Sahâbe'nin Birbirlerine Sebbi ve Sebbe Etki Eden Unsurlar

Yıl 2018, Cilt: 4 Sayı: 2, 876 - 899, 30.12.2018

Nergis Karaaslan Hayati Yılmaz

Öz

Hadislerde sahâbenin birbirlerine
sebbettiklerine dair rivayetler yer almaktadır. Bu rivayetlerde geçen sebb
ifadelerinin doğru bir şekilde anlaşılabilmesi için sahâbeyi sebbe sevk eden
faktörlerin tespit edilmesi gereklidir. Bu çalışmada ilk olarak sövme anlamına
gelen sebb, şetm ve bu manada kullanılan diğer kavramların tahlili yapılmıştır.
Sonrasında ashâb arasında vuku bulan sebb ifadelerinin sebepleri ve buna etki
eden unsurlar incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Sahâbe, Sebb, Şetm, Hakaret, Mizâc

Revilement (al-Sabb) of Sahabah for Each Other and the Factors behind It

Öz

There have been some
narratives in Hadith literature that the companions of the Prophet Muhammad
reviled (sabb) each other. In order to understand the expression of sabb
correctly, the reasons of what led companions to curse need to be investigated.
In this study, firstly concepts such as sabb, shatam and
other related words will be examined and then the reasons for the expressions
of sabb among companions and the factors which affected
this will be analyzed.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Companions, Sabb, Shatam, Insulting, Character, Culture

Kaynakça

• Acar, Cafer. “Risâlet Dönemi İlişkilerinde Bir Hakaret Unsuru Olarak Sebb ve Şetm”. Turkish Studies=Türkoloji Araştırmaları, 12/20 (2017): 21-36.
• Ahmed b. Hanbel. el-Müsned. Thk. Şuayb el-Arnavût- Âdil Mürşid. 50 cilt. Beyrût: Müesseseti’r-risâle, 1416/1995.Âlûsî,
• Mahmûd Şükrî el-Âlûsî. Sabbu’l-azâb ‘alâ men sebbe’l-ashâb. Thk. Abdullah el-Buhârî. Riyâd: Edvâü’s-selef, 1417/1997.
• Aynî, Bedruddîn Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed el-Aynî. Umdetu’l-kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. 25 cilt. Beyrut: Dârü kütübi’l-ilmiyye, 1421/2001.
• Azîmâbâdî, Ebu’t-Tayyib Muhammed Şemsu’l-Hak el-Azîmâbâdî. Avnu’l- ma’bûd şerhu Sünen-i Ebî Dâvûd. Thk. Abdurrahman Muhammed Osman. 14 cilt. Medîne: Mektebeti’s-selefiyye, 1388/1968.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî el-Buhârî. el-Câmi’u’s-sahîh. Beyrut: Dârü kütübi’l-ilmiyye, 2013.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî el-Buhârî. et-Târîhu’l-kebîr. 12 cilt. Beyrut: Dârü kütübi’l-ilmiyye: ts.
• Davudoğlu, Ahmed. Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi. İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1978.
• Ebû Dâvûd, Süleyman b. el-Eş’as b. İshak es-Sicistânî. es-Sünen. Beyrut: Dârü kütübi’l-ilmiyye, 1426/2005.
• Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillah el-İsfahânî. Hılyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ. 10 cilt. Beyrut: Dârü kütübi’l-ilmiyye, 1409/1988.
• Efendioğlu, Mehmet. “Hâlid b. Velîd’e Yönelik Tenkidlerin Mahiyeti Üzerine”. Hadis Tetkikleri Dergisi, 2/4,(2004): 51-79.
• Halîl b. Ahmed, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm el-Ferâhîdî. Thk. Mehdî el-Mahzûmî-İbrahim es-Sâmirâî. 8 cilt. Kitâbu’l-ayn. by.: Dâru mektebet-i hilâl, ts.
• Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed b. İbrahim el-Hattâbî el-Bustî. Garîbu’l-hadîs. Thk. Abdulkerîm İbrâhîm el-Azbâvî. 3 cilt. Dımeşk: Dâru’l-fikr, 1402/1982.
• İbn-i Abdilber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah b. Abdilber el-Kurtubî en-Nemerî. el-İstîâb fî ma‘rifeti’l ashâb. Ürdün: Dâru’l-a‘lâm, 1423/2002.
• İbnü’l Cevzî, Ebu’l Ferec Abdurrahman İbnu’l Cevzî. Keşfu’l-müşkil min hadîsi’s sahihayn. 4 cilt. Riyad: Dâru’l-vatan, 1418/1997.
• İbnü’l-Esîr, el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî b. el-Esîr Mecdu’ddîn Ebu’s Seâdât. en-Nihâye fî garîbi’l-hadîs ve’l-eser. Thk. Tahir Ahmed ez-Zâvî-Mahmûd Muhammed et-Tanâhî. 5 cilt. Riyâd: el-Mektebti’l-İslâmiyye, 1383/1963.
• İbn Fâris, İbn Huseyn Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ. Mu‘cemu mekâyîsi’l-luga. Thk. Abdusselâm Muhammed Harun. 6 cilt. by. Dâru’l-fikr, 1399/1979.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b. Ahmed İbn Hacer el-Askalânî. Fethu’l-bârî bi şerhu Sahîhi’l-Buhârî. 13 cilt. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, ts.
• İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Muhammed b. Ali b. Ahmed İbn Hacer el-Askalânî. el-İsâbe fî temyîzi’s-sahâbe. 9 cilt. Beyrut: Dârü kütübi’l-ilmiyye, ts.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm. es-Sîretü’n-nebeviyye. Thk. Mustafa es-Seka- İbrahim el-Ebyârî- Abdulhâfız eş-Şelebî. 2 cilt. Mısır: y.y., 1955/1375.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânü’l-Arab. 15 cilt. Beyrut: Dâru sâdır, 1414/1993.
• İbn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed İbn Yezîd. Sünenü İbn Mâce. Beyrut: Dârü kütübi’l-ilmiyye, 1425/2004.
• İbn Receb, Zeynüddîn Ebu’l Ferec İbn Receb el-Hanbelî. Fethu’l-bârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. Thk. Mahmud b. Şaban b. Abdu’l Maksûd v.dğr. 10 cilt. Medine, Mektebeti’l-garbâ el-eseriyye, 1417/1996.
• İbn Sa’d, Muhammed b. Sa’d b. Meni’ ez-Zührî. Kitâbu’t-tabakâti’l-kebîr. Thk. Ali Muhammed Ömer. 11 cilt. Kahire: Mektebeti’l-hânci, 1421/2001.
• İbn Teymiyye, Muhammed Muhyiddîn Abdu’l Hamîd. es-Sârimü’l-meslûl alâ şâtimi’r-Rasûl. Thk. Muhammed Muhyiddin Abdu’l Hamîd. by. el-Hırsu’l-vatanî es-Suûdî, 1403/1983.İsfahânî,
• Ebü’l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed b. el-Mufaddal er-Ragıb el-İsfahânî. Müfredâtü elfâzi’l-Kur’ân. Thk. Safvân Adnan Davûdî. by.: Dâru’l-kalem, 1430/2009.
• Kâdî Iyâz, Ebü’l-Fazl İyâz el-Yahsûbî. eş-Şifâ bi-ta‘rîfi hukuki’l-Mustafâ. Beyrut-Lübnan: Dârü kütübi’l-ilmiyye, ts.Kastallânî, Şihâbuddîn Ahmed b. Muhammed el-Hatîb el-Kastallânî. İrşâdu’s- sârî li şerhu Sahîhi’l-Buhârî. 10 cilt. Bulak: Matbaâtu’l-Emeviyye, 1323/1905.
• Katipoğlu, Bedri. “Din Psikolojisi Açısından Kişilik ve Karakter Analizi”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi= The Journal of İnternational Social Resarch, 5/23, (2012): 341-348.
• Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr el-Kurtubî. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kurân. Thk. Abdullah b. Abdu’l Muhsin et-Türkî. 24 cilt. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1427/2006.
• Komisyon, Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu, 2005.
• Makdîsî, Muvaffakuddîn İbn Kudâme el-Makdîsî v.dğr. el-Mukni‘ ve şerhu’l-kebîr ve’l-insâf. Thk. Abdullah b. Abdu’l Muhsin et-Türkî-Abdulfettah Muhammed el-Huluv. 32 cilt. by.: Dâru hicr, 1993.
• Müslim, Ebû’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmi‘u’s-sahîh. Beyrut: Dârü kütübi’l-ilmiyye, 1421/2003.
• Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref en-Nevevî. el-Minhâc şerhu Müslim b. el-Haccâc. 18 cilt. Mısır: Tab‘atu’l-Ezher, 1347/1969.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Ali el-Horasânî en-Nesâî. Sünenü’n-Nesâî. Beyrut: Dârü kütübi’l-ilmiyye, 1430/2009.
• Sâhib b. Abbâd, Es-Sâhib İsmâil b. Abbâd b. Vezîran b. el-Abbas. el-Muhît fi’l-luga. Thk. Muhammed Hasan el-Yâsîn. 11 cilt. Beyrut: Alemu’l-kutub, 1414/1994.
• Yıldırım, Enbiya. “Sahâbenin Birbirlerine Kullandıkları Eleştirel İfadelerin Anlam Boyutu”. İslâm Medeniyetinin Kurucu Nesli Sahâbe -Sahâbe ve Dirâyet İlimleri- III. ed. Abdullah Aydınlı-Hayati Yılmaz- Erdinç Ahatlı v.dğr., 601-632. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2018.
• Taberânî, Ebû’l Kâsım Süleyman b. Ahmed et-Taberânî. el-Mu‘cemu’l-kebîr. 25 cilt. Kahire: Mektebet-i İbn Teymiyye, ts.
• Taberî, Ebî Ca’fer Muhammed b. Cerîr et-Taberî. Câmiu’l-beyân an te’vili’l Kur’ân. Thk. Mahmûd Muhammed Şâkir. 16 cilt. Kahire: Mektebet-i İbn Teymiyye, ts.
• Tirmîzî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ et-Tirmîzî. el-Câmi‘u’s-sahîh. Beyrut: Dâru’l- garbi’l-İslâmî, 1996.
• Varol, Bahauddin. “Emevîler’in Hz. Ali Taraftarlarına Hakaret Politikası Üzerine”. İSTEM: İslâm, San’at, Tarih, Edebiyat ve Mûsıkîsi Dergisi, 4/8 (2006): 83-108.
• Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. Abdürrrezzâk el-Murtezâ ez-Zebîdî. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs. 40 cilt. by.: Kuveyt, ts.