Cezai Mirasçılıktan Çıkarmanın Geçerlilik Koşulları

Yıl 2024, , 454 - 512, 31.12.2024

Özlem Acar Ünal

https://doi.org/10.59933/tauhfd.1610498

Öz

Mirasçılıktan çıkarma, Türk Medeni Kanunu’nun 510 ile 513. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Mirasçılıktan çıkarma, cezai mirasçılıktan çıkarma ve koruyucu mirasçılıktan çıkarma olarak ikiye ayrılmaktadır. Cezai mirasçılıktan çıkarma, özel hukuk çerçevesinde bir cezalandırma niteliği taşırken; koruyucu mirasçılıktan çıkarmada saklı paylı mirasçının altsoyunun korunması hedeflemektedir. Çalışma konumuz olan cezai mirasçılıktan çıkarmada, mirasbırakan saklı paylı mirasçısını yalnızca kanunda belirtilen sebeplere dayanarak çıkarabilir. Türk Medeni Kanunu madde 510 hükmünde düzenlenen sebeplerden biri, mirasbırakana ya da mirasbırakanın yakınlarından birine karşı ağır bir suç işlenmesidir. Hükümde yer alan “ağır bir suç işlenmesi” ifadesiyle ne anlatılmak istendiğinin tespiti büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, kanunda yer alan mirasbırakanın "yakınları" kavramına kimlerin dâhil olduğu tespit edilmelidir. Cezai mirasçılıktan çıkarmanın bir diğer nedeni, saklı paylı mirasçının aile hukukundan doğan yükümlülüklerini ihmal etmesidir. Aile hukukundan kaynaklanan yükümlülüklerin kapsamının ve "önemli ölçüde" ifadesinin kanunda ne şekilde anlam kazandığının açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Bununla birlikte, bu yükümlülüklerin kimlere karşı yerine getirilmemesi durumunda mirasçılıktan çıkarma sonucunun doğacağı da önem arz etmektedir. Cezai mirasçılıktan çıkarma tasarrufunun geçerli olabilmesi için yalnızca belirtilen sebeplere dayanılması yeterli olmayıp, aynı zamanda kanunda öngörülen şekil şartlarına uyulmalı ve çıkarma nedeni tasarruf belgesinde gösterilmelidir.
Çalışma konumuz kapsamında, öncelikle cezai mirasçılıktan çıkarma kavramı açıklandıktan sonra, bu kurumun miras hukukundaki benzer yapılardan farklarına değinilecektir. Ardından cezai mirasçılıktan çıkarmanın sebepleri ve şekil şartlarına ilişkin koşullar açıklanacak; tartışmalı hususlar ve Yargıtay kararlarına yer verilecektir. Çalışma konumuz cezai mirasçılıktan çıkarmanın geçerlilik şartları olduğu için, konunun sınırlandırılması amacıyla mirasçılıktan çıkarmanın hüküm ve sonuçları kapsam dışı bırakılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cezai mirasçılıktan çıkarma, saklı pay, mirasbırakan, ölüme bağlı tasarruf

The Validity Conditions for Punitive Disinheritance

Öz

Disinheritance is regulated under Articles 510 to 513 of the Turkish Civil Code. Disinheritance is divided into two categories: punitive disinheritance and protective disinheritance. Punitive disinheritance serves as a form of punishment within the framework of private law, whereas protective disinheritance aims to safeguard the descendants of a statutory heir. In cases of punitive disinheritance, which is the focus of this discussion, the testator may only disinherit a statutory heir on grounds explicitly mentioned in the law. One of these reasons, as stipulated in Article 510 of the Turkish Civil Code, is the commission of a serious crime against the testator or one of the testator's close relatives. Determining what constitutes a "serious crime" is of crucial importance. Moreover, it must be clarified who is included in the term "close relatives" of the testator as referred to in the law. Another reason for punitive disinheritance is the failure of the statutory heir to fulfill obligations arising from family law. The scope of these family law obligations and the meaning of the term "substantially" must be clarified within the framework of the law. Additionally, it is important to determine against whom the failure to fulfill these obligations must occur for disinheritance to be warranted. For punitive disinheritance to be valid, it is not enough to rely solely on the specified reasons; the formal requirements set forth in the law must also be met, and the reason for disinheritance must be indicated in the testamentary document.
Within the scope of our study, the concept of punitive disinheritance will first be explained, followed by an examination of how this institution differs from other similar structures in inheritance law. Subsequently, the reasons for punitive disinheritance and the formal requirements necessary for its validity will be analyzed, along with discussions of contentious issues and relevant Supreme Court decisions. Since the focus of this study is the validity conditions for punitive disinheritance, the consequences and effects of disinheritance are excluded in order to limit the subject matter.

Anahtar Kelimeler

Punitive disinheritance, reserved portion, inheritor, testamentary disposition

Gültigkeitsbedingungen einer Strafenterbung

Öz

Kaynakça

• AKINTÜRK Turgut/ATEŞ Derya, Türk Medeni Hukuku – Aile Hukuku, C. II, 25. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2024.
• ANTALYA Gökhan, Mirastan Feragat Sözleşmesi, Alkım Yayınları, İstanbul, 1999.
• ANTALYA Gökhan/SAĞLAM İpek, Marmara Hukuk Yorumu- Miras Hukuku, Cilt III, 5. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• ARSLAN Ramazan/YILMAZ Ejder/TAŞPINAR AYVAZ Sema/HANAĞASI Emel, Medeni Usul Hukuku, 9. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2023.
• ATALI Murat/ERMENEK İbrahim/ERDOĞAN Ersin, Medeni Usul Hukuku, 6. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2023.
• ATLI Banu, Ölüme Bağlı Tasarrufların Hükümsüzlüğü ve Hükümden Düşmesi, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2017.
• AYAN Mehmet, “Saklı Paylı Mirasçılar ve Saklı Payları”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 1-2, Y. 2002, 7-18.
• AYAN Mehmet/AYAN Nurşen, Miras Hukuku, 11. Bası, Adalet Yayınevi, Ankara, 2023.
• ÇAĞLAYAN AYGÜN Gözde, “Alman Hukukuna Göre Mirasbırakanın Saklı Paylı Mirasçılarını Saklı Paydan Çıkarmak İçin Sahip Olduğu Hukuki Bir Çare Saklı Paydan Uzaklaştırma”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 30, S. 1, Y. 2022, 485-510.
• BAYDAR Utku, Türk Medeni Kanuna Göre Mirasçılıktan Çıkarma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2005.
• BAYGIN Cem, Türk Miras Hukukunda Alacaklıların Korunması, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2005.
• BİLGE Necip/ÖNEN Ergun, Medeni Yargılama Hukuku, 3. Bası, Sevinç Matbaası, Ankara, 1978.
• BİRİNCİ UZUN Tuba/DÖRTTEPE OKUTAN Ayşegül, “Mirasçının Mirasbırakanı Arayıp Sormaması, Mirasbırakana İlgi Göstermemesi, Anne ve Babasına Haber Vermeden Onların Tanımadığı Biriyle Evlenmesi Mirasçılıktan Çıkarma Sebebi Olabilir mi? Yargıtay 3. Hukuk Dairesi’nin 26.1.2021 Tarihli ve E. 2019/5571 K. 2021/471 Sayılı Kararının İncelenmesi”, Ankara Üni. Hukuk Fak. Dergisi, C. 72, S. 1, Y. 2023, 45-66.
• BURANDT Wolfgang/ROJAHN Dieter, Erbrecht, 4. Auflage, München, 2022.
• BÜRGI Klaus, (Hrsg: KREN KOSTKIEWICZ Jolanta/WOLF Stephan/AMSTUTZ Marc/FANKHAUSER Roland), ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, OFK - Orell Füssli Kommentar, 4. Aktualisierte Auflage, Orell Füssli Verlag, Zürich, 2021.
• ÇAKIN Nur, “Türk Hukukunda Mirastan Iskat İle İlgili Problemler – Mirastan Iskat”, Ankara Barosu Dergisi, S. 3, Y. 1974, 523-536.
• ÇABRİ Sezer, Miras Hukuku Şerhi (TMK m. 495-574), Cilt I, 2. Bası, On iki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• ÇINAR Ömer, “Miras Sözleşmesinin Tek Taraflı İrade Beyanı ile Sona Erdirilmesi”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 6, S. 12, Y. 2007, 219-230.
• ÇİFTÇİ Hasan, Ölüme Bağlı Tasarrufların İptali, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• ÇUBUKGİL Rıza, “Mirastan Adi İskatın Hukuki Mahiyeti ve Sebepleri”, AÜHFD, C. 7, S. 3-4, Y. 1950, 441-467.
• DEMİRSATAN Barış, “Mirastan Yoksunluk ve Mirasçılıktan Çıkarma Sebeplerinin Masumiyet Karinesi ile İlişkisi”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 82, S. 1, Y. 2024, 47-76.
• DENİZ Hande, “Boşanmanın Mirastan Feragat Sözleşmesine Etkisinin Değerlendirilmesi”, TBB Dergisi, S. 170, Y. 2024, s. 307-332.
• DURAL Mustafa/ÖĞÜZ Tufan/GÜMÜŞ Mustafa Alper, Türk Özel Hukuku – Cilt III – Aile Hukuku, 19. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2024.
• DURAL Mustafa/ÖZ Turgut, Türk Özel Hukuku, Miras Hukuku, Cilt IV, 20. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2024.
• ENGİN Baki İlkay, Mirastan Yoksunluk, Beşir Kitabevi, İstanbul, 2010.
• EREN Fikret/YÜCER AKTÜRK İpek, Türk Miras Hukuku, 6. Bası, Legem Yayınevi, İstanbul Ankara, 2024.
• ERCOŞKUN ŞENOL Hatice Kübra, “Cezai Mirasçılıktan Çıkarma Sebepleri”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 81, S. 2, Y. 2023, 547-588.
• ERSÖZ Oğuz, “Mirasçılıktan Cezalandırıcı Çıkarma”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, C. 7, S. 14, Y. 2019, 195-254.
• GENÇCAN Ömer Uğur, Miras Hukuku, 5. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• GÖNEN Doruk, “Cezai Mirasçılıktan Çıkarmanın Amacı ve Cezai Mirasçılıktan Çıkarmaya Tabi Kişilerin Kapsamı”, Prof. Dr. Hasan Erman’a Armağan, Der Yayınları, İstanbul 2015, 327-340.
• GÖRGÜN L. Şanal/BÖRÜ Levent/KODAKOĞLU Mehmet, Medeni Usul Hukuku, 12. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2023
• GÜNAY Erhan, Yargıtay Kararları ve Öğreti Görüşü Eşliğinde Mirasçılık Sıfatının Yitirilmesi, 3. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• HATEMİ Hüseyin, Miras Hukuku, 10. Bası, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• İMRE Zahit/ERMAN Hasan, Miras Hukuku, 17. Bası, Der Yayınları, İstanbul, 2024.
• İNAL Nihat, Örnek Dilekçe ve Kararlarla Açıklamalı Miras Davaları, 2. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2021.
• İNAN Ali Naim/ERTAŞ Şeref/ALBAŞ Hakan, İnan Türk Medeni Hukuku Miras Hukuku, 12. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2024.
• İŞGÜZAR Hasan, Yeni Türk Medeni Kanunu’na Göre Miras Hukuku Hükümlerindeki Değişiklikler ve Yenilikler, Yetkin Yayınları, Ankara, 2003.
• KAHVECİ Nalan, “Alman Medeni Kanununda Saklı Paydan Uzaklaştırma Sebeplerine İlişkin Yapılan Değişiklikler ve İsviçre-Türk Hukuku ile Karşılaştırması”, Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan, Yaşar Üniversitesi Dergisi, C. 8, Sayı: Özel, Y. 2013, 1483-1524.
• KARTAL Dilşah Büşra, “Yargıtay Kararları Işığında Mirasçılıktan Çıkarmanın Geçerlilik Şartları”, SUHFD, C. 30, S. 2, Y. 2022, 605-636.
• KESKİN Dilşad/DEMİRCİOĞLU H. Reyhan, Medeni Hukuk – II (Eşya Hukuku-Miras Hukuku), 3. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2023.
• KILIÇOĞLU Ahmet M, Miras Hukuku, 13. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2023 (Miras).
• KILIÇOĞLU Ahmet M, Aile Hukuku, 4. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2019 (Aile).
• KOCAAĞA Köksal, “Borç Ödemeden Aciz Sebebiyle Mirasçılıktan Çıkarma (MK m. 513)”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.7, S.1, Y. 2005, 83-102.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU Necip, Miras Hukuku, 3. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1987.
• KULAKLI Emrah, “Yasal Bir Hakkın Kullanılması Cezai Mirasçılıktan Çıkarılma Sebebi Teşkil Eder Mi?” İstanbul Medipol Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 2, Y. 2020, 289-307.
• KURU Baki/ARSLAN Ramazan/YILMAZ Ejder, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 6. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2013.
• ÖZTAN Bilge, Aile Hukuku, 6. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2015 (Aile).
• ÖZTAN Bilge, Miras Hukuku (Tablolar ve Örneklerle), 14. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2024 (Miras).
• PEKCANITEZ Hakan/ATALAY Oğuz/ÖZEKES Muhammet, Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, 12. Bası, On iki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2024
• SARI Suat, Uygulamalı Miras Hukuku- Temel Kavramlar-Yasal Mirasçılık-Saklı Paylar-Tasarruf Oranı-Tenkis, 10. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2021.
• SCHLUTER Wilfried, Erbrecht, 16. Auflage, München, 2007.
• SEÇER Öz, “Miras Sözleşmesinden Tek Taraflı Dönme”, TBB Dergisi, S. 111, Y. 2014, 37-60.
• SEROZAN Rona/ENGİN Baki İlkay, Miras Hukuku ve Uygulama Çalışmaları, 8. Bası, Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2022.
• SERT Selin, “Mirasçılıktan Çıkarmanın Nafaka Yükümlülüğüne Etkisi”, TAAD, C. 5, S. 16, Y. 2014, 229-245.
• ŞAHİN CANER, Ayşenur, “Aile Hukukundan Doğan Yükümlülüklerin Önemli Ölçüde Yerine Getirilmemesi Nedeniyle Mirasçılıktan Çıkarma”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 13, S. 2, Y. 2022, 506-518.
• ŞENER Esat, “Mirasçılık Sıfatının Yitirilmesi ve Benzeri Haller”, Yargıtay Dergisi, C. 2, S. 2, Y. 1976, 81-103 (Mirasçılık).
• ŞENER Esat, Miras Hak ve Payları, Seçkin Yayıncılık, Ankara 1996 (Paylar).
• TEKDOĞAN Aydın, Vasiyetnamenin Tenfizi ve İptali Davaları, 5. Bası, Seçkin Yayınları, Ankara, 2023.
• TONGSİR Ferih Bedii, “Mirastan Iskat ve Mahrumiyet Müesseseleri Hakkında Düşünceler”, Mukayeseli Hukuk Araştırma Dergisi, S. 2, Y. 1958, 249-266.
• TUOR Peter/SCHNYDER Bernhard/SCHMID Jörg/RUMO-JUNGO Alexandra, Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, 13. Auflage, Zürich-Basel-Genf, 2009.
• WEIMAR Peter, (Hrsg: HAUSHEER Heinz/WALTER Hans Peter), BK - Berner Kommentar, Band/Nr. III/1/1, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Erbrecht, Die Erben, Die gesetzlichen Erben, Die Verfügungen von Todes wegen, Die gesetzlichen Erben; Die Verfügungsfähigkeit, Die Verfügungsfreiheit, Die Verfügungsarten, Die Verfügungsformen, Art. 457-516 ZGB, Stämpfli Verlag, Bern, 2009.
• WILDISEN Christoph, (Hrsg: ARNET Ruth/BREITSCHMID Peter/JUNGO Alexandra), CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Erbrecht Art. 457-640 ZGB, 4. Auflage, Schulthess Verlag, Zürich - Genf, 2023.
• YAĞCI Kürşad, Cezai Mirasçılıktan Çıkarma, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2013.
• YILMAZ Süleyman, Medeni Hukuk Cilt IV Miras Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.