Namazın Önemi ile İlgili Bir Hadis ve Delâletiyle İlgili Tartışmalar

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 2, 1217 - 1251, 31.12.2019

Hüseyin Kahraman Serkan Başaran

Öz

Namaz
birçok âyet ve hadisin önemine vurgu yaptığı ibadetlerdendir. Hatta Kur’an’da
namazla birlikte anılmak, diğer ibadetler için bir değer ölçüsü olarak
görülmüştür. Hz. Peygamber’in sözlerinde namaz, kalbî bir eylem olan imanın
görünür ve yaşanır ölçüsü olarak kabul edilmiştir. Namazın terk edilmesi farklı
yorumlar olmakla birlikte “küfür” kelimesiyle de ifade
edilmiştir. Bu öneminden dolayı namazın kasten terkedilmesi, namaz vaktinin farkında
olmadan kaçırılması veya gaflete düşüp namaz içerisinde birtakım yanlışlar
yapılması gibi konuları içeren hadisler titizlikle ele alınıp anlaşılmaya
çalışılmıştır. Üzerinde farklı yorumların yapıldığı rivayetlerden biri de
“kulun kıyamet günü
ilk olarak namazdan hesaba çekileceğini” bildiren hadistir. Metnin devamında
ise “şayet farzlarda bir eksiklik bulunursa bunların nafilelerle tamamlanacağı”
haber verilmektedir. Bu muhtevasıyla rivayet; namazın tembellik ve gaflet eseri
terkedilmesi, istemsiz olarak kaçırılması ve kılınırken yapılabilecek birtakım
hataların telafisi gibi birçok ihtimale hamledilebilecek bir anlama sahiptir.
Makalede söz konusu rivayetin senet ve metnine dönük değerlendirmeler yapılacak
ve zikri geçen bu ihtimâllerden hangisine delâletinin daha kuvvetli olduğu
tespit edilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Hadis, namaz, nafile, kaza, kıyamet

A Hadith in the Importance of Prayer and Discussions about its Indications

Öz

Prayer
is a worship that emphasizes the importance of many verses and hadiths. The
passage of a prayer in the Qur'an with prayer is considered a sign of its
importance. Even in the hadiths, prayer has been accepted as the visible and
livable measure of faith, which is a heart action and its abandonment is
interpreted differently but it is expressed with the word “blasphemy”. Because
of this importance, the hadiths mentioning of deliberate abandonment of prayer,
abduction of prayer time without knowing or the making some mistakes while
praying have been meticulously discussed and tried to be understood. One of the
different interpreted hadiths is that the person will be questioned firstly
about the prayer in the Hereafter. Because this hadith has been interpreted in
different meanings such as the abandonment of the prayer, the failure of the
prayer to be forgotten and the compensation of the mistakes made in the prayer.
In this article, evaluations will be made on the deed-faith and the text of the
said narration and will be evaluated together with many issues.

Anahtar Kelimeler

Hadith, prayer, volunteer prayer

Kaynakça

• Abdürrezzâk, Ebu Bekir Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San‘ânî. Musannef. Nşr. Habîburrahman el-A‘zamî. 11 cilt. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1983.
• Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılâhları Sözlüğü, İstanbul: Hadisevi Yay, 2006.
• Aynî, Bedruddîn Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed el-Aynî. Umdetu’l-kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî. 25 cilt. Beyrut: Dârü kütübi’l-ilmiyye, 2001.
• Bâbertî, Ebû Abdillah Muhammed b. Muhammed er-Rûmî. el‘İnâye Şerhu’l-Hidâye. Beyrût: Dâru’l-Fikr, trs.
• Beyhakî, Ebu Bekir Ahmed b. Hüseyin. Şu‘abu’l-Îmân. Nşr. Abdulâlî Abdul-hamîd. 14 cilt. Bombay: Mektebetu’r-Rüşd, 2003.
• Beyhakî, Ebu Bekir Ahmed b. Hüseyin. es-Sünenu'l-Kübrâ. 10 Cilt. Nşr. Muhammed Abdulkadir Ata. Mekke: Mektebetu Dâri’l-Bâz, 1994.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu’fî el-Buhârî. et-Târîhu’l-kebîr. 12 cilt. Beyrut: Dârü kütübi’l-ilmiyye, ts.
• Cessâs, Ebû Bekir Ahmed b. Ali er-Râzî. Şerhu Muhtasari’t-Tahâvî. Nşr. İsmetullah İneyetullah Muhammed, Beyrût: Dâru’l-Beşâiri’l-İslamiyye, 2010.
• Dârekutnî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ömer. el-‘İlel, Nşr. Mahfûzurrahman Zeynullah. Riyad: Dâru’t-Tîbe, 1985.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebu Bekir Ahmed b. Ali. Târîhu Bağdâd. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• İbn Abdilberr, Ebu Ömer Yusuf b. Abdillah en-Nemerî. et-Temhîd limâ fi’l-Muvattai mine’l-Me‘ânî ve’l-Esânîd. 24 cit. Nşr. Mustafa b. Ahmed el-Alevî – Muhammed Abdülkebîr el-Bekrî. Mağrib: Vizâratu Unûmu’l-Evkâf, 1967.
• İbn Abdilberr, Ebu Ömer Yusuf b. Abdillah en-Nemerî. el-İstizkâru'l-Câmi' li Mezâhibi Fukahâi'l-Emsâr ve Ulemâi'l-Aktâr fîmâ Tedammenehu'l-Muvatta' min Ma'âni'r-Re'y ve'l-Âsâr ve Şerhi Zâlike Küllihî bi'l-Îcâz ve'l-İhtisâr, 9 Cilt. Nşr. Sâlim Muhammed Atâ. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2000.
• İbn Ebî Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. el-Cerh ve’t-Ta’dîl. Beyrût: İhyâu’t-Türâsi’l-Arabî, 1952.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullâh b. Muhammed. el-Musannef fi’l-ehâdîs ve’l-âsâr, Nşr. Muhammed Avvâme. 26 cilt. Beyrut: Dâru Kurtuba, 2006.
• İbn Hacer, Ahmed b. Alî el-Askalânî. Fethu’l-bârî Şerhu Sahîhi’l-Buhârî. 13 cilt. Beyrut: Dâru’l-ma’rife, 1960.
• İbn Hacer, Ahmed b. Alî el-Askalânî. Tehzîbu’t-Tehzîb. 12 cilt. Hindistan: Dâiratü’l-Me‘ârif en-Nizâmiyye, 1908.
• İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân el-Büstî. Kitâbu’s-Sikât. Nşr. es-Seyyid Şerefüddin Ahmed. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1975.
• İbn Kayyım el-Cevziyye, Ebu Abdillah Şemsüddin Muhammed b. Ebî Bekir el-Hanbelî. Medâricu’s-Sâlikîn. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘Arabî, 1996.
• İbn Kesîr, İsmail b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-‘Azîm. 8 cilt. Nşr. Sâmî b. Muhammed Selâme. Beyrut: Dâru’t-Tîbe, 1999.
• İbn Receb, Ebu’l-Ferec Abdurrahman b. Şihâbüddîn el-Hanbelî. Fethü’l-Bârî. Nşr. Ebu Muaz Târık b. Avzillah b. Muhammed. Suud: Dâru İbn Cevzî, 2001.
• İbn Rüşd, Ebu’l-Velîd Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî. Bidâyetü’l-Müctehid ve Nihâyetü’l-Muktesid. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1986.
• İbn Sad, Ebu Abdillah Muhammed b. Sad. et-Tabakâtü’l-Kübrâ. 8 cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, 1968.İbnü’l-Arabî, Ebû Bekr Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed el-Meâfirî. Ârizatü’l-Ahvezî. 13 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Muhammed Fuâd Abdülbâkî. el-Mu’cemu’l-Müfehres li Elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Kâhire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1945.
• Mübârekpûrî, Ebû'l-Ulâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdir-rahîm. Tuhfetu’l-Ahvezi bi şerhi câmiı’t-Tirmizî. 10 cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
• Münâvî, Zeynüddîn Muhammed Abdürraûf b. Tâcil‘ârifîn b. Nûriddîn Alî. Feyzü’l-kadîr şerhu’l-Câmii’s-sağîr. 6 cilt. Beyrût: Dâru’l-ma’rife, 1994.
• Nesefî, Ebu’l-Berekât Hâfizuddîn Abdullah b. Ahmed. Şerhu’l-Menâr. Nşr. Yahya Muhammed el-Mübdî. Kâhire: Dâru’l-Kitâbu’l-İslâmî, 2010.
• Nevevî, Ebu Zekeriyya Yahya b. Şeref. Minhâcu’t-Tâlibîn ve Umdetü’l-Müftîn fi’l-Fıkh. Beyrût: Dâru’l-Ma‘rife, 1988.
• Sandıkçı, Kemâl. İlk Üç Asırda İslam Coğrafyasında Hadis. Ankara: D.İ.B Yay., 1991.
• Sindî, Ebü’l-Hasen Nûruddîn Muhammed b. Abdilhâdî es-Sindî et-Tettevî. Hâşiyetu’s-Sindî alâ Sünenü Nesâî. 8 cilt. Halep: Mektebetu’l-Matbûâti’l-İslâmiyye, 1986.
• Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr. Şerhu Sünen-i Neseî. 8 Cilt. Nşr. Abdulfettâh Ebû Gudde. Halep: Mektebetü’l-Matbûâti’l-İslamiyye. 1986.
• Şankîtî, Muhammed el-Emîn b. Muhammed el-Muhtâr. Edvâu’l-Beyân fî Îzâhi’l-Kur’an bi’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetu’r-risâle, 1995.
• Şeybânî, Muhammed b. el-Hasan. Kitâbu’l-Âsâr. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1993.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed. el-Mu‘cemu’l-Evsat. 10 Cilt. Nşr. Târık b. Avzillah, Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1994.