Law and Identity of the Druze Community in Mount Lebanon in the Late Ottoman Period

Yıl 2020, Cilt: 6 Sayı: 1, 411 - 432, 30.06.2020

Tuba Yıldız

Öz

The Druze were a community outside the Ottoman-Sunni ideology, both in terms of rhetoric and legal principles. However, the Druze leaders had been the administrative representatives of the state in Mount Lebanon until the beginning of the 19th century and managed to hold the political authority. In addition, the Druze, who protected their traditional law had acquired the different identity in the “Nation System” -Millet Sistemi- of the Ottoman State. However the introduction of Tanzimat reforms in Mount Lebanon caused the Druze to go beyond the political paradigms in their identity definitions. Acting to complete its Ottoman identity with Islamic terminology, the community started to use their legal status as a legitimacy tool and tried to gain a legal place in the face of the state’s changing reformist stance. This study examines the views of the Druze of Mount Lebanon on the identity problem that emerged in the last period of the Ottoman State and examines the measures taken by the community against the legitimacy concerns and the state’s policy. In this context, the legal differences of the community were mentioned by giving some examples of Druze cases in their sources and in the Ottoman archive. In addition, the effect of the method followed by the state in sectarian politics on Druze was analyzed.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat Era, Law, Mount Lebanon, Druze

Osmanlı Son Dönemi Cebel-i Lübnan Dürzilerinde Hukuk ve Kimlik

Öz

Dürziler, gerek itikadi açıdan gerekse de hukuki prensipleri bağlamında Osmanlı-Hanefi ideolojisi dışında kalan bir cemaatti. Bununla birlikte Dürzi liderler 19. Yüzyılın başlarına kadar devletin Cebel-i Lübnan’daki idari tem-silcileri olarak siyasi otoriteyi ellerinde tutmayı başardılar. Bunun yanı sıra geleneksel hukuklarını da koruyan Dürziler, Osmanlı Devleti’nin sosyal yapısını oluşturan Millet Sistemi içinde farklı bir pozisyonda kimlik edindiler. Tanzimat reformlarının Cebel-i Lübnan’da uygulanmaya başlaması ise Dürzilerin kimlik tanımlarında siyasi paradigmaların dışına çıkmalarına sebep olmuş, Osmanlı kimliğini İslami terminolojiyle tamamlamak adına hareket eden cemaat, hukuki statülerini bir meşruiyet aracı olarak kullanmaya başlamış ve devletin değişen reformist duruşu karşısında farklı bir hukuki yer edinmeye çalışmışlardı. Bu çalışma, Cebel-i Lübnanlı Dürzilerin Osmanlı Devleti’nin son zamanlarında ortaya çıkan kimlik problemine bakışlarını ele almakta, cemaatin meşruiyet kaygılarına karşı aldığı tedbir ve devletin hukuk politikasını incelemektedir. Araştırmada kendi kaynaklarında ve Osmanlı arşivinde yer alan bazı Dürzi davalarından örnekler verilerek cemaatin iç hukukuna değinilmiş, ayrıca devletin mezhep siyasetinde izlediği yöntemin Dürziler üzerindeki etkisi analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tanzimat Devri, Hukuk, Cebel-i Lübnan, Dürziler

Kaynakça

• BOA, Osmanlı Arşivi. Bâbıâli Evrak Odası Gelen Giden Defterleri [BEO, GG]. No.1013, Gömlek No 17.
• BOA, Osmanlı Arşivi. Meclis-i Vükela Evrakı [MVL]. No. 31, Gömlek No. 34.
• BOA Osmanlı Arşivi. İrade Dahiliye [İ. DH]. No. 125, Gömlek No. 9/2.
• Akarlı, Engin Deniz. “Lübnan'da İki Vakıf Davası Işığında Son Osmanlı Döneminde Hukuk, Cemaat ve Kimlik”. İlhan Tekeli İçin Armağan Yazılar. ed. Selim İlkin v.d.. 237-263. Istanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2004.
• Aydın, Mehmet Akif. Türk Hukuk Tarihi. Istanbul: Babil Yayınevi, 2018.
• Bağlıoğlu, Ahmet. İnanç Esasları Açısından Dürzilik. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2004.
• Bağlıoğlu, Ahmet. Orta Doğu Siyasetinde Dürziler. Elazıg: Fırat Üniversitesi Orta Doğu Araştırmaları Merkezi Tarih Şubesi, 2006.
• Beayni, Hasan Emin. Cebelü'l-Arab: Safahat Min Tarihi'l-Muvahhidine’d-Düruz (1865-1927). Beirut: Menşuratu Uveydat, Darü’n-Nehar, 1985.
• De Saci, Silvestre. Medhal ila Diyaneti Düruz. Trs. İsa Tannus, Damascus: Ed-Darü’l Vataniyye Cedide, 2011.
• Ebu İzzeddin, Süleyman. Masadır Tarih Lübnani: Vesaik Muntasıfı’l Karni’s Sabi’ Aşar ila Seneti 1860. Beirut: Merkezü’l Vatani Li’l Ma’lumat ve’d Dirasat, 1995.
• El Avar, Yusuf. El Ahvalü’ş-Şahsiyye Dürziyye İlmen ve İctihaden. Beirut : y.y, 1982.
• Hakim, Carol. The Origins of the Lebanese National Idea. Los Angeles: University of California Press, Berkeley, 2013.
• Hitti, Philip. A Short History of Lebanon. New York: St.Martin’s Press, 1965.
• Hüseyin, Muhammed Kamil. Taifetü’d-Düruz: Tarihuha ve Akaiduha. Cairo: Mektebetü’l Diraseti’t Tarihiyye, 1962.
• Karaman, Hayreddin. Modern Problemler Karşısında İslam Hukuku. Istanbul: Nadir Kitap, 1972.
• Layish, Aharon. “İslam as a Source of Law in The Druze Religious Courts”, Israel Law Review. 14/1, (January 1979), 13-30. https://doi.org/10.1017/S0021223700016253
• Makdisi, Ussama. The Culture of Sectarianism: Community, History, and Violence in Nineteenth-Century Ottoman Lebanons. Berkeley, California: University of California Press, 2000.
• Masters, Bruce Alan. Encyclopedia of the Ottoman Empire. Infobase Publishing, 2010.
• Ocak, Ahmet Yaşar. Osmanlı Toplumunda Zındıklar ve Mülhidler:15-17. Yüzyıllar. Istanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1998.
• Salibi, Kemal. A House of Many Mansions. California: University of California Press, 1990.
• Süveyd, Yasin. “El İmaratü’ş-Şihabiyye fi Cebel-i Lübnan”. Lübnan fi Tarihihi ve Turasihi. ed. Adil İsmail, 307-338. Beirut: Merkezü’l Hariri El Sekafi, 1993.
• Şenzeybek, Aytekin. Ana Kaynaklarına Göre Dürzilik. Bursa: Emin Yayınları, 2012.
• Takiyüddin, Süleyman. El Qada Fi Lübnan. Beirut: Dârü'l-Cedid, 1996.
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı. Osmanlı Devleti’nin İlmiye Teşkilatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2014.