Warnings Regarding the Relationship of Believers with Materiality in Madani Surahs

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 2, 959 - 993, 31.12.2022

Hasan Kılıç

https://doi.org/10.47424/tasavvur.1155692

Öz

Madani surahs generally describe the process in which various rules related to the regulation of the moral dimension of religion are determined. Some of the divine declarations made in this framework consist of rules and principles in the nature of command and prohibition. These statements, which have a normative character, also contain some evaluations about the attitudes of the interlocutors in relation to the events that took place in the period of descent. The warnings against the words and actions of believers, which cannot coincide with faith, are among the most striking subjects of the Madani surahs. It is striking that these warnings, which sometimes increase in severity, generally focus on the economic concerns, demands and expectations of the believers. The increase in the welfare level with the Hijra, the inability of the new converts to fully comprehend the teachings of the religion, and the negative effect of the Jahiliyya tradition are among the main reasons for warnings against believers. On the other hand, these warnings and criticisms, which point to the weakness of speech and action, aim to prompt the believers to question their attitudes and stances by determining the ideal style of behavior compatible with faith, rather than merely condemning. In this respect, the article aims to examine the relationship of believers with worldly possibilities and material blessings in the axis of this differing dimension of Madani surahs.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Madani Surah, Believers, Material Weakness, Warning

Medenî Sûrelerde Mü’minlerin Maddiyatla İlişkilerine Yönelik Yapılan Uyarılar

Öz

Medenî sûreler genellikle dinin ahkâm boyutunun tanzimiyle ilgili muh-telif kuralların belirlendiği süreci tavsif etmektedir. Bu çerçevede vazedilen ilâhî beyanların bir kısmı emir-nehiy niteliğindeki ilke ve direktiflerden oluş-maktadır. Normatif karaktere sahip bu beyanlar aynı zamanda nüzûl döne-minde yaşanan olaylarla ilişkili olarak muhatapların tavır ve tutumlarına yönelik birtakım değerlendirmeler içermektedir. Özellikle mü’minlerin imanla örtüşmesi mümkün olmayan söz ve eylemlerine dönük yapılan uyarılar Medenî sûrelerin en dikkat çekici konuları arasındadır. Kimi zaman şiddeti bir hayli artan bu uyarıların genellikle mü’minlerin ekonomik kaygı, talep ve beklentileri, bunların sosyal hayattaki çeşitli tezahürleri üzerine yoğunlaştığı göze çarpmaktadır. Hicretle birlikte refah düzeyinin artışı, İslâm’a yeni girenlerin dinin öğretilerini tam olarak idrak edememesi, câhiliye geleneğinin menfî tesiri Mekkî sûrelerden farklılık arz edecek şekilde mü’minlere yönelik uyarı ve ikazlara yer verilmesinin başlıca sebepleri arasındadır. Diğer taraftan söz ve eylem zafiyetine işaret eden bu uyarı ve eleştiriler salt kınamadan ziyade imanla uyumlu ideal davranış tarzını belirleyerek mü’minlerin tavır ve duruşlarını sorgulamaya sevk etme amacı taşımaktadır. Bu açıdan makale mü’minlerin dünyevî imkân ve maddî nimetlerle olan ilişkilerini Medenî sûrelerin farklılık arz eden bu boyutu ekseninde incelemeyi hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Medenî Sûre, Müminler, Maddî Zafiyet, Uyarı

Kaynakça

• Âlûsî, Ebü’s-Senâ Şihâbüddîn Mahmûd b. Abdillâh b. Mahmûd el-Hüseynî. Rûhu’l-meânî fî tefsîri’l-Kur’âni’l-azîm ve’s-seb‘i’l-mesânî. thk. Ali Abdülbârî Atıyye. 16 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1994.
• Begavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mesûd el-Ferrâ. Meâlimü’t-tenzîl. thk. Halid Abdurrahman el - Akk- Mervan Sevar. 4 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife, 1987.
• Belâzürî, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Yahyâ b. Câbir. Ensâbü’l-eşrâf. thk. Süheyl Zekkar - Riyâd Ziriklî. 13 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Fikr, 1417/1996.
• Beyzâvî, Nâsırüddîn Ebû Saîd Abdullâh b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. 2 Cilt. Beyrût: Dâru'l-Kütübi'l-‘İlmiyye, 2015.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Mahmud Muhammed Nassar. Beyrût: Dâru’l- Kütübi’l-‘İlmiyye, 2015.
• Cevâd Ali. el-Mufassal fî târîhı’l-ʿArab kable’l-İslâm. 10 Cilt. Bağdat: Bağdat Üniversitesi, 1413/1993.
• Derveze, Muhammed İzzet. Kur’ân’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı. çev. Mehmet Yolcu. 2 Cilt. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2011.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘as b. İshâk es-Sicistânî el-Ezdî. es-Sünen. thk. Heysem b. Nizâr Temîm. Beyrût: Dâru’l-Erkâm, 1999.
• Ebû Hayyân el-Endelüsî, Muhammed b. Yûsuf b. Alî b. Yûsuf b. Hayyân. el-Bahru’l-muhît. thk. Adil Ahmed el- Mevcûd vd. 9 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2010.
• Ebüssuûd Efendi, Muhammed b. Muhammed b. Mustafâ el-İmâdî. İrşâdü’l-akli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l- Kerîm. thk. Hâlid Abdulğanî Mahfûz. 8 Cilt. Beyrût: Daru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2010.
• Fahreddîn er-Râzî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ömer b. Hüseyn. Mefâtîhu’l-ġayb. 16 Cilt. thk. Seyyid İmrân. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1433/2012.
• Hâzin, Ebü’l-Hasen Alâüddîn Alî b. Muhammed b. İbrâhîm. Lübâbü’t-teʾvîl fî meʿâni’t-tenzîl. thk. Abdüsselâm Muhammed Ali Şâhîn. 4 Cilt. Beyrût: Dâru'l-Kütübi'l-‘İlmiyye, 2010.
• İbn Âdil, Ebû Hafs Ömer b. Ali ed-Dımeşkî. el-Lübâb fî ulûmi’l-Kitâb. 20 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1998.
• İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdü’l-Hak b. Gâlib el-Endelüsî. el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-azîz. thk. Abdü’s-Selâm Abdü’ş-Şâfî Muhamed. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2011.
• İbnü’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed. Zâdü’l-mesîr fî ‘ilmi’t-tefsîr. thk. Ahmed Şemseddîn. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2009.
• İbn Habîb, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Habîb b. Ümeyye b. Amr el-Hâşimî. Kitâbü’l-muhabber. thk. Eliza Lichtenstater. Haydarâbâd: y.y., 1942.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Naci İbrahim Süveyd. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Erkâm, ts.
• İbn İshâk, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yesâr. es-Sîretü’n-nebeviyye. thk. Ahmed Ferid el Müzeydî. 2 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2009.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ’ İmâdüddîn İsmâîl b. Şihâbiddîn Ömer. Tefsîru’l-Kur’ani’l-‘azîm. 4 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadis, 2011.
• İbn Sa‘d, Muhammed b. Sa’d b. Menî‘ ez-Zührî. et-Tabakātü’l-kübrâ. thk. Ali Muhammed Ömer. 11 Cilt. Kâhire: Mektebetü’l-Hancî, 1421/2001.
• Kurtubî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed el-Ensârî. el-Câmiʿ li-ahkâmi’l-Ḳurʾân, thk. Sâlim Mustafa el-Bedrî. 21 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2014.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd es-Semerkandî. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. thk. Mecdî Beslûm. 10 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2005.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Habîb. en-Nüket ve’l-uyûn. thk. Abdü’l-Maksûd b. Abdi’r-Rahîm. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2007.
• Mevdûdî, Ebu’l-A‘lâ. Tefhîmü’l-Kur’an. çev. Muhammed Han Kayanî vd. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 1996.
• Mukātil b. Süleymân, Ebü’l-Hasen el-Beşîr el-Ezdî el-Belhî. et-Tefsîrü’l-kebîr. thk. Ahmed Füreyd. 3 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2003.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin el-Kuşeyrî en-Neysâbûrî. el-Camiu’s-sahîh. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2011.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. es-Sünen. thk. Ahmed Şemseddîn. Beyrût: Dâru’l- Kütübi’l-‘İlmiyye, 2013.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd. Medârikü’t-tenzîl ve hakāʾiku’t-teʾvîl. thk. Yûsuf Ali Bedîvî. 3 Cilt. Beyrût: Dâru'l-Kelâmi't-Tayyib, 1998.
• Süyûtî, Celâluddîn Abdurrahman b. Ebî Bekr. ed-Dürru’l-mensûr fî tefsîri’l-me’sûr. 7 Cilt. Beyrût: Dâru’l- Kütübi’l-‘İlmiyye, 2010.
• Şevkânî, Muhammed b. Alî b. Muhammed. Fethu’l-kadîr. thk. Seyyid b. İbrâhim b. Sâdık b. İmrân. 5 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 1993.
• Şirbînî, Şemsuddîn Muhammed b. Ahmed el-Hatîb. es-Sirâcu’l-munîr fî’l-i‘aneti ‘ala ma‘rifeti ba‘di me‘âni kelâmi rabbina el-Hekîm el-Habîr. 4. Cilt. Kahire: Matbaatu Bûlâk, 1285.
• Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân. 12 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 2010.
• Tabersî, Ebû Alî Emînüddîn el-Fazl b. el-Hasen b. el-Fazl. Mecmaʿu’l-beyân fî tefsîri’l-Kurʾân. thk. İbrahim Şemseddîn. 10 Cilt. Beyrût: Dârü’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1997.
• Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed b. Îsâ b. Sevre. el-Câmiu’s-sahîh. Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2014.
• Vâhidî, Ebu’l-Hasen Ali b. Ahmed b. Muhammed. Esbâbü’n-nüzûl. thk. Eymen Sâlih Şa’bân. Kâhire: Dâru’l-Hadîs, 2003.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. el-Keşşâf an hakāîkı’t-tenzîl ve uyûni’l- ekāvîl fî vücûhi’t-te’vîl. 4 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 2012.