The Abuse of Submitting Hadiths to the Quran

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 1, 145 - 175, 30.06.2021

Furkan Çakır

https://doi.org/10.47424/tasavvur.884027

Cited By: 2

Öz

Following the death of the Prophet, many different understandings have emerged in the Islamic world to make life meaningful. There is no doubt that understanding of Quran and Hadith texts is the basis of these understandings. The effort to understand Nass, sometimes, has opened the doors of constructive criticism; sometimes it has shown a destructive character. Understanding efforts in Islamic world has been more active on the hadiths in modern times. As a matter of fact, while the groups who claim to live their lives as in the time of the Prophet were affected by modernity, the discourses that did not need any trace from the time of the Prophet paid attention to the hadith-sunnah. In this study, the idea of contradiction to the Qur'an is emphasized, whose traces go back to the classical period and which has moved in a different direction with the abuses of the Quranist-Mealist discourse in modern times. In the first period, the criticism activities which focused on isnad have led to the training of the specialists of jarh-tadîl over time and by this way, the defects that may have happened to isnad were eliminated to a certain extent. In parallel with isnad examinations, text-based critics have also been introduced in the evaluation of hadiths. One of the text-based criticism methods is submitting hadiths to the Qur'an. In this study, the abuse of “submitting hadiths to the Quran”, which has an important place in the Islamic science tradition, but reached a dimension contrary to its natural methodology in the modern period, will be discussed.

Anahtar Kelimeler

Hadith, Qur’an, Methodology, Offer, Islam

Hadislerin Kur’an’a Arzının Suiistimali

Öz

Hz. Peygamber'in (s) irtihali ile beraber İslâm dünyasında hayatı anlamlandırma çabası güden pek çok farklı anlayış ortaya çıkmıştır. Hiç şüphesiz bu anlayışların temelinde Kur’an ve hadis metinlerini anlama gayreti yatmaktadır. Nassları anlama çabası kimi zaman yapıcı; kimi zaman ise yıkıcı bir karakter arz etmektedir. Sözü edilen anlamlandırma çabaları, modern zamanlarda hadisler üzerinde daha fazla yoğunlaşmıştır. Nitekim hayatını Hz. Peygamber döneminde olduğu gibi yaşama iddiasında bulunan zümreler de, modernitenin etkisine kapılarak Peygamber döneminden herhangi bir ize ihtiyaç duymayan söylemler de hadisi-sünneti önemsemişlerdir. Bu çalışmada, gelenekte izleri bulunan; fakat modern zamanda Kur’ancı-Mealci söylemin suiistimali ile farklı bir yöne evirilen “Kur’an'a aykırılık” fikri üzerinde durulacaktır. Zira erken dönemde isnat üzerine yoğunlaşan tenkit faaliyetleri, zamanla cerh ve ta‘dîl uzmanlarının yetişmesini ve bu sayede isnada arız olabilecek kusurların belli bir oranda bertaraf edilmesini temin etmiştir. Rivâyet değerlendirmelerinde isnat tetkiklerine paralel olarak, metin endeksli tenkitler de görülmeye başlanmıştır. Metin endeksli tenkit metotlarından biri de “Hadislerin Kur’an’a arzı” metodudur. Bu çalışmada İslâm ilim geleneğinde önemli bir yer tutan, fakat modern dönemde metodolojisine aykırı bir boyuta ulaşan “hadislerin Kur’an’a arzı”nın suiistimaline değinilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hadis, Kur'an, Metodoloji, Arz, İslam

Kaynakça

• Abdulazîz el-Buhârî, Alâüddîn Abdülazîz b. Ahmed b. Muhammed. Keşfü’l-esrâr fî şerhi Usûli’l-Pezdevî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2009.
• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî el-Mervezî. Kitâbü’l-ʿİlel ve maʿrifeti’r-ricâl. Beyrut-Riyad, 1988.
• Ahmed Ebû Haka vd. Mu’cemü’n-nefâisi’l-vasît. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2002.
• Arslan, Ali. “Hadis Kaynaklarında Tarihe/Vâkıaya Aykırı Rivâyetlerin Değerlendirilmesi”. Hitit Üniversite İlahiyat Fakültesi Dergisi 15 (Ocak 2009), 135-158.
• Aydınlı, Abdullah. “Arz”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 3/438. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991.
• Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: İFAV, 8. Basım, 2015.
• Bâcî, Ebü’l-Velîd Süleymân b. Halef b. Sa‘d et-Tücîbî el-. el-İşârât fî Usûli’l Fıkh. thk. Adil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Avâd. Mekke, 1997.
• Bâcî, Ebü’l-Velîd Süleymân b. Halef b. Sa‘d et-Tücîbî el-. İḥkâmü’l-Fuṣûl fî Aḥkâmi’l-Uṣûl. thk. Abdülmecîd Türkî. Tunus: Dâru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 2008.
• Bayraklı, Bayraktar. Kur’an’sız Müslümanlık. İstanbul: Düşün, 4. Basım, 2017.
• Beyhakī, Ebû Bekr Ahmed b. el-Hüseyn b. Alî el-. Maʿrifetü’s-sünen ve’l-âs̱âr. thk. Seyyid Ahmed Sakr. 4 Cilt. Birleşik Arap Emirlikleri, 1969.
• Bozkurt, Tunahan. Kartaca Yıkılacak Uydurulan Din’den İndirilen Din’e. İstanbul: Düşün, 1. Basım, 2016.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm el-Cu‘fî el-. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥu’l-müsned min ḥadîs̱i Resûlillâh ṣallallāhü ʿaleyhi ve sellem ve sünenihî ve eyyâmih. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı, 2. Basım, 1992.
• Bûtî, Muhammed Saîd Ramazân el-. Ḍavâbiṭü’l-maṣlaḥa fi’ş-şerîʿati’l-İslâmiyye. Beyrut, 2001.
• Bülbül, Halit. Allah’ın İndirdiği ve İnsanların Uydurduğu Din. İstanbul: Doğu Kitabevi, 3. Basım, 2013.
• Cevherî, Ebu Nasr İsmail b. Hammâd. Tâcü’l-’arûs ve sıhahu’l-’arabiyye. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1998.
• Coşkun, Selçuk. Hadise Bütüncül Bakış. İstanbul: İFAV, 2014.
• Çakan, İsmail Lütfi. Hadislerde Görülen İhtilaflar ve Çözüm Yolları (Muhtelifü’l-Hadis İlmi). İstanbul: İFAV, 10. Basım, 2015.
• Çakın, Kâmil. “Hadislerin Kur’an’a Arzı Meselesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 34/1 (1993), 237-262.
• Çakır, Ruşen. Âyet ve Slogan: Türkiye’de İslâmi Oluşumlar. İstanbul, 1990.
• Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdirrahmân b. el-Fazl ed-. es-Sünen. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı, 1992.
• Dereli, Muhammed Vehbi. Problematik Açıdan Kur’an-Sünnet İlişkisi. Ankara: Fecr, 1. Basım, 2010.
• Develioğlu, Ferit. Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lügat. Ankara, 1984.
• Dorman, Emre. Allah’a Öğretilen Din. İstanbul: İstanbul, 2017.
• Ebû Hanîfe, Nu‘mân b. Sâbit b. Zûtâ b. Mâh. el-ʿÂlim ve’l-müteʿallim. çev. Mustafa Öz. İstanbul: İFAV, 9. Basım, 2013.
• Kur’an-ı Kerîm ve Yüce Meâli. çev. Hamdi Yazır Elmalılı. İstanbul: Merve, ts.
• Elşad, Miri. İslamda Yoxdur. İstanbul: İstanbul, 2017.
• Emin, Ahmed. Ḍuḥa’l-İslâm. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, ts.
• Fîrûzâbâdî, Ebü’t-Tâhir Mecdüddîn Muhammed b. Ya‘kūb b. Muhammed el-. el-Ḳāmûsü’l-muḥîṭ. thk. Müessesetü’r-Risale’nin tahkîku’t-turâs heyeti. Beyrut: Müessesetü’r-Risale, 1986.
• Genç, Mustafa. Sünnet-Vahy İlişkisi. Beka, 2015.
• Habbâzî, Ebû Muhammed Celâleddîn Ömer b. Muhammed el-Hucendî el-. el-Muġnî fî uṣûli’l-fıḳh. nşr. Muhammed Mazhar Bekā. Mekke, 1983.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit. el-Kifâye fî (maʿrifeti uṣûli) ʿilmi’r-rivâye. Hayrâbâd/Dekken: el-Mektebetu’l-İslâmiyye, ts.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit. Şerefü aṣḥâbi’l-ḥadîs̱. thk. Mehmed Said Hatiboğlu. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 1991.
• Hatiboğlu, İbrahim. Çağdaşlaşma ve Hadis Tartışmaları (Hint Alt Kıtası, Mısır ve Türkiye’de Hadis Tartışmaları. İstanbul: İz, 3. Basım, 2015.
• Hüdür, Fereç. Kur’an Dışı Oluşumların Eleştirisi ve Kur’an’a Arzı. İstanbul: Kur’an Araştırmaları, 1. Basım, 2006.
• Hüdür, Fereç. Kütüb-i Sitte’nin Eleştirisi ve Kur’an’a Arzı. İstanbul: Kur’an Araştırmaları, 1. Basım, 2004.
• İbn Abdülber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed b. Abdilberr en-Nemerî. Câmiʿu beyâni’l-ʿilm ve fażlihî ve mâ yenbaġī fî rivâyetihî ve ḥamlihî. thk. Abdurrahman Muhammed Osman. Medine: el- Mektebetü’s-Selefiyye, 2. Basım, 1968.
• İbn Ebû Hâtim, Ebû Muhammed Abdurrahmân b. Muhammed b. İdrîs er-Râzî. el-Cerḥ ve’t-taʿdîl. 9 Cilt. Haydarâbâd, 1941.
• İbn Hacer el-Askalânî, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Muhammed. Nüzhetü’n-Nazar fî Tavdîhi Nuhbeti’l-Fiker. thk. Nureddin Itr. el-Buşrâ, 2013.
• İbn Hazm, Ebû Muhammed Alî b. Ahmed b. Saîd b. Hazm el-Endelüsî el-Kurtubî. el-İḥkâm fî uṣûli’l-aḥkâm. thk. Şakir Ahmed. 2 Cilt. Kahire, ts.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. Kitâbü (Maʿrifeti)’l-mecrûḥîn mine’l-muḥaddis̱în ve’ḍ-ḍuʿafâʾ ve’l-metrûkîn. 3 Cilt. Halep, 1975.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Ebî Bekr b. Eyyûb ez-Züraî ed-Dımaşkī el-Hanbelî. İʿlâmü’l-muvaḳḳıʿîn ʿan rabbi’l-ʿâlemîn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1991.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer b. Kesîr b. Dav’. el-Bidâye ve’n-nihâye. thk. Ahmed Ebu Kasım vd. 15 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1987.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd. es-Sünen. 2 Cilt. İstanbul: Çağrı, 2. Basım, 1992.
• İbn Manzûr, Ebü’l-Fazl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem b. Alî b. Ahmed el-Ensârî er-Rüveyfiî. Lisânü’l-‘Arab. 14 Cilt. Beyrut: Dâru Sadır, ts.
• İbnü’l-Hümâm, Kemâlüddîn Muhammed b. Abdilvâhid b. Abdilhamîd es-Sivâsî el-İskenderî. et-Taḥrîr fî ʿilmi’l-uṣûl. Kahire: Matbaatu Mustafa el-Babi’l-Halebî, 1931.
• İbnü’s-Salâh, Ebû Amr Takıyyüddîn Osmân b. Salâhiddîn Abdirrahmân b. Mûsâ eş-Şehrezûrî. ʿUlûmü’l-ḥadîs̱, Aḳṣa’l-emel ve’ş-şevḳ fî ʿulûmi ḥadîs̱i’r-Resûl (Mukaddime). thk. Nureddin Itr. Dımaşk: Dâru Kütübi ’İlmiyye, 2002.
• Kāsımî, Muhammed Cemâlüddîn el-. Ḳavâiʿdü’t-taḥdîs̱ min fünûni muṣṭalaḥi’l-ḥadîs̱. thk. Muhammed Behced el-Baytâr. Dımaşk: Dâru İhyâi Kütüb’il-Arabiyye, 2. Basım, 1961.
• Keleş, Ahmet. Hadislerin Kur’an’a Arzı. İstanbul: İnsan, 4. Basım, 2014.
• Kırbaşoğlu, Hayri. Alternatif Hadis Metodolojisi. Ankara: OTTO, 5. Basım, 2015.
• Kırbaşoğlu, Hayri. İslam Düşüncesinde Hadis Metodolojisi. Ankara: Ankara Okulu, 6. Basım, 2018.
• Köktaş, Yavuz. Kur’an’a Aykırı Görülen Hadisler. İstanbul: İnsan, 2. Basım, 2015.
• Köktaş, Yavuz. Modern Zamanlarda Hadîsi Savunmak. İstanbul: Ensar, 1. Basım, 2017.
• Kur’an Araştırmaları Grubu. Uydurulan Din Ve Kur’an’daki Din. İstanbul: İstanbul, 58. Basım, 2017.
• Leknevî, Ebü’l-Hasenât Muhammed Abdülhay b. Muhammed Abdilhalîm b. Muhammed Emînillâh es-Sihâlevî el-. el-Ecvibetü’l-fâżıla. çev. Harun Reşid Demirel. nşr. Abdülfettâh Ebû Gudde. Ankara: Takdim, 1. Basım, 2019.
• Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc b. Müslim el-Kuşeyrî. el-Câmiʿu’ṣ-Saḥîḥ. thk. Muhammed Fuad Abdulbâkî. 3 Cilt. İstanbul: Çağrı, 1992.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî en-. es-Sünen. 8 Cilt. İstanbul: Çağrı, 2. Basım, 1992.
• Özafşar, Mehmet Emin. “Polemik Türü Rivayetlerin Gerçek Mahiyeti”. İslâmiyât 1/3 (1998), 19-48.
• Öztürk, Mustafa. Çağdaş İslâm Düşüncesi ve Kur’ancılık. Ankara: Ankara Okulu, 2015.
• Polat, Salahattin. Hadis Araştırmaları. Kayseri: Kimlik, 6. Basım, 2017.
• Polat, Salahattin. Metin Tenkidi. İstanbul: İFAV, 2. Basım, 2015.
• Sâlih, Subhî es-. Mebâḥis̱ fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. çev. M. Said Şimşek. Konya: Hibaş, ts.
• Sancaklı, Saffet. Hadis İnkarcılığı Hadis Karşıtlarının İddiaları ve Cevaplar. İstanbul: Rağbet, 2017.
• Sarmış, İbrahim. Hz. Muhammed’i Doğru Anlamak. 2 Cilt. İstanbul: Düşün, 2016.
• Sarmış, İbrahim. Rivâyet Kültürü ve Yanlış Din Anlayışı -1. İstanbul: Düşün, 2016.
• Serahsî, Ebû Bekr Şemsü’l-eimme Muhammed b. Ebî Sehl Ahmed es-. Uṣûlü’s-Seraḫsî. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 2005.
• Sıbâî, Mustafa es-. es-Sünne ve mekânetühâ fi’t-teşrîʿi’l-İslâmî. Beyrut: ed-Dârü’l-Kavmiyye li’t-tıbâa ve’n-neşr, 1985.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-. Miftâḥu’l-cenne fi’l-iʿtiṣâm (iḥticâc) bi’s-sünne. Medine: Matâibu’l-Câmiati’l-İslâmiyye, 1990.
• Süyûtî, Ebü’l-Fazl Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr b. Muhammed el-Hudayrî es-. Tedrîbü’r-râvî fî şerḥi Taḳrîbi’n-Nevevî. 2 Cilt, ts.
• Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs eş-. el-Üm. nşr. Rif‘at Fevzî Abdülmuttalib. 11 Cilt. Bulak: Dâru’ş-Şa’b, 2001.
• Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs eş-. er-Risâle. nşr. Ahmed Muhammed Şâkir. Kahire: Dâru’t-Turâs, 1979.
• Şâfiî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İdrîs b. Abbâs eş-. İḫtilâfü’l-Hadîs̱. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
• Şâtıbî, Ebû İshâk İbrâhîm b. Mûsâ b. Muhammed el-Lahmî eş-. el-Muvâfaḳāt. çev. Mehmet Erdoğan. 4 Cilt. İstanbul: İz, 3. Basım, 2003.
• Şevkânî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Alî b. Muhammed eş-. el-Fevâʾidü’l-mecmûʿa fi’l-eḥâdîs̱i’l-mevżûʿa. thk. Abdurrahman b. Yahya Yemânî. Kahire: Matbaâtü’s-Sünneti’l-Muhammediyye, 1. Basım, 1960.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd) et-. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı, 2. Basım, 1992.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre (Yezîd) et-. el-ʿİlel. 5 Cilt. Kahire, 1962.
• Turhan, Halil İbrahim. Ricâl Tenkîdinin Doğuşu ve Gelişimi (Hicri İlk İki Asır). İstanbul: İFAV, 2015.
• Yıldırım, Enbiya. Hadis Problemleri. Ankara: OTTO, 1. Basım, 2015.
• Yıldırım, Enbiya. Kur’an Bize Yeter Söylemi. Ankara: Takdim, 2. Basım, 2019.
• Yüceer, Mustafa. “Mevlânâ’nın Fîhi Mâ Fîh İsimli Eserinde Hadis Kullanımı (Tahrîc ve Tenkîd Bağlamında)”. Akademik-us 2/2 (2018), 197-237.
• Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk el-Bilgrâmî el-Hüseynî ez-. Tâcü’l-ʿarûs min cevâhiri’l-Ḳāmûs. thk. Abdülalîm et-Tahâvî. 20 Cilt. Kuveyt: Vezâretu’l-İ’lâm, 1968.
• Zebîdî, Zeynüddîn Ahmed b. Ahmed b. Abdillatîf ez-. Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercümesi ve Şerhi. çev. Ahmed Naim - Miras Kâmil. 8 Cilt. İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı, 13. Basım, 2018.
• Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdillâh et-Türkî el-Mısrî el-Minhâcî ez-. el-Burhân fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân’. thk. M. Ebu’l- Fadl İbrahim. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, ts.
• Zerkeşî, Ebû Abdillâh Bedrüddîn Muhammed b. Bahâdır b. Abdillâh et-Türkî el-Mısrî el-Minhâcî ez-. el-İcâbe li-îrâdi me’stedrekethü ʿÂʾişe ʿale’ṣ-ṣaḥâbe. çev. Bünyamin Erul. Ankara: OTTO, 9. Basım, 2016, Hz. Âişe’nin Sahabeye Yönelttiği Eleştiriler.