Ibn Jamâa’a Thought on Politics and Governance

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 1237 - 1274, 31.12.2021

Ejder Okumuş

https://doi.org/10.47424/tasavvur.992062

Cited By: 2

Öz

Siyasahnamah [politics book] and nasihanamah [advice book] type works contain remarkable knowledge, view, advice and proposals about politics and governance. In these works, the qualifications, duties and responsibilities of governors, administrators and other officials from president to the lowest state official in the state are reminded, and problems and distortions are put forward and solution offers are made. The work titled Taḥrīr al-aḥkām fī tadbīr ahl al-Islam, written by Badraddīn Ibn Jamāʿa, is also a book that can be seen and discussed within the scope of the politics books that constitutes the common political view of humanity. Badraddīn Ibn Jamāʿa is one of the important names attracting attention with his views in the history of Islamic politics and governance thought. In the final analysis Ibn Jamāʿa left a treasure worthy work for researchers, especially those working in the field of politics and governance. As a professor of hadith and fiqh, he taught and raised many students. The problem of this research is to set forth the main points of Ibn Jamāʿa’s thought of politics and governance. In this article, it is aimed to understand and explain of the approaches of Ibn Jamāʿa about politics and governance based on his mentioned work. Within the scope of this purpose, the study also aims to contribute to researches on political science, sociology and history. Within the framework of the understanding methodological paradigm, the researcher addresses the subject with a qualitative approach and the documentation technique

Anahtar Kelimeler

Politics, Politicsbook, Governance, Ibn Jamâa

İbn Cemâa’nın Siyaset ve Yönetim Düşüncesi

Öz

Siyasetname ve nasihatname türü eserler, siyaset, devlet ve yönetim hakkında önemli bilgi, ıslahat, nasihat ve öğütler içerirler. Bu eserlerde devlet başkanından en alt devlet görevlisine kadar devlette yönetici ve diğer görevlilerin nitelik, görev ve sorumlulukları hatırlatılır; yanlış ve bozulmalar ortaya konularak çözüm önerileri getirilir. Bedreddin İbn Cemâa tarafından kaleme alınan Tahrîrü’l-Ahkâm fî Tedbîri Ehli’l-İslâm adlı eser de insanlığın ortak siyaset görüşü birikimini teşkil eden siyasetname kapsamında görülebilecek ve ele alınabilecek bir kitaptır. Bedruddîn İbn Cemâa, İslam siyaset ve yönetim düşüncesi tarihinde görüşleriyle dikkat çeken önemli isimlerdendir. Son tahlilde İbn Cemâa, araştırmacılar, bilhassa siyaset ve yönetim alanında çalışanlar için hazine değerinde bir eseri miras bırakmıştır. Muhaddis ve fakih olarak İbn Cemâa, müderris vasfıyla hocalık yapmış ve birçok öğrenci yetiştirmiş bir ilim insanıdır. Bu araştırmanın problemi, İbn Cemâa’nın siyaset ve yönetim düşüncesinin temel noktalarının ne olduğudur. Bu makalede İbn Cemâa’nın mezkur eserine dayanarak siyaset ve yönetimle ilgili yaklaşımlarını anlamak amaçlanmaktadır. Çalışma, bu amaç kapsamında bilhassa siyaset bilimi, sosyoloji ve tarih araştırmalarına katkı sağlamayı da hedeflemektedir. Araştırmacı, anlamacı metodolojik paradigma çerçevesinde nitel yaklaşımla ve dökümantasyon tekniği ile elde edilen veriler çerçevesinde konuyu ele almaktadır.

Anahtar Kelimeler

Siyaset, Siyasetname, Yönetim, İbn Cemâa

Kaynakça

• Adalıoğlu, Hasan Hüseyin. “Siyâsetnâme”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/304-306. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Ahmed, Fuad Abdu’l-Mun’im. “el-Müellif: İbn Cemâa”. Tahrîrü’l-Ahkâm fî Tedbîri Ehli’l-İslâm. Bedreddin İbn Cemâa. 7-28. Katar: Riâsetu’l-Mehâkimi’ş-Şer’iyye ve’ş-Şuûni’d-Dîniyye,1985.
• Akkuzu, Tayfun. Yönetim Düşüncesinin Gelişim Sürecinde Siyasetnameler: Def-terdar Sarı Mehmet Paşa Örneği. Karabük: Karabük Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• Akpınar, Cemil. “İbn Cemâa, Bedreddin”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 19/388-392. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Aristoteles. Politika. çev. Mete Tunçay. 3. Basım. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1990.
• Çoban, Mehmet. İslâm Hukukunda Cihad Literatürü ve Bedreddin İbn Cemâa'nın Cihadla İlgili Eserlerinin Değerlendirilmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• İbn Cemâa, Bedreddin. Tahrîrü’l-Ahkâm fî Tedbîri Ehli’l-İslâm. Tah. Fuad Ab-du’l-Mun’im Ahmed. Katar: Riâsetu’l-Mehâkimi’ş-Şer’iyye ve’ş-Şuûni’d-Dîniyye,1985.
• İbn Cemâa. Adle Boyun Eğmek, Ehl-i İslâm’ın Yönetimi İçin Hükümler. çev. Özgür Kavak. İstanbul: Klasik Yayınları, 2010.
• Canatan, Kadir. İslam Siyaset Düşüncesi ve Siyasetname Geleneği. İstanbul: Doğu Kitabevi, 2014.
• Darling, Linda. “Do Justice, Do Justice, for That is Paradise, Middle Eastern Advice for Indian Muslim Rulers”. Comparative Studies of South Asia, Africa and the Middle East. 22 (2002): 3-19.
• Daver, Bülent. Siyaset Bilimine Giris. 5. Basım. Ankara: Siyasal Kitabevi, 1993.
• Defterdar Sarı Mehmed Paşa. Zübde-i Vekaiyat Tahlil ve Metin. Haz. Abdülkadir Özcan. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1995.
• Defterdar Sarı Mehmet Paşa. Devlet Adamlarına Öğütler. Haz. Hüseyin Ragıp Uğural. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 2000.
• Defterî Mehmed Paşa. Nesâihü'l-Vüzerâ ve'l-Ümerâ. Esad Efendi Kitaplığı. No: 1830.
• Defterî Mehmed Paşa. Zübde-i Vakayiât. Topkapı Sarayı Müzesi Türkçe Yaz-maları. No: 1226.
• Devvânî, Celâleddîn. Ahlâk-ı Celâlî. Tah. Abdullah Mes’ûdî ‘Ârâ’î. Tahran: İntişârât -i ‘Ittılâ’ât, 1391.
• Duverger, Maurice. Siyaset Sosyolojisi. çev. Şirin Tekeli. İstanbul: Varlık Yayınları, ty.
• Ergan, Nevin Güngör. Siyasetnamelerimizde Çizilen Devlet Adamı Portresinin Temel Özellikleri. İstanbul: Bilgi Yayınları, 1998.
• Gazali, Ebû Hâmid. et-Tibru’l-Mesbûk fî Nasihati’l-Mülûk. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’lİlmiyye, 1988.
• Genç, Nurullah. Yönetim ve Organizasyon. Ankara: Seçkin Yayınları, 2007.
• Itkowitz, Norman. Osmanlı İmparatorluğu ve İslâmî Gelenek. çev. İsmet Özel. 2. Basım. İstanbul: Şûle Yayınları, 1997.
• İbn Haldun. Mukaddime. thk. Derviş el-Cüveydî. 2. Basım. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asriyye, 1996.
• İbn Teymiyye, Takiyyuddin Ahmed. es-Siyâsetu’ş-Şer’iyye fî Islâhi’r-Râi ve’r-Raiyye. Beyrut: Menşûrâtu Dâri’l- Afâkı’l-Cedîde, 1983.
• Kavak, Özgür. “Oryantalist Gözüyle İslam Siyaset Düşüncesi: İbn Cemâa’nın Siyaset Anlayışı ya da Şeriat’a Karşı Fıkıh”. İslam ve Klasik. Haz. Sami Erdem – M. Cüneyt Kaya. 147-172. İstanbul: Klasik Yayınları, 2008.
• Kavak, Özgür. “Bedreddin İbn Cemâa’nın Siyaset Anlayışı”. Adle Boyun Eğmek, Ehl-i İslâm’ın Yönetimi İçin Hükümler. İbn Cemâa. 21-28. İstanbul: Klasik Yayınları, 2010.
• Kavak, Özgür. “Memlükler Dönemi Siyaset Düşüncesine Giriş: Ahkâm-ı Sultâniye Geleneğinin İhyası ve Meşruiyet Problemini Aşma Çabaları”. İslam Tetkikleri Dergisi - Journal of Islamic Review. 10/1 (2020), 181-228.
• Kınalızâde Âlî. Ahlâk-ı ‘Alâî. Bulak: Matbaatü'l-Bulak, 1248.
• Kınalızâde Ali Çelebi. Ahlâk-ı Alâî. Haz. Mustafa Koç. İstanbul: Klasik Yayınları, 2007
• Kınalızâde Ali Efendi. Devlet ve Aile Ahlakı. Haz. Ahmet Kahraman. İstanbul: Tercüman 1001 Temel Eser, ty.
• Koçi Bey. Koçi Bey Risalesi. Haz. Yılmaz Kurt. Ankara: Ecdâd Yayınları, 1994.
• Lütfi Paşa. Asafnâme-i Vezir Lütfi Paşa. Haz. Ahmet Uğur. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1982.
• el-Mübîdîn, Mühenned Ahmed. “es-Sultatu’s-Siyâsiyye ‘Inde’l-Fakîh Mu-hammed bin İbrâhîm bin Cemâ’a”. en- Nedve. 12/2 (2001), 24-31.
• Okumuş, Ejder. Dinin Meşrulaştırma Gücü. İstanbul: Ark Kitapları, 2005.
• Okumuş, Ejder. Osmanlı’nın Gözüyle İbn Haldun. 3. Basım. İstanbul: İz Yayınları, 2017.
• Okumuş, Ejder. Türkiye’nin Laikleşme Serüveninde Tanzimat. 4. Basım. İstanbul: İnsan Yayınları, 2018.
• Okumuş, Ejder. “Osmanlı Devleti’nde Siyaset Kurumu Olarak Adâlet Daire-si”. Türkiye’nin Siyasal Hayatı. Ed. Hüseyin Şeyhanlıoğlu. 13-26. İstanbul: Divan Kitap, 2019.
• Okumuş, Ejder. İslam Siyaset ve Yönetim Düşüncesi Üzerine Yayınlanmamış Ders Notları. Ankara: Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi, 2021.
• Togan, Zeki Velidi. Tarihte Usul. 4.bassım. İstanbul: Enderun Kitabevi, 1985.
• Ortaylı, llber. Türki¬ye İdare Tarihine Giriş. Ankara: Turhan Kitabevi, 1996.
• Özcan, Abdülkadir. “Defterdar Sarı Mehmed Paşa’nın Mali Bazı Görüş ve Faaliyetleri”. Güneydoğu Avrupa Araştırmaları Dergisi. 10-11 (1983): 239-248.
• Özcan, Abdülkadir. “Defterdar Sarı Mehmed Paşa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 9/98-100. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Özcan, A. Gökçe. “Defterdar Sarı Mehmed Paşa’nın Nesâyihü’l-Vüzerâ ve’l-Ümerâ Adlı Eserine Göre Osmanlı Yönetim Anlayışı ve Toplum Düzeni”. Cappadocia Journal of History and Social Sciences, 5 (2015): 1-22.
• Perry, John R. “Justice for the Underprivileged: the Ombudsman Tradition of Iran”. Journal of Near Eastern Studies. 37/3 (1978): 203-215.
• Rosenthal, Erwin I. J. Ortaçağ'da İslâm Siyaset Düşüncesi. çev. Ali Çaksu. İstanbul: İz Yayıncılık, 1996.
• Ruby, Christian. Siyaset Felsefesine Giriş. çev. A. Ufuk Kılıç. İstanbul: İletişim Yayınları, 2012.
• Sari Mehmed Pasha. Ottoman Statecraft The Book of Counsel for Vezirs and Governs (Nasaih ül-Vüzera vel’Ümera). çev. Walter Livingston Wright. Princeton: Princeton Üniversity Press, 1935.
• et-Tarsusi, Necmüddin İbrahim b. Ali. Tuhfetu’t-Turk Fîmâ Yecibu en Yu’mel fi’l-Mülk. thk. Rıdvan es-Seyyid. Beyrut: Daru’t-Talîa, 1992.
• Yılmaz, Coşkun. “Siyâsetnâme: Osmanlı Dönemi”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/306-308. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Zürcher, Erik Jan. Modernleşen Türkiye’nin Tarihi. çev. Ömer Laçiner. 2. basım. İstanbul: İletişim Yayınları, 1996.