Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminden Doğan Mal Gruplarında Konjonktürel ve Endüstriyel Değer Artışı

Yıl 2023, , 187 - 208, 30.06.2023

Esra Bahar Kaya

https://doi.org/10.59933/tauhfd.1324530

Öz

Türk Medeni Kanunu’nda yasal mal rejimi olan edinilmiş mallar katılma rejimi çerçevesinde evliliğin sona ermesi halinde eşlerin malları edinilmiş mallar ve kişisel mallar olmak üzere iki temel mal grubunda toplanmaktadır. Tasfiye aşamasında mevcut olan edinilmiş mallar diğer eşin yarısına hak kazandığı artık değer hesabına aktif olarak yazılır. TMK’ya göre çalışma karşılığı edimler ve kişisel malların gelirleri edinilmiş mal grubuna dâhildir. Bu kapsamda çalışmamızda eşlerden birinin bir malvarlığını mesleğinin icrası yahut işletme faaliyetine özgülediği halde bu malvarlığında meydana gelen artışın ve eşin kişisel malını profesyonelce yönetmesi neticesinde kişisel malda meydana gelen artışın hangi mal grubuna dâhil olacağı incelenmektedir. Şayet söz konusu artış salt konjonktürelse, yani piyasada oluşan olağan arz ve talep değişikliklerinden kaynaklanıyorsa söz konusu malvarlığı hangi gruba aitse artış da o mal grubuna ait olacaktır. Ancak artış endüstriyelse, yani eşin emeği ve çabası neticesinde ortaya çıkmış bir artışsa bu halde edinilmiş mal olarak artık değerde dikkate alınması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Tasfiyesi, Endüstriyel Değer Artışı, Konjonktürel Değer Artışı, Edinilmiş Mal, Kişisel Mal

The Cyclical Increases and Added Values on Property Classes within the Matrimonial Regime of Participation in Acquired Property

Öz

The legal matrimonial regime that has been enacted within the Turkish Civil Code is the regime of participation in acquired property which is based on the division between two property groups: individual property and acquired property. Consequently, to the dissolution of the matrimonial regime, each spouse is entitled to half of the surplus. This surplus contains acquired properties as active assets. According to the Turkish Civil Code, a property is considered as acquired property if it can be deemed as proceeding from the spouse’s employment or an income derived from the spouse’s individual property. The present study examines the cases where a spouse utilizes an individual property in means of his/her business or where a spouse manages an individual property professionally. If the increment of value is a result of the trade cycle or supply and demand equilibrium the increment shall belong to the same property group that it arises from. But if the increment of the value or amelioration is a result of the labour and effort of the spouse who owns the property, then the value increase shall be deemed as acquired property and shall be taken into consideration into the calculation of the surplus.

Anahtar Kelimeler

The Dissolution within the Matrimonial Regime of Participation in Acquired Property, Industrial Value Increase, Cyclical Value Increase, Acquired Property, Individual Property

Konjunktureller und industrieller Mehrwert zwischen den Vermögensklassen im Güterstand der Errungenschaftsbeteiligung

Öz

Der ordentliche Güterstand, der im türkischen Zivilgesetzbuch verankert ist, ist der Güterstand der Errungenschaftsbeteiligung, der auf der Aufteilung in zwei Gruppen beruht: Errungenschaft und Eigengut. Errungenschaft kann als jede Art von Vermögenswert definiert werden, der kein Eigengut ist (das dem Numerus-Clausus-Prinzip unterliegt) und für eine entgeltlich erwirbt. Die Wertsteigerungen innerhalb dieser beiden Gruppen sind im Zivilgesetzbuch jedoch nicht ausdrücklich definiert. In diesem Rahmen können die Wertzuwächse je nach ihrer Herkunft als konjunktureller Mehrwert oder industriellen Mehrwert betrachtet werden. Konjunktureller Mehrwert kann als die Steigerungen definiert werden, die mit dem Auf und Ab des Gleichgewichts von Angebot und Nachfrage korrelieren. Diese Zuwächse stehen in keinem Zusammenhang mit der Arbeit und dem Aufwand des Ehepartners. Daher sind die Zuwächse innerhalb der gleichen Vermögensgruppe zu betrachten, aus der sie stammen. Im Gegenteil, die Zuwächse und Verbesserungen, die sich aus der Arbeit und den Bemühungen des Ehegatten ergeben, gelten als industriellen Mehrwert. Unabhängig davon, in welcher Gruppe diese Zuwächse auftreten, handelt es sich bei den Zuwächsen um eine Errungenschaft. Denn in diesem Fall hat der Wertzuwachs die gleichen Eigenschaften wie der Arbeitswerb des Ehegatten.

Kaynakça

• ACABEY M. Beşir, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Mal Grupları – İspat Kuralları ve Eşlerin Paylı Mülkiyetindeki Mallara İlişkin Düzenlemeler”, DEÜHFD, C:9, Özel Sayı, 2007, 491-534.
• ACAR Faruk, Aile Hukukumuzda Aile Konutu – Mal Rejimleri ve Eşin Yasal Miras Payı, 6. Bs., Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• AKBULUT Pakize Ezgi, Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminde Edinilmiş Mallar ve Kişisel Mallar Ayrımı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 2010.
• AKINCI Şahin, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Tasfiyesinde Kar- şılaşılan Bazı Meseleler ve Çözüm Önerileri”, MÜHFHAD Özel Sayı: Cevdet Ya- vuz’a Armağan, Y: 2016, C: 22, S:3, 165-190.
• AKINTÜRK Turgut / ATEŞ Derya, Türk Medeni Hukuku C:II – Aile Hu- kuku, 22. Bs., Beta, İstanbul 2020.
• BURNS Arthur F./MITCHELL Wesley C., Measuring Business Cycles, Na- tional Bureu of Economic Research, New York, 1949.
• CİVELEK ACAR Esra, Yasal Mal Rejiminin Tasfiyesinde Sermaye Ortakları- nın Payı, Aristo, İstanbul, 2019.
• DURAL Mustafa/ÖĞÜZ Tufan/GÜMÜŞ Mustafa Alper, Aile Hukuku (Türk Özel Hukuku C:III), 15. Bs., Filiz Kitabevi, İstanbul, 2020.
• GENÇCAN Ömer Uğur, Mal Rejimleri Hukuku, 6. Bs., Yetkin Yayıncılık, Ankara 2019.
• GÜMÜŞ Mustafa Alper, Evliliğin Genel Hükümleri ve Mal Rejimleri (TMK m. 185-281), Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2008.
• KARAMERCAN Fatih, Katkı-Değer Artış Payı & Katılma Alacağı Davaları, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• KILIÇOĞLU Ahmet, Katkı-Katılma Alacağı, 9. Bs., Turhan Kitabevi, An- kara, 2021.
• KIRCA İsmail/KIRCA Çiğdem, “Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Anonim ve Limited Şirketlerde Bağlamın Etkisizleşmesi”, Prof. Dr. Bilge Öztan’a Armağan, Turhan Kitabevi, Ankara, 2008, 545-560.
• ODENDAHL Hanswerner, “Türk Medeni Kanunu’nun Yeni Mal Rejimi Hükümleri, Eksiklikleri ve Sorunları Üzerine Bir Karşılaştırma”, Prof. Dr. A. Şeref Gözübüyük’e Armağan, Turhan Kitabevi, Ankara, 2005, 475-496.
• ÖZÇELİK Özer/BABAYİĞİT SUNAY Ezgi, “Konjonktürel Dalgalanma- ların Tarihsel Gelişimi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fa- kültesi Dergisi, Y. 2018, C. 23. Geybulla Ramazanoğlu Özel Sayısı, 845-865.
• SARI Suat, Evlilik Birliğinde Yasal Mal Rejimi Olarak Edinilmiş Mallara Ka- tılma Rejimi, Beşir Kitabevi, İstanbul, 2007.
• ŞIPKA Şükran, Türk Hukukunda Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Uygu- lamaya İlişkin Sorunlar, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• ŞIPKA Şükran/ÖZDOĞAN Ayça, Yargı Kararları Işığında Soru ve Cevap- larla Eşler Arasındaki Malvarlığı Davaları, 2. Bs., On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• ZEYTİN Zafer, Kişisel Mal Niteliğindeki – Kapalı – Anonim Şirket Payı ile Bedelsiz – Gratis – Payın Yasal Mal Rejimindeki Mal Gruplarına Özgülenmesi, REGESTA, Cilt:6, Sayı:3, 2021, s. 367-436. (Bedelsiz Payın Özgülenmesi)
• ZEYTİN Zafer, Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi ve Tasfiyesi, 5. Bs., Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021. (EMKR)