Sünenü’n-Nesâî bi şerhi’s-Suyûtî ve hâşiyeti’s-Sindî. Thk. Mektebü Tahkiki’t-Türasi’l-İslamî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1992.
• en-Nesâî, Ahmed b. Şuayb el-Horasânî. Sünenü’l-kübrâ. Thk. Hasen Abdülmün‘im Şelebî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Nurbaki, Haluk. Kur’an-ı Kerim’den Ayetler ve İlmi Gerçekler. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
• Okumuş, Namık Kemal. Kelam’da Ecel Problemi. Ankara: Araştırma Yayınları, 2012.
• Özyazıcı, Alpaslan. Din ve Bilimin Işığında Oruç ve Sağlık. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2004.
• Peker, Hüseyin. Psikolojik Açıdan Namaz ve Namaz Psikolojisi. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
• er-Râzî, Fahreddin. Mefâtîhu’l-gayb. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• es-Sâbûnî, Muhammed Ali. Safvetü’t-tefâsîr. İstanbul: Dâru’l-Ensâr li’n-Neşr, 1987.
• Sarmış, İbrahim. Kur’an’da Kader Takdirin Anlamı ve Sünnetullah. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2014.
• Sinanoğlu, Mustafa. “İbadet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 19: 233-235. Ankara: TDV Yayınları, 1989.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman. el-Mu‘cemü’l-evsat. Thk. Târık b. Ivadullah-Abdulmuhsin el-Hüseynî. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1995.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman. el-Mu‘cemü’l-kebîr. Thk. Hamdi Abdülmecid es-Selefî. Kahire: Mektebetü İbn Teymiyye, 1984.
• Taberî, İbn Cerîr. Câmiu‘l-beyân an te’vîli âyi’l-Kur’ân. Thk. Abdülmuhsin et-Türkî. Kahire: Dâru Hecr li’t-Tıbâati ve’n-Neşr, 2001.
• Taftazânî, Sadettin Mesud. Şerhu’t-telvîh ale’t-tavdîh. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1957.
• Tirmizî, Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmiu’s-sahîh (Sünenü’t-Tirmizî). Thk. Ahmed Muhammed Şâkir vd. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, ts.
• Topaloğlu, Bekir-Çelebi, İlyas. Kelam Terimleri Sözlüğü. İstanbul: İsam Yayınları, 2010.
• Turâbî, Vuslat. Esmâ-i Hüsnâ. İstanbul: Altınoluk Yayınları, 2008.
• Uludağ, Süleyman. İslam’da Emir ve Yasakların Hikmeti. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
• Yazıcı, Seyfettin. İnananların Güç Kaynağı Duâ. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1999.
• Yazır, Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
• Yunus Emre. Yunus Emre Dîvânı. Haz. Mustafa Tatçı. Ankara: Kültür Bakanlığı, 1990-1991.
• Yücel, İrfan. Hac Rehberi. Ankara: TDV Yayınları, 1984.