1946 SELECTIONS AS A TURNING POINT IN TURKEY’S DEMOCRATIZATION PROCESS

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 71 - 92, 30.10.2019

Berke Özenç

Öz

The parliamentary elections of 1946 were a turning point in the democratization of Turkey. The 1946 Election was the first multi-party election in the Republican period, and spurred intense discussions due to both the scope of the factors that led to the democratization process and the oppression suffered in the run up to the election. In this study, primarily the internal and external dynamics of the transition to a multi-party democratic order are examined, after which, the democratic quality of the 1946 election is discussed. To this end, the developments that occurred during the election process are clarified, based on news reports published in the press at the time. Furthermore, the changes to the election law that entered into force in 1946, which were of importance in the assessment of the democratic quality of the election, are analysed in terms of the election safety they provided. In the final part of the study, the events that cast a shadow over the legitimacy of the election results are discussed in terms of how they were reflected in the press.

Anahtar Kelimeler

Elections of 1946, Democracy, One Party Regime, Press, Turkey

WAHLEN IM JAHRE 1946 ALS WENDEPUNKT IM DEMOKRATISIERUNGSPROZESS DER TÜRKEI

Öz

TÜRKİYE’NİN DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİNDE BİR DÖNÜM NOKTASI OLARAK 1946 SEÇİMLERİ

Öz

1946 yılında gerçekleştirilen milletvekili seçimleri, Türkiye’nin demokratikleşme sürecinde önemli bir dönüm noktasıdır. Cumhuriyet dönemindeki ilk çok partili seçim olma özelliğini taşıyan 1946 Seçimi, gerek demokratikleşme sürecine yol açan etkenlerin kapsamı, gerekse seçim sürecinde yaşanan baskılar nedeniyle önemli tartışmalara yol açmıştır. Bu çalışmada ilk olarak, çok partili demokratik bir düzene geçişin iç ve dış dinamikleri incelenmiştir. Ardından 1946 yılında gerçekleşen seçimin demokratik niteliği tartışılmıştır. Bu kapsamda, seçim sürecinde yaşanan gelişmeler, dönemin basınında yer alan haberler de dikkate alınarak ortaya konmuştur. Ayrıca seçimin demokratik niteliğinin değerlendirilmesinde önem taşıyan, 1946 yılında yürürlüğe giren seçim kanunundaki düzenlemeler, seçim güvenliği açısından analiz edilmiştir. Çalışmanın son bölümünde, seçim sonuçlarının meşruluğuna gölge düşüren olaylar basındaki yansımaları çerçevesinde ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

1946 Seçimi, Demokrasi, Tek Parti Rejimi, Türkiye, Basın

Kaynakça

• AHMAD, Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye, 1945–1980, 2. bs., Hil Yayıncılık, 1996.
• AYDIN, Mustafa, “İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye, 1939-1945”, Türk Dış Politikası, Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar, ed. Baskın ORAN, İletişim Yayınları, 2009, s. 385-476.
• BORATAY, Korkut, “İktisat Tarihi (1908-1980)”, Türkiye Tarihi 4, ed. Sina AKŞİN, 7. bs., Cem Yayınevi, 2002, s. 297-382.
• BORATAY, Korkut, Türkiye’de Devletçilik, İmge Kitabevi, 2006.
• ÇAVDAR, Tevfik, Türkiye’nin Demokrasi Tarihi, 1839-1950, İmge Kitabevi, 1999.
• EKİNCİ, Necdet, Çok Partili Düzene Geçişte Dış Etkenler, 3. bs., Otopsi Yayınları, 2004.
• EROĞUL, Cem, Demokrat Parti, Tarihi ve İdeolojisi, 4. bs., İmge Kitabevi, 2003.
• HUNTİNGTON, Samuel P., Üçüncü Dalga, Yirminci Yüzyıl Sonlarında Demokratlaşma, çev. Ergun ÖZBUDUN, Türk Demokrasi Vakfı Yayınları, 1993.
• KARPAT, Kemal H., Türk Demokrasi Tarihi, Sosyal, Ekonomik, Kültürel Temeller, Afa Yayınları, 1996.
• KEYDER, Çağlar, Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, 11. bs, İletişim Yayınları, 2005.
• KOÇAK, Cemil, “Siyasal Tarih (1923-1950)”, Türkiye Tarihi 4, ed. Sina AKŞİN, 7. bs., Cem Yayınevi, 2002, s. 127-214.
• KOÇAK, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), Cilt II, 2. bs., İletişim Yayınları, 2003.
• GEVGİLİ, Ali, Yükseliş ve Düşüş, Bağlam Yayınları, 1987.
• GÜZEL, Mehmet Şehmus, “İkinci Dünya Savaşı Boyunca Sermaye ve Emek”, Osmanlı’dan Cumhuriyet Türkiye’sine İşçiler, 1839-1950, ed. D. QUARTET, E. J. ZÜRCHER, İletişim Yayınları, 1998, s. 197-224.
• LEWİS, Bernard, Modern Türkiye’nin Doğuşu, çev. Metin KIRATLI, 8. bs., Türk Tarih Kurumu Basımevi, 2000.
• ÖZBUDUN, Ergun, Türk Anayasa Hukuku, 17. bs, Yetkin Yayınları, 2017.
• ÖKTE, Faik, Varlık Vergisi Faciası, Nebioğlu Yayınevi, 1951.
• SANCAKTAR, Caner, “Türkiye’de Çok Partili Rekabetçi Siyasetin Doğuşu: Siyasal Değişimin İç ve Dış Dinamikleri”, Bilge Strateji, Cilt. 4, Sayı. 7, 2012, s. 31-64. SAVRAN, Sungur, Türkiye’de Sınıf Mücadeleleri, Cilt 1: 1908-1980, Yordam Kitabevi, 2011.
• TANÖR, Bülent, Osmanlı Türk Anayasal Gelişmeleri, 4. bs, Yapı Kredi Yayınları, 1999.
• TANÖR, Bülent/YÜZBAŞIOĞLU, Necmi, 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 17. bs, Beta Basım, 2018.
• TİMUR, Taner, Türkiye’de Çok Partili Hayata Geçiş, 3. bs., İmge Kitabevi, 2003.
• TUNCER, Erol, Osmanlı’dan Günümüze Seçimler 1877–2002, 2. bs, Tesav Yayınları, 2003.
• TUNÇAY, Mete, Türkiye Cumhuriyeti’nde Tek Parti Yönetimi’nin Kurumsallaşması, 4. bs, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 2005.
• YETKİN, Çetin, Türkiye’de Tek Parti Yönetimi, Altın Kitaplar Yayınevi, 1983.
• ZÜRCHER, Erik Jan, Modernleşen Türkiye’nin Tarihi, 19. bs., İletişim Yayınları, 2005.
• Gazeteler Vatan, Ocak-Aralık 1946
• Cumhuriyet, Ocak-Aralık 1946