AHS-COCOSO YÖNTEMİ İLE APEC ÜLKELERİNİN LOJİSTİK PERFORMANSLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 1, 13 - 26, 30.04.2024

Serdar Alnıpak

Öz

Tedarik zinciri yönetiminin bir bileşeni olarak lojistik; müşteri ihtiyaçları doğrultusunda ürün, hizmet ve bilgilerin başlangıç ve tüketim noktaları arasında ileri ve geri yönde akışının planlanması, yürütülmesi ve kontrolü olarak tanımlanmaktadır. Hem işletmeler hem de ülkeler bazında rekabet avantajını sağlamada verimli ve maliyet etkin lojistik faaliyetler büyük önem taşımaktadır. Bu faaliyetlerde sağlanan başarılar uluslararası ticaret hacminin büyümesinde kilit taşlardan biridir. Bu bağlamda LPI (Lojistik Performans İndeksi), ülkelerin lojistik performansının ölçülmesinde önemli bir araçtır. İlgili gösterge eşit öneme sahip olduğu kabul edilen altı kriterden oluşmakta ve ülkelerin lojistik faaliyetlerinin güçlü ve zayıf yönlerini ortaya koymaktadır. Bu çalışmada, ilgili altı kriter AHS (Analitik Hiyerarşi Süreci) yöntemi ile ağırlıklandırılmış ve elde edilen değerler ile 2,9 milyardan fazla insana ev sahipliği yapan ve küresel GSYİH'nın yüzde 60'ından fazlasını oluşturan Asya Pasifik Ekonomik İş birliği (APEC) ülkelerinin lojistik performansları CoCoSo (Combined Compromise Solution) yöntemi ile hesaplanmıştır. Yapılan analizlerde ‘’Ticaret ve Ulaşımla İlgili Altyapının Kalitesi’ kriteri en önemli kriter olarak belirlenmiş ve ilgili ülkelerin 2023 yılı raporunda belirtilen sıralamaları ile bu çalışmada elde edilen performans sıralamaları arasında bazı farklılıklar olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

LPI, APEC, Çok Kriterli Karar Verme

Assessment of Logistics Performances of APEC Countries with The AHP-COCOSO Method

Öz

Logistics, as a component of supply chain management, is defined as the planning, execution and control of the forward and reverse flow of products, services and information between the origin and consumption points in line with customer needs. Efficient and cost-effective logistics activities are of great importance in providing competitive advantage for both businesses and countries. The success achieved in these activities is one of the keystones in the growth of international trade volume. In this context, LPI (Logistics Performance Index) is an important tool for measuring the logistics performance of countries. The relevant indicator consists of six criteria that are considered to be of equal importance and reveals the strong and weak aspects of countries' logistics activities. In this study, these criteria were weighted with AHP (Analytic Hierarchy Process) method, and with the obtained values, the logistics performances of the Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) countries, which host more than 2.9 billion people and constitute more than 60 percent of the global GDP, recalculated with the CoCoSo (Combined Compromise Solution) method. The findings show that the "The quality of trade and transport-related infrastructure" criteria was determined as the most important criteria and there are some differences between performance rankings obtained in this study and rankings stated in the World Bank’s 2023 report.

Anahtar Kelimeler

LPI, APEC, Multi Criteria Decision Making

Kaynakça

• Alnıpak. S. (2022). LNG Tedarik Zincirlerinde Yeni Bir Konsept: FSRU Gemileri ve FSRU Gemisi Seçim Kriterlerinin Değerlendirilmesi. Verimlilik Dergisi. 4. 799-816.
• Alnıpak. S., Isikli. E. ve Apak. S. (2023). The propellants of the Logistics Performance Index: an empirical panel investigation of the European region. International Journal of Logistics Research and Applications. 26 (7). 894-916.
• Arıkan Kargı. V. S. (2022). Evaluation of Logistics Performance of The OECD Member Countries with Integrated Entropy and Waspas Method. Yönetim Ve Ekonomi Dergisi. 29(4). 801-811.
• Arvis. J-F., Ojala. L., Shepherd, B., Ulybinave, D. and Wiederer. C. (2023). Connecting to Compete 2023 Trade Logistics in an Uncertain Global Economy- The Logistics Performance Index and Its Indicators. https://lpi.worldbank.org/report. Erişim Tarihi: 01.09.2023.
• APEC (2023). History. https://www.apec.org/about-us/about-apec/history. Erişim Tarihi: 01.09.2023.
• Aytekin. A. (2022). Çok Kriterli Karar Analizi. Ankara: Nobel Bilimsel Eserler.
• Bayır. T. ve Yılmaz. Z. (2017). AB Ülkelerinin Lojistik Performans Endekslerinin AHP ve VİKOR Yöntemleri ile Değerlendirilmesi. Middle East Journal of Educations. 3(2). 73 92.
• Biswas. S. and Anand. O.P. (2020). Logistics competitiveness index-based comparison of BRICS and G7 countries: an integrated PSI-PIV approach. IUP Journal of Supply Chain Management. 17(2). 32–57.
• Candan. G. (2019). Lojistik Performans Değerlendirmesi İçin Bulanık AHP ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri ile Bütünleşik Bir Yaklaşım. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 7(5). 277-286.
• Çakır. S. (2017). Measuring logistics performance of OECD countries via fuzzy linear regression. Journal of Multi-Criteria Decision Analysis. 24(3). 177–186.
• Chaiyaphan. C. and Ransikarbum. K. (2020). Criteria Analysis of Food Safety using the Analytic Hierarchy Process (AHP)- A Case study of Thailand’s Fresh Markets. E3S Web of Conferences. 141. 1–7.
• Dinçer, H. ve Görener A. (2011). Performans Değerlendirmesinde AHP-VIKOR ve AHP TOPSIS Yaklaşımları: Hizmet Sektöründe Bir Uygulama. Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Sigma. 29. 244-260.
• Ecer, F. (2020). Çok Kriterli Karar Verme. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Karaköy. Ç. ve Ölmez. U. (2019). Balkan Ülkelerinde Lojistik Performans Endeksi Değerlendirilmesi. SETSCI Conference Proceedings. 4(8). 178-180.
• Kısa. G.A.C.ve Ayçin E. (2019). OECD Ülkelerinin Lojistik Performanslarının SWARA Tabanlı EDAS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 9(1). 301-325.
• Martí. L., Puertas. R. ve García. L. (2014). The importance of the logistics performance index in international trade. Applied Economics. 46(24). 2982–2992.
• Mešić. A., Miškić. S., Stević. Z. ve Mastilo. Z. (2022). Hybrid MCDM Solutions for Evaluation of the Logistics Performance Index of the Western Balkan Countries. Economics. 10(1). 13-34.
• Miškić. S., Stević. Ž., Tadić. S., Alkhayyat. A. ve Krstić. M. (2023). Assessment of the LPI of the EU countries using MCDM model with an emphasis on the importance of criteria. World Review of Intermodal Transportation Research. 11(3). 258–279.
• Oğuz. S., Alkan. G. ve Yılmaz. B. (2019). Seçilmiş Asya ülkelerinin lojistik performanslarının TOPSİS yöntemi ile değerlendirilmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi. (Özel Sayı). 497. 507.
• Rezaei. J., van Roekel. W. S. ve Tavasszy. L. (2018). Measuring the relative importance of the logistics performance index indicators using Best Worst Method. Transport Policy. 68. 158-169.
• Saaty T.L. (1980). Analytic Hierarchy Process. New York: McGraw Hill Publications.
• Senir. G. (2021). Comparison of domestic logistics performances of Turkey and European Union countries in 2018 with an integrated model. LogForum. 17(2). 193–204.
• Türkoğlu. M. ve Duran. G. (2023). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ile Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık (RCEP) Ülkelerinin Lojistik Performanslarının Değerlendirilmesi. Ekonomi Bilimleri Dergisi. 15 (1). 45-69.
• Ulutaş. A. ve Karaköy. Ç. (2019). An analysis of the logistics performance index of EU countries with an integrated MCDM model. Economics and Business Review. 5(4). 49 69.
• World Bank (2023). LPI Dataset Sections. https://lpi.worldbank.org/international/global. Erişim Tarihi: 14.09.2023.
• Yalçın. B. ve Ayvaz. B. (2020). Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri ile Lojistik Performansın Değerlendirilmesi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi. 19(38). 117-138.
• Yazdani, M., Zaraté, P. and Kazimieras Z., and Turskis, Z. (2019). A Combined Compromise Solution (CoCoSo) method for multi-criteria decision-making problems. Management Decision. 57 (9). 2501-2519.
• Yıldırım. B.F. ve Mercangöz. B.A. (2020). Evaluating the logistics performance of OECD countries by using fuzzy AHP and ARAS-G. Eurasian Economic Review. 10(4). 27-45.
• Yui. M.M. ve Hsiao. B. (2016). Measuring The Technology Gap And Logistics Performance of Individual Countries By Using A Meta-DEA–AR Model. Maritime Policy & Management. 43(1). 98-120.