The Problem of Evil in the Qur'an: In the Context of Surah al-Kahf Verses 66-82

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 1, 1 - 35, 30.06.2024

Mikail İpek

https://doi.org/10.47424/tasavvur.1333354

Öz

In this study, Surah al-Kahf verses 66-82 are discussed in the context of the problem of evil. According to us, the events that take place in the parable of Moses-Hizir in the verses are closely related to the problem of evil. In the study, firstly, the nature and historical background of the problem of evil is discussed. Then, the approaches to the problem of evil and the theodicy theories were analyzed and the perceptions of the problem of evil in both Greek philosophy and the Islamic world were investigated. In the second part of the study, the exegesis of verses 66-82 of Surah al-Kahf is examined and the aspects pointing to the problem of evil in these texts are identified. Finally, the position of the parable of Moses-Hizir in the discussions on the problem of evil was tried to be determined. The aim of this study is to explain the relationship between the events in the parable of Moses-Khizir and the problem of evil and to determine the coordinates of the parable in the discussions. Thus, it is aimed to look at the problem of evil, which is widely discussed and debated even today, from a Qur'anic perspective. In the study, which was handled using the documentation method, it was determined that there are many theories about the problem of evil. There are those who use the problem of evil to argue for the non-existence of God, as well as those who argue that God has nothing to do with the events in the world by claiming that the universe was not created by God. On the other hand, there are those who say that the universe was created by God and that there may be relative and accidental evil in the universe. While some of these people have evaluated these evils as the maturation and perfection of human beings, others have considered them as God's warning and anger. In our opinion, the events described in the parable of Moses and Hizir and the mentioned evils are close to the views of those who consider the evils in the world as relative and accidental.

Anahtar Kelimeler

Kalâm, Evil, Theodicy, al-Kahf, Leibniz

Kur’an’da Kötülük Problemi: Kehf Suresi 66-82. Ayetler Bağlamında

Öz

Bu çalışmada Kehf Suresi 66-82. ayetler kötülük problemi bağlamında ele alınmıştır. Ayetlerde geçen Mûsâ-Hızır kıssasında cereyan eden olaylar kanaatimizce kötülük problemini yakından ilgilendirmektedir. Çalışmada öncelikle kötülük probleminin mahiyeti ve tarihi arka planı ele alınmıştır. Daha sonra kötülük problemine ilişkin yaklaşımlar ve teodise teorileri incelenmiş gerek Yunan felsefesi gerekse İslâm dünyasındaki kötülük problemi algıları araştırılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde Kehf Suresi 66-82. ayetlerin tefsirlerine bakılarak, söz konusu metinlerde kötülük problemine işaret edecek noktalar tespit edilmiştir. Son olarak Mûsâ-Hızır kıssasının kötülük problemine ilişkin tartışmalardaki konumu belirlenmeye çalışılmıştır. Bu çalışmadaki amaç, Mûsâ-Hızır kıssasında geçen olayların kötülük problemiyle olan ilişkisini açıklamak ve söz konusu kıssanın tartışmalardaki koordinatlarını tespit etmektir. Böylece günümüzde dahi çokça tartışılan ve gündeme gelen kötülük problemine Kur’anî bir perspektifle bakabilmenin bir yolu daha açılmış olacaktır. Dökümantasyon yöntemi kullanılarak ele alınan çalışmada kötülük problemine dair birçok teorinin olduğu tespit edilmiştir. Kötülük problemini, Tanrı’nın yokluğu lehinde kullananlar olduğu gibi âlemin Tanrı tarafından yaratılmadığını iddia ederek Tanrı’nın âlemdeki olaylarla alakası olmadığını savunanlar vardır. Bununla birlikte âlemin Tanrı tarafından yaratıldığını ve âlemde izâfî ve ilineksel mahiyette kötülük olabileceğini söyleyenler olmuştur. Bunlardan bazıları söz konusu kötülükleri insanın olgunlaşması ve yet-kinleşmesi olarak değerlendirirken bazıları ise Tanrı’nın uyarı ve öfkesi olarak ele almıştır. Kanaatimizce Mûsâ-Hızır Kıssasında anlatılan olaylar ve bahsi geçen kötülükler, âlemdeki kötülükleri izâfî ve ilineksel olarak ele alanların görüşlerine yakındır.

Anahtar Kelimeler

Kelâm, Kötülük, Teodise, Kehf, Leibniz

Teşekkür

SAYIN EDİTÖR, EMEKLERİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM.

Kaynakça

• Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi 4 / Hellenistik Dönem Felsefesi Epikurosçular Stoacılar Septikler. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 8. Basım, 2022.
• Arslan, Ahmet. İlkçağ Felsefe Tarihi 5 / Plotinos, Yeni Platonculuk ve Erken Dönem Hıristiyan Felsefesi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 7. Basım, 2023.
• Aydın, Mehmet S. Din Felsefesi. Ankara: Selçuk Yayınları, 5. Basım, 1996.
• Dönmez, İbrahim Kâfi. “Beyân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 6/23-25. İstanbul: TDV Yayınları, 1992.
• Durusoy, Ali. “İbn Sînâ (Felsefesi)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 20/322-331. İstanbul: TDV Yayınları, 1999.
• Fârâbî. Fusûsü’l-Medenî. çev. Hanifi Özcan. İstanbul: İFAV Yayınları, 2005.
• Fârâbî. Kitâbu ârâ’i ehli’l-medîneti’l-fâzıla. Dâru’l-Maşrik, 2002.
• Gazzâlî, Ebû Hamîd Muhammed b. Muhammed. Mekâsidü’l-Felâsife. Mat-ba’atü’s-Saâde, ty.
• Gökberk, Macit. Felsefe Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1998.
• Güloğlu, Nazife Vildan. “Klasik Tefsir Hareketlerinin Mûsâ-Hızır Kıssası Bağlamında Mukayesesi”. Dergiabant Dergisi 9/1 (2021), 427-460.
• Haklı, Şaban. “Kötülük Problemi, Yaklaşımlar ve Eleştiriler”. Çorum İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2002), 195-211.
• Hick, John. “An Irenaean Theodicy”. A John Hick Reader. ed. Paul Padham. London: The Macmillan Press, 1990.
• Hume, David. Din Üstüne. çev. Mete Tunçay. Ankara: İmge Yayınları, 1995.
• İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ. Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm. çev. Abdülvehhab Öztürk. 10 Cilt. İstanbul: Kahraman Yayınları, 2012.
• İbn Sînâ, Ebû Alî el-Hüseyn. Metafizik. çev. Ekrem Demirli - Ömer Türker. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2. Basım, 2017.
• Kaya, Mahmut. “Revâkıyyûn”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 35/24-26. İstanbul: TDV Yayınları, 2008.
• Kaya, Mahmut. “Sudûr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 37/467-468. İstanbul: TDV Yayınları, 2009.
• Kiriş, Nurten. “Tarihsel Olarak Kötülük Problemi ve Çözüm Yolu Olarak Teodise”. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 5 (2008), 81-96.
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2006.
• Leibniz, Wilhelm. İmanla Aklın Uygunluğu Üzerine Konuşmalar (Discours sur la Conformitl de la Foi avec la Raison). çev. Hüseyin Batu. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 2. Basım, 1986.
• Leibniz, Wilhelm. Monadoloji. çev. Devrim Çetinkasap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2019.
• Leibniz, Wilhelm. Theodicce. çev. Levent Özşar. İstanbul: Biblos Kitabevi, 1. Basım, 2009.
• Mackie, John. “Evil and Omnipotence”. The Philosophy of Religion. ed. Basil Mitchell. London: Oxford University Press, 1971.
• Manafov, Rafiz. Kötülük Problemi ve Teodise. İstanbul: İz Yayınları, 2007.
• Mâtüridî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed. Te’vîlâtü’l-Kur’ân. İstan-bul: Mizan Yayınevi, 2005.
• Olguner, Fahrettin. “Eflâtun”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/469-476. İstanbul: TDV Yayınları, 1994.
• Özden, H. Ömer. “İbn-i Sina ve Leibniz’de Kötülük Problemi”. Atatürk Üni-versitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13 (1997), 269-286.
• Peterson, Micheal vd. Din Felsefesi: Seçme Metinler. çev. Osman Baş, Rahim Acar, Hümeyra Özturan, Nebi Mehdiyev. İstanbul: Küre Yayınları, 2018.
• Plantinga, Alvin. Tanrı, Özgürlük ve Kötülük. çev. Mûsâ Yanık. Ankara: Fol Yayıncılık, 2. Basım, 2022.
• Platon. Diyaloglar. İstanbul: Remzi Kitabevi, 1986.
• Platon. Timaios. çev. Lütfi Ay-Erol Güney. İstanbul: MEB Yayınları (Dünya Klasikleri), 2001.
• Râzî, Fahreddin. et-Tefsîru’l-Kebîr (Mefâtîhu’l-Gayb). 32 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1981.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed. Tefsîrü’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l- ‘Ilmiyye, 2002.
• Şenel, Cahid. “Yeni Eflâtunculuk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 43/423-427. İstanbul: TDV Yayınları, 2013.
• Teftazânî, Sa’düddîn. Şerhü’l-Akâid. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2014.
• Tunagöz, Tuna. “Mevlânâ’da Kötülük Problemi ve İlahi Adalet Savunusu”. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 24/2 (2015), 233-246.
• Turhan, Kasım. “İnâyet”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 22/265-266. İstanbul: TDV Yayınları, 2000.
• Weber, Alfred. Felsefe Tarihi. çev. H. Vehbi Eralp. İstanbul: Sosyal Yayınlar, 5. Basım, 1998.
• Yaran, Cafer Sadık. Din Felsefesine Giriş. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2010.
• Yaran, Cafer Sadık. Klasik Ve Çağdaş Metinlerle Din Felsefesi. Samsun: Etüt Yayınları, 1997.
• Yaran, Cafer Sadık. Kötülük ve Theodise. Ankara: Vadi Yayınları, 1997.
• Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. Ankara: Akçağ Yayınları, ts.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım. el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmidi’t-Tenzîl. ed. Murat Sülün. İstanbul: TYEKBY, 1. Basım, 2018.