Khabarī Attributes in Tabarī's Works

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 655 - 683, 31.12.2019

Muhammed Yuşa Yaşar

Öz

Tabarī, who produced works in almost all branches
of religious sciences of Islam, possesses the quality of being a versatile
scholar. He makes one feel that he has a say in the field of kalām by
communicating also his own opinions after he communicates all body of knowledge
and narrations in Islamic theology, especially in booklets of tafsīr and aqāid.
While he advocates acceptance of the narrations from the Qur’ān and the Sunnah
as they are in doing this, he quite frequently makes emphasis on obedience on Salaf
in an appropriate manner to this. Because the fields of divinity of the
religious science of kalām in particular encompasses the theme of speculating
about Allah, it is a field where extreme caution must be exerted. Issues
regarding the essence (dhāt) and attributes of God are the special and
inviolable field of Tabarī in a manner of speaking and he is definitely opposed
to any other thing than narration being insinuated into this field. Because of
the fact that humans also possess the traits attributed to Allah in the Qur’ān
and the ḥadith such as hands,
feet, eyes, face, fingers, laughing, sitting, coming, going and that besides,
there is a danger of resorting to antropomorphism about Allah. Salaf preferred
to remain quiet in such issues and vehemently opposed ta'wīl, which means
allegorical interpretation. Although Tabarī was also dependent on Salaf in
understanding the khabarī attributes and was opposed to ta’wīl, he also tried
to elaborate on these attributes within the framework of the rules of
syntax-language, a situation also aided by him being a linguist and tafsīr
scholar. While he only communicated the notions related to that attribute when
it came to some khabarī attributes and made no comment about these and said
nothing, he criticized some points if there were any in his thinking after he
communicated his notions about some attributes and he clearly specified it if
there was any point he felt he needed to advocate. And this is important in
demonstrating his way of approaching the khabarī attributes and in us
understanding his method. In this study, we will have a piece of knowledge on Tabarī's
manner of approaching and comprehending the khabarī attributes, will scrutinize
what his standpoint is in this issue and will try to reach a conclusion.

Anahtar Kelimeler

ALLAH, ESSENCE, Attributes, Khabarī Attributes, Tabarī

Taberî’de Haberî Sıfatlar

Öz

İslami ilimlerin hemen hemen hepsinde eserler veren Taberî çok yönlü bir
alim özelliğini haizdir. Kelâm konularında özellikle tefsiri ve akaid
risalelerinde konu hakkındaki bütün bilgi ve rivayetleri verdikten sonra varsa
kendi görüşünü de aktarmak suretiyle kelam alanında söz sahibi olduğunu
hissettirmektedir. Bunu yaparken Kur’an ve Sünnetten gelen haberlerin olduğu gibi
kabul edilmesini savunurken, buna uygun olarak selefe ittiba vurgusunu oldukça
sık yapmaktadır. Kelam ilminin özellikle uluhiyyet konuları Allah hakkında
konuşma temasını içermesinden dolayı dikkat edilmesi gereken bir alandır.
Allah’ın zatı ve sıfatlarına dair konular tabir caizse Taberî’nin özel ve
dokunulmaz alanıdır ve kendisi bu alana rivayet dışında bir şeyin sokulmasına
kesinlikle karşıdır. El, ayak, göz, yüz, parmak, gülmek, oturmak, gelmek,
gitmek gibi Kur’an ve hadislerde Allah’a izafe edilen bu tür sıfatların
insanlarda da olması; öte yandan bu konuda Allah hakkında bir antropomorfizme
düşme tehlikesinden dolayı selef özellikle bu konularda susmayı tercih etmiş,
te’vile şiddetle karşı çıkmıştır. Taberî de haberî sıfatları anlamada selefe
tabi olmakla ve te’vile karşı çıkmakla beraber tefsirci ve dilci olmasını
verdiği yetkinlikle de bu sıfatları nahiv-dil kuralları çerçevesinde açıklamaya
da çalışmıştır. Bazı haberî sıfatlar hakkında sadece o sıfatla alakalı görüşleri
aktarıp, bunlar hakkında bir yorum yapmayıp bir şey söylemezken bazı sıfatlar
hakkındaki görüşleri aktardıktan sonra eleştireceği bir yer varsa eleştirmiş,
savunacağı bir yer varsa da bunu açıkça belirtmiştir. Bu da haberi sıfatları
ele alış tarzını göstermesi ve onun metodunu anlamamız açısından önemlidir. Bu
çalışmamızda Taberî’nin haberî sıfatları ele alış ve anlama tarzı hakkında bir
malumat sahibi olup onun bu konuda nasıl bir tutum içerisinde olduğu
irdelenecek ve bir sonuca varmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

ALLAH, ZAT, SIFATLAR, HABERİ SIFATLAR, TABERİ

Kaynakça

• Aḥmadī, Abdullāh b. Sulaymān b. Sālim. al-Masāil wa al-Rasāil al-Marwiyya ‘an al-Imām Aḥmad b. Ḥanbal fī al-Aqīda. Riyād: Dār Ṭayba, 1991.
• Āmidī, Abū al-Ḥasan Sayf al-dīn ‘Ali b. Muḥammad b. Sālim. Abkār al-afkār fī uṣūl al-dīn. Ed. Aḥmad Muḥammad al-Mahdī. Cairo: Dār al-Kutub wa al-Wathāik al-Qawmiyya, 2004.
• Ash’arī, Abū al-Ḥasan. al-Ibāna ‘an uṣūl al-diyāna. Ed. Bashīr Muḥammad ‘Uyūn. Dımashq: s.n., 1990.
• Aydın, Atik. İbn Cerîr et-Taberî’nin Kur’an Anlayışı ve Te’vil Tercihleri=Ibn Jarīr al-Ṭabarī's Understanding of the Qur'ān and His Preferences in Ta'wīl. Doctorate Thesis, Ankara University, 2004.
• Aydın, Ömer. “Kur’an’da Geçen Belli Başlı Haberî Sıfatların Te’vili=Interpretation of Narrated Divine Attributes in the Qur'ān”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2000): 143-177.
• Aydın, Ömer. “Haberî Sıfatları Anlama Yolları=Methods of Understanding Narrated Attributes of Allah”. İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1 (1999): 133-158.
• Bukhārī, Abū Abdullāh Muḥammad b. Ismāīl. al-Cāmī al-ṣaḥīḥ. Ed. Muṣtafā al-Bughā. Beirut: Dār Ibn Kethīr, 1987.
• Çelebi, İlyas. “Sıfat=Attribute”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 37: 105. Ankara: TDV Publications, 2009.
• Dhahabī, Abū ‘Abdullāh Shams al-dīn Muḥammad b. Aḥmad b. ‘Othmān. Siyar a‘lām al-nubalā. Ed. Shu‘ayb ‘Arnavūṭ. Beirut: Muassasa al-Risāla, 1983.
• Ḥamawī, Abū Abdullāh Shihāb al-dīn Yāqūt. Mu‘jam al-udabā. Egypt: nd.
• Ḫavfī, Aḥmad Muḥammad. al- Ṭabarī. Mısır: Maktabah al-Iskandariyyah, 2003.
• Ibn Asākir, Abū al-Qāsim Ali b. Hasan b. Hibatullāh. Tārīh Madīna Dimashq. Beirut: Dār al-Fikr, 1997.
• Ibn Khallikān, Abū al-‘Abbās Shams al-dīn Aḥmad b. Muḥammad. Wafayāt al-a‘yān. Ed. Iḥsān Abbās. Beirut: Dār al-Ṣādr, nd.
• Ibn Mājah, Abū Abdullāh Muḥammad b. Yazīd al-Qazvīnī. al-Sunan. Ed. Muḥammad Fuād Abd al-Bāqī. Cairo:, Dār Iḥyā al-Turāth al-Arabī, 1975.
• Māturīdī, Abū Manṣūr Muḥammad b. Muḥammad b. Maḥmūd. Kitāb al-Tawḥīd. Ed. Bekir Topaloğlu, Muhammed Aruçi. Ankara: Isam Publications, 2005.
• Muslim b. Ḥajjāj, Abū al-Ḥusayn al-Qushayrī al-Nīsābūrī. Sahīh. Ed. Muḥammad Fuād Abd al-Bāqī. Beirut: Dār Iḥyā al-Turāth al-Arabī, nd.
• Nasafī, Abū al-Muīn Maymūn b. Muḥammad. Tabṣıra al-adilla. Ed. Hüseyin Atay. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Publications, 1993.
• Ṣarṣūr, Ḥusām b. Ḥasan. Ayāt al-sıfāt wa Manhaju Ibn Jarīr al-Ṭabarī fī tafsīri maānīha muqāranan bi ārāi ghayrihī min al-ulamā. Beirut: Dār al–Kutub al- ‘ilmiyya, 1424/2004.
• Ṭabarī, Abū Ja‘far Muḥammad b. Jarīr. Jāmi al-Bayān ‘an Ta’wīli ‘āy al-Qur’ān. Ed. Abdullah b. Abd al-Muḥsin al-Turkī. Qahira: Dār al-Ḥicr, 2001.
• Ṭabarī, Abū Ja‘far Muḥammad b. Jarīr. al-Tabṣīr fī ma‘ālim al-dīn. Ed. ‘Ali b. ‘Abd al-‘Azīz b. ‘Ali al-Shibl. Riyād: Dār al-‘Âsima, 1996.
• Ṭabarī, Abū Ja‘far Muḥammad b. Jarīr. Ṣarīḥ al-Sunna. Ed. Badr b. Yūsuf al-Ma’tūq. Quwait: Maktaba al-āsār, 2005.
• Ṭabarī, Abū Ja‘far Muḥammad b. Jarīr. Tārīkh al-umam wa al-mulūk : Tārīḥ al-Ṭabarī. Riyād: Bayt al-Afkār al-Dawliyya, nd.
• Ṭabarī, Abū Ja‘far Muḥammad b. Jarīr. Ikhtilāf al-fuqahā. Tsh. Frederic Kern. Beirut: Dār al–Kutub al- ‘ilmiyya, nd.
• Ṭāhā Muḥammad Najjār Ramadān. Uṣūl al-dīn inda al-Imām al-Ṭabarī. Riyād: Dār al-Kayyān, 2005/1426.
• Yaşar, Muhammed Yuşa. “Selefiyye=Salafiyya”, Kelam Tarihi=History of Kalām. Ed. Ramazan Yıldırım. Istanbul: İşaret Publications, 2019.
• Yaşar, Muhammed Yuşa. Taberî’nin Temel İtikadî Görüşleri=Ṭabarī 's Views on Creedal Issues. Master’s Thesis, Istanbul University, 2012.
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Taberî-İtikâdî Görüşleri=Ṭabarī-Creedal Views”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39: 318-319. Ankara: TDV Publications, 2010.
• Yüksel, Emrullah: Sistematik Kelâm=Sistematic Theology. Istanbul: İz Publications, 2005.