Hz. Peygamber’in Cinlerle Görüşmesine Dair İhtilaflı Rivayetlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2018, Cilt 4, Sayı 2, 784 - 825, 30.12.2018

Mahmut YAZICI

Öz

Melek ve insan dışında üçüncü bir varlık türü olarak kabul edilen cinler hakkında eski ve yeni, Müslüman ve gayrimüslimler tarafından birçok müstakil çalışma yapılmıştır. İlgili eserlerde kısaca cinlerin mahiyeti ve özellikleri, çeşitli din ve kültürlerdeki cin inançları ve cinlerin insanlarla ilişkileri üzerinde durulmuştur. İslam'ın temel kaynağı olan Kur’an-ı Kerîm’de el-Cin/72 adıyla müstakil bir sûrenin bulunmasının yanısıra birçok sûrede çeşitli ayetlerde cinler hakkında bilgiler verilmektedir. Hadislerde de cinlere dair çeşitli bilgiler bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi de Hz. Peygamber’in cinlerle görüşüp görüşmediği hususudur. Konuyla ilgili rivayetler incelendiğinde hem birbiriyle hem de Kur’an’la çelişik gibi görünen sahih hadisler bulunmaktadır. Biz bu çalışmamızda özellikle Hz. Peygamber’in cinlerle görüştüğünü ifade eden ve İbn Mes‘ûd’dan nakledilen hadisler ile görüşmediğini ifade eden ve İbn Abbâs’tan nakledilen hadisleri değerlendireceğiz. 

Anahtar Kelimeler

Rasûlüllah, Cinler, İbn Mes‘ûd

Evaluation of Conflicting Traditions about the Holy Prophet’s Meeting with the Jinn

Öz

The Jinn, which is regarded as the third kind of entity apart from the angel and the human being, has been the subject matter of several separate works written by both Muslims and non-Muslims in the past and present. In short, such works deal with the nature of jinns and their characteristics, and they cover matters such as the beliefs about jinns in several religions and cultures and their relationship with human beings. Apart from the fact that the primary source of Islam, namely, the Quran, has a separate chapter called al-Jinn (The Jinn) /72, it provides information about jinns in many verses in several other chapters. Traditions also provide plenty of information about jinns. One example of such information is on the question whether the Holy Prophet have met with jinns. A study of the traditions on this matter reveals the fact that there are ṣaḥīḥ (authentic) traditions that appear to be in conflict with each other and/or with some of the verses in the Quran. In this paper, we have analyzed and evaluated the relevant traditions in order to reconcile these contradictions, thus we aimed to clarify the matter. The question on whether the Holy Prophet met with jinns is often discussed within the context of narrations coming from Ibn al-Masʿūd and Ibn ʿAbbās. While the traditions coming from Ibn al-Masʿūd indicate that the Prophet met with jinns, a tradition narrated by Ibn ʿAbbās says the opposite. In the present work, we have analyzed the outwardly conflicting traditions narrated by both companions along with traditions narrated by other companions on this matter in the light of the chronology of the revelation of the Quran. As a result, we have concluded that the Holy Prophet have met with jinns as narrated by Ibn al-Masʿūd and that the report narrated by Ibn ʿAbbās was about the first years of Islam. 

Anahtar Kelimeler

Rasūl Allāh, Jinns, Ibn al-Masʿūd, Ibn al-ʿAbbās

Kaynakça

• Abdürrezzak, Ebû Bekir Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San‘ânî. el-Musannef. Thk. Habîburrahmân el-A‘zamî. 11 cilt. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1982.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel. Müsned, Thk. Şu‘ayb el-Arnavûd vd. 52 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Ahmed Nâim. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrid-i Sarih Tercemesi ve Şerhi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1971.
• Ateş, Ali Osman. Kur’an ve Hadislere Göre Cinler ve Büyü. İstanbul: Beyan Yay., 2011.
• Aydın, Hayati. “Dinî Kaynaklarda ve Kültür Bağlamında Cinleri Anlamak”. Cumhuriyet İlahiyat Dergisi. 21/3 (Aralık 2017): 1623-1670.
• Aynî, Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed b. Mûsâ. ‘Umdetü’l-kârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, 12 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts.
• Azizova, Elnure. “Tihâme”, Diyanet İslam Ansiklopedisi. 44 cilt. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. (TDV), 2012. 41: 153-154.
• Bâzergan, Mehdi. el-Kur’ân fî mesâri tetavvurihî. Arapça trc. Kemâl es-Seyyid. Beyrut: Merkezü’l-Hadara li Tenmiyeti’l-Fikri’l-İslâmî, 2015.
• Beyhakî, Ahmed b. Hüseyin b. Ali b. Mûsâ. Delâililü’n-Nübüvve ve ma‘rifetü ahvâli Sâhibi’ş-Şerî‘a. 7 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1984.
• ................es-Sünenü’l-kübrâ. 10 cilt. Thk. Muhammed Abdülkadir ‘Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2003.
• Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. ‘Amr. el-Bahru’z-Zehhâr (Müsnedü’l-Bezzâr). 18 cilt. Medine: Mektebetü’l-‘ulûm ve’l-Hikem, 2009.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’l-müsnedü’s-sahîhu’l-muhtasar min umûr, Rasûlillah (Sahîhu’l-Buhârî). 9 cilt. Thk. Muhammed b. Züheyr b. Nâsır. B.y: Dâru Tavki’n-Necât, 2001.
• Bursevî, İsmail Hakkı b. Mustafa. Rûhu’l-beyân. 10 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Derveze, Muhammed İzzet, et-Tefsîru’l-hadîs, (I-X), Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 1964.
• Diyârbekrî, Hüseyin b. Muhammed b. Hasan. Târîhu’l-hamîs fî ahbâri enfesi’n-nefîs. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş‘as es-Sicistânî. Sünenu Ebî Dâvûd. 4 cilt. Thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd. Beyrut: Mektebetü’l-‘Asrıyye, ts.
• Ebû Nu‘aym, Ahmed b. Abdullah b. Ahmed el-İsbehânî. Delâilü’-Nübüvve. 2 cilt. Thk. Muhammed Kal‘acî, Abdülber Abbâs. Beyrut: Dâru’n-Nefâis, 1986.
• Ebû Ya‘lâ, Ahmed b. Ali b. el-Müsennâ el-Mevsılî. Müsned. 13 cilt. Thk. Hüseyin Selim Ahmed. Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn li’t-Türâs, 1984.
• Ezrakî, Ebü’l-Velîd Muhammed b. Abdillah b. Ahmed. Ahbâru Mekke ve mâ câe fîhâ mine’l-âsâr. 2 cilt. Thk. Rüşdî es-Sâlih.9 Beyrut: Dâru’l-Endelüs li’n-Neşr, ts.
• Fâkihî, Ebû Abdillah Muhammed b. İshâk. Ahbâru Mekke fî kadîmi’d-dehri ve hadîsihî. 3 cilt. Thk. Abdülmelik Abdullah. Beyrut: Dâru Hadır, 1993.
• Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah. el-Müstedrek ‘ale’s-Sahîhayn. 4 cilt. Thk. Mustafa Abdülkadir ‘Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1990.
• Halebî, Ali b. İbrahim. İnsânü’l-‘uyûn fî sîreti’l-Emîni’l-Me’mûn. 3 cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Hamevî, Şihâbüddîn Ebû Abdillah Yâkut. Mu‘cemu’l-buldân. 7 cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1995.
• Heysemî, Ebü’l-Hasen Nureddin Ali b. Ebî Bekr. Mecma‘u’z-zevâid ve menba‘u’l-fevâid. 10 cilt. Thk. Hüsâmüddîn el-Kudsî. Kahire: Mektebetü’l-Kudsî, 1994.
• Honigmann, E. ve Darkot, Besim. “Nasîbîn”, İslâm Ansiklopedisi İslâm Âlemi Tarih, Coğrafya, Etnografya ve Biyografya Lügati. 13 cilt. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1964. 9: 99-103.
• İbn Abdilber, Ebû Ömer Cemâluddîn Yûsuf b. Abdillah el-Kurtubî en-Nemerî. ed-Dürer fî ihtisâri’l-meğâzî ve’s-siyer. Thk. Şevkî Dayf. Kahire: Dâru’l-Ma‘ârif, 1982.
• İbn Ebî Âsım, Ebû Bekr Ahmed b. Amr b. ed-Dahhâk. es-Sünne. Thk. Muhammed Nâsıruddîn el-Elbânî. Beyrut: el-Mektebü’l-İslâmî, 1980.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahman b. Muhammed er-Râzî. Tefsiru’l-Kur’âni’l-‘Azîm li İbn Ebi Hâtim. 13 cilt. Thk. Es‘ad Muhammed Tayyib. Suudi Arabistan: Mektebetu Nizâr Mustafa el-Bâz, 1998.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed b. Ebî Şeybe el-Kûfî. el-Musannef fi’l-ahâdîs ve’l-âsâr. 7 cilt. Thk. Kemal Yûsuf el-Hût. Riyad: Mektebetu’r-Rüşd, 1988.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed el-Askalânî. ed-Dirâye fî tahrîci ehâdîsi’l-hidâye. 2 cilt. Thk. Abdullah Hâşim el-Yemânî. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, ts.
• ……………el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. 8 cilt. Thk. Adil Ahmed Abdülmevcûd vd. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1994.
• ……………Fethu’l-bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî, 13 cilt. İ‘tinâ, Muhibbuddîn el-Hatîb vd. b.y. 1959.
• ……………et-Telhîsu’l-habîr fî tahrîci Ehâdîsi er-Râfi‘iyyi’l-Kebîr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1989.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Abdülmelik b. Hişâm. es-Sîretü’n-Nebeviyye. Thk. Mustafa es-Sekâ vd. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2005.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ ‘İmadüddîn İsmail b. Ömer b. Kesîr el-Kuraşî. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm, 8 cilt. Thk. Sâmî b. Muhammed Selâme. Beyrut: Dâru Taybe li’n-Neşri ve’t-Tevzî‘, 1999.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünenu İbn Mâce. 5 cilt. Thk. Şu‘ayb el-Arnavûd vd. Beyrut: Dâru’r-Risâle el-‘Âlemiyye, 2009.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Muhammed b. Mükerrem b. Ali el-Ensârî. Lisânu’l-‘Arab. 15 cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1993.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillah Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘. et-Tabakâtü’l-kübrâ. 8 cilt. Thk. Abdülkadir Atâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1990.
• İbnü’l-Cevzî, Cemâlüddîn Ebü’l-Ferec Abdurrahman b. Ali. Zâdü’l-mesîr fî ‘ilmi’t-tefsîr. Thk. Abdürrezzak el-Mehdî. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 2001.
• …………….el-Mevdû‘ât. Thk. Abdurrahman Muhammed Osman. Medine: el-Mektebetü’s-Selefiyye, 1966.
• İbnü’t-Türkmânî, Alauddin Ali b. Osman el-Mardînî. el-Cevheru’n-nakî ‘alâ Süneni’l-Beyhakî. 10 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Kasım Şulul, İlk Kaynaklara Göre Hz. Peygamber Devri Kronolojisi. İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
• Kastallânî, Ahmed b. Muhammed b. Ebî Bekr. İrşâdü’s-sârî li Şerhi Sahîhi’l-Buhârî. 10 cilt. Mısır: Matbaatü’l-Kübrâ el-Emîriyye, 1905.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. 10 cilt. Thk. Ahmed el-Berdûnî. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1964.
• Ma‘mer b. Râşid, el-Câmi‘. (Abdürrezzak’ın Musannef’inin 10 ve 11. Ciltleri), Thk. Habîburrahmân el-A‘zamî. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1982.
• Makdisî, Mutahhir b. Tâhir. el-Bed’ü ve’t-târîh. 6 cilt. Por Said: Mektebetü es-Sekâfe ed-Dîniyye, ts.
• Makrizî, Takiyyuddîn Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Ali. İmtâ‘u’l-esmâ‘ bi mâ li’n-Nebiyyi mine’l-ahvâl ve’l-emvâl ve’l-hafedete ve’l-metâ‘. 15 cilt. Thk. Muhammed Abdülhamîd en-Nemîsî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1999.
• Mâturidî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü Ehli’s-sünne. 10 cilt. Thk. Mecdî Bâslûm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2005.
• Mukâtil, Ebü’l-Hasen Mukâtil b. Süleymân el-Belhî. Tefsîru mukâtil b. Süleymân. 5 cilt. Thk. Abdullah Mahmûd Şehâte. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, 2002.
• Müslim, Ebü’l-Hasen Müslim b. Haccâc el-Kuşeyrî. el-Müsnedü’s-sahîhu’l-muhtasar (Sahîhu Muslim). 5 cilt. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts.
• Nesai, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şu‘ayb. es-Sünenü’l-kübrâ. 12 cilt. Thk. Hasan Abdülmünim Şelebî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2001.
• Öğüt, Salim. “Ebtah” Diyanet İslam Ansiklopedisi. 44 cilt. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. (TDV), 1994. 10: 82-83.
• Rûyânî, Ebû Bekr Muhammed b. Hârûn. Müsned, 2 cilt. Thk. Eymen Ali Ebû Yemânî. Kahire: Müessesetu Kurtuba, 1995.
• Sa‘lebî, Ebû İshâk Ahmed b. Muhammed. el-Keşf ve’l-beyân ‘an tefsîri’l-Kur’ân, 10 cilt. Thk. Ebû Muhammed b. Âşûr. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, 2002.
• Sezikli, H. Ahmet. “Mescid-i Cin”, Diyanet İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. (TDV), 2004. 29: 271-272.
• Suyûtî, Ebu’l-Fadl Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. ed-Dürrü’l-mensûr fi’t-tefsîr bi’l-me’sûr. 7 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, ts.
• Sübkî, Takiyyüddîn Ali b. Abdilkâfî. Fetâvâ es-Sübkî, 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, ts.
• Şâmî, Şemsüddin Muhammed b. Yûsuf es-Sâlihî. Peygamber Külliyâtı. Trc. Hüseyin Kaya. İstanbul: Ocak Yayıncılık, 2011.
• Şeşen, Ramazan, “Cezîre” Diyanet İslam Ansiklopedisi. 44 cilt. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yay. (TDV), 1993. 7: 509-511.
• Taberânî, Ebü’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemü’l-kebîr. 25 cilt. Thk. Hamdî b. Abdilmecîd. Kahire: Mektebetu İbn Teymiye. 1994.
• ………….el-Mu‘cemü’l-evsat. 10 cilt. Thk. Tarık b. ‘İvadullah b. Muhammed vd., Kahire: Dâru’l-Harameyn, ts.
• ………….Müsnedü’ş-Şâmiyyîn. 4 cilt. Thk. Hamdî b. Abdilmecîd. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1984.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr b. Yezîd. Câmi‘u’l-beyân fî tefsîri’l-Kur’ân. 24 cilt. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
• Tahâvî, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed. Şerhu meâni’l-âsâr. 5 cilt. Thk. Muhammed Zührî en-Neccâr vd. Beyrut: ‘Alemü’l-Kütüb, 1994.
• Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleyman b. Dâvûd b. el-Cârûd. Müsned. 4 cilt. Thk. Muhammed b. Abdilmuhsin et-Türkî. Mısır: Dâru Hecer, 1999.
• Tirmizî, Muhammed b. İsâ b. Sevre. Sünenü’t-Tirmizî. 5 cilt. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir vd. Mısır: Şirketü Mektebe ve Matbaa Mustafa el-Bâbî el-Halebî, 1975.
• Ukaylî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. ‘Amr b. Musa. ed-Du‘afâu’l-kebîr. 7 cilt. Thk. Abdülmu‘tî Emin Kal‘acî. Beyrut: Dâru’l-Mektebeti’l-‘İlmiyye, 1984
• Vâilî, Hasan b. Muhammed b. Haydar. Nüzhetü’l-elbâb fî kavli’t-Tirmizî: “ve fi’l-bâb”. 6 cilt. Suudi Arabistan: Dâru İbni’l-Cevzî, 2005.
• Ya‘kûbî, Ahmed b. İshak b. Ca‘fer, Mu‘cemu’l-buldân. (I-VIII), Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2001.
• Yazır, Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili Türkçe Tefsir. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.
• Zeylaî, Cemâlüddîn Ebû Muhammed Abdullah b. Yûsuf. Nasbu’r-râye li ahâdîsi’l-Hidâye, 4 cilt. Thk. Muhammed Avvâme, Beyrut: Müessesetü’r-Reyyân, 1997.