Sufi Personality of Mehmet Akif İnan

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 1075 - 1108, 31.12.2021

Ali Tenik

https://doi.org/10.47424/tasavvur.970275

Öz

Mehmet Akif İnan is a leading figure in Turkey’s sendification and is also known by the majority as a prominent personality in the fields of literature, poetry and authoring. However, his sufi and tariqa personality is not known much. Our research sets forth that the reality providing him with a more combatant and active personality is his unknown sufi and tariqa aspect. He shows a faithful and altruistic friendship coming from the heart with the manners gained through sufism nurture, to the people. After fulfilling his self-transformation with sufism, İnan endeavors, both in his syndication work and in his writings and poems, to make sure that the generation grows up with their core culture and civilization. While Inan's affiliation to a tariqa was greeted with amazement by his close circle, his embracement of people and sharing their troubles by the virtue of being a Sufi, made him be described by his friends as an "intellectual dervish". In this regard, he is highly criticized by his close friends and the people who know him. This study talks about the life, works, life struggle and the unknown sufi personality of a person like İnan.

Anahtar Kelimeler

Sufism, Mehmet Akif İnan, tariqa, poem, author

Mehmet Akif İnan’ın Sûfî Kişiliği

Öz

Mehmet Akif İnan, Türkiye sendikacılığının önde gelen bir siması olarak bilinmesinin yanı sıra şâir ve yazarlığıyla da toplumun ekseriyeti tarafından tanınan bir şahsiyettir. Fakat sûfî kişiliği pek bilinmemektedir. Yapılan araş-tırmada İnan’a daha mücadeleci ve aktif karakter sağlayan hakikat, bilinmeyen tasavvuf ve tarîkat yönüdür. O, tasavvuf terbiyesinin kazandırdığı ahlâkla, insanlara önceden gösterdiği fedakârlığın daha fazlasını gösterir. İnan, tasavvuf ilmiyle benlik dönüşümünü gerçekleştirdikten sonra hem sendika çalışmalarında hem yazılarında ve şiirlerinde neslin kendi öz kültürü ve medeniyetiyle yetişmesi için gayret göstermiştir. İnan’ın tarîkata intisabı yakın çevresi tarafından hayretle karşılanırken, tasavvufun kendisine kazandırdığı hal ile insanları kucaklaması, onların dertlerini paylaşması, arkadaşları tarafından "entelektüel derviş" olarak vasıflandırılır. Bu konuda yakın arkadaşları ve kendisini tanıyanlardan birçok eleştiri almıştır. Bu çalışmada, İnan’ın hayatı, eserleri, hayat mücadelesi ve pek bilinmeyen sûfî kişiliği ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tasavvuf, Mehmet Akif İnan, Tarîkat, Şiir, Yazar

Kaynakça

• Bayazıt, Erdem. “Bir Uygarlık Elçisi”, Medeniyetin Burçları, Akif İnan’ın Hatırasına, haz. Turan Koç vd. Kayseri: 2004.
• Çalışkan, Adem. “Cumhuriyet Devri Türk Edebiyatında Bir Şair Olarak M. Akif İnan (1940-2000),” Medeniyetin Burçları, Akif İnan’ın Hatırasına. haz. Turan Koç Kayseri: 2004.
• Baz, İbrahim. “Mehmet Akif İnan’ın (1940/2000) Hayatında ve Eserlerinde Tasavvuf” Uluslararası İslâm Medeniyetinde Şanlıurfa II Sempozyumu Kitabı, Şanlıurfa: Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Yayınları, 2017, 94-119.
• Eflâkî, Şemseddîn Ahmed. Menâkibü’l-‘ârifîn. nşr. Tahsin Yazıcı. İstanbul: MEB Yayınları, 1976.
• Emiroğlu, İbrahim. “Mehmet Akif İnan’ın Şiirlerinde İnsan Teması”. Bilge Sendikacı Mehmet Akif İnan, haz. Hıdır Yıldırım. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Yayınları, 2. Baskı, 2017.
• Fazlıoğlu, İhsan, Işk imiş her ne var Âlem’de İlim bir kîl ü kâl imiş ancak-Fuzûlî Ne Demek İstedi, İstanbul: Klasik Yayınları, 2017.
• Gazzâlî, Ebu Hamid Muhammed. el-munkız mine’l-delâl. nşr. Cemil Saliba, Kamil Ayyad, Dımeşk: 1358/1939.
• Gazzâlî, Ebû Hamid Muhammed. el-Risâletü’l-ledünniyye, Mecmü‘atü’l-resâil içinde. thk. İbrahim Emin Muhammed, Mısır: Mektebetü’t-tevfîkiyye, 1328/1910
• Güldoğan, Lütfü. Şeyh Ali Arıncî Hayatı ve Menkibeleri. Siirt: Doğantepe Yayınları, 1997.
• Günaydın, Yusuf Turan-Selma Günaydın. M. Akif İnan Bibliyoğrafyası-(1955/2009). Ankara: Eğitim-Bir-Sen Yayınlan, 2015.
• Gürdoğan, Ersin Nazif. “Mehmet Akif İnan Üzerine Bir Oturum”. Yedi İklim Dergisi, Akif İnan Özel Sayısı (Mart 2000), 120/64-65.
• İbnü’l-Arabî, Muhyiddin,.Fütûhâtü’l-Mekkiyye, thk. Osman Yahya. Kahire: 1413/1992.
• Haksal, Ali Haydar. Bir Medeniyet Şairi M. Akif İnan. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Yayınlan, 2015.
• İnan, M. Akif, Tenha Sözler. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Yayınları, 2012.
• İnan, M. Akif. Edebiyat ve Medeniyet Üzerine. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Yayınları, 5. Baskı, 2016.
• İnan, M. Akif. “Doç. Dr. Halil Necatioğlu ile Tasavvuf Üzerine Sohbet”. Mavera, Yıl: V, Mayıs 1981, 54/27;
• İnan, M. Akif. “Fehmi Kuyumcu ile Tasavvuf Üzerine Sohbet”. Mavera, Yıl: 5, Haziran 1981, 55/31.
• İnan, M. Akif. “İsmail Çetin ile Seyr u Sülûk Üzerine”. Mavera, Yıl: Vlll, Temmuz-Ağustos-Eylül-Ekim 1984.
• İnan, M. Akif, “Şiirle Gelen”. Yedi İklim Dergisi, Akif İnan Özel Sayısı, 120. (Mart 2000), 22.
• İnan, M. Akif. Hicret. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Yayınlan, 2012.
• İnan, M. Akif. Söyleşiler. Ankara: Eğitim-Bir-Sen Yayınlan, 2009.
• İnan, M. Akif, Mirası Kuşanmak, Ankara: Eğitim-Bir-Sen Yayınları, 2009.
• Karcı, M. Ragıp, “Mehmet Akif İnan’la Bir Zaman”, Medeniyetin Burçları, Akif İnan’ın Hatırasına, haz. Turan Koç vd. Kayseri: 2004.
• Karlığa, Bekir, “Bir Uygarlık Savaşçısının Ardından”. Yedi İklim Dergisi Akif İnan Özel Sayısı. 120 (Mart 2000), 43.
• Kılıç, Mahmut Erol, Sûfî ve Şiir-Osmanlı Tasavvuf Şiirinin Poetikası, İstanbul: Sufi Kitap Yayınları, 2017.
• Korkusuz, Şefik. Nehri’den Hazne’ya Nakşibendî Şeyhleri. İstanbul: 2010.
• Kuşeyrî, Abdülkerim. er-Risâletü’l-kuşeyriyye. Beyrut: 1423/2003.
• Mehmet Akif İnan Kitabı, haz. Nazif Öztürk vd. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları, 2000.
• Mevlânâ Celâleddin Rûmî, Mesnevî –i Şerif. Konya: Konya Büyükşehir Bele-diyesi Yayınları, 2004.
• Nesefî, Aziz, İnsanü’l-kâmil, nşr. Marijan Mole, (Tahran: 1403/1983), 37.
• Nicholson, Reynold A. The Mysticsm of İslâm. New York: Schocken Books, 1. edt, 1975.
• Özçelik, Mustafa-Habibe Çelikbaş, “Akif İnan ile Şiir, Dil ve Gelenek Üzerine Söyleşi,” Yedi İklim Dergisi, Akif İnan Özel Sayısı, 120/90-135, Mart 2000.
• Râdî, Şerif, Nechü’l-belâga, nşr. Subhi es-Sâlih, Beyrut: 1387/1967.
• Sarmış, Mehmet, Adanmış Hayat-Mehmet Akif İnan (Şanlıurfa: Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları, 2017.
• Tenik, Ali. “Tasavvufî Şiir Poetikası”, İlahiyat Tetkikleri Dergisi. (2017), 48/141-160.
• Tenik, Ali. “Nâbî’nin Tasavvuf Düşüncesi,” Şâir Nâbî Sempozyumu Kitabı. Şanlıurfa: Şanlıurfa Belediyesi Yayınları, 2009.
• Yetik, Zübeyir, “Yarım Yüzyıllık Bir Geçmiş”. Medeniyettin Burçları, Akif İnan’ın Hatırasına. Haz. Turan Koç, Ali Dursun vd. Kayseri: 2004.
• Yılmaz, Ömer, Geçmişten Günümüze Tasavvuf ve Tarikatlar. Ankara: Akçağ Yayınları, 3. Basım, 2019.