The Effect Of Exchange Rate On Particleboard Foreign Trade In Turkey

Yıl 2024, Cilt: 4 Sayı: 2, 95 - 112, 30.10.2024

Abdulkadir Soygüder

Öz

Forest products occupy an important place in Türkiye's foreign trade. It includes high value-added items such as furniture, paper, fiberboard (MDF), particleboard, OSB, blockboard, plywood, logs, timber, packaging. In this study; foreign trade data of 4410, 4407, 4408, 440121, 440131 goods in the Harmonized System Code (HSC) will be examined. These data cover the years 2019-2023 and are quarterly. Foreign trade of particle board goods according to exchange rate was interpreted by correlation and regression analysis. As a result of the analysis, it was seen that the increases in the exchange rate in Türkiye had a positive (63%) significant relationship with Türkiye's particle board exports. However, it was concluded that the increases in the exchange rate did not have a significant relationship with particle board imports. Different aspects of this study from other researches; It is to present detailed data based on HSC and to examine the change in the foreign trade of particle board in the face of exchange rate volatility. It is thought that this study will contribute to the literature in terms of revealing the progressive potential of particle board foreign trade.

Anahtar Kelimeler

Particle Board, Exchange Rate, Export, Import, Production, Foreign Trade.

TÜRKİYE’DE DÖVİZ KURUNUN YONGA LEVHA DIŞ TİCARETİ ÜZERİNE ETKİSİ

Öz

Türkiye’nin dış ticaretinde orman ürünlerinin önemli bir yeri vardır. Nitekim orman ürünleri; mobilya, kâğıt, lif levha (MDF), yonga levha, yönlendirilmiş yonga levha olan OSB (Oriented Strand Board), kontrtabla, kontrplak, tomruk, kereste, ambalaj gibi katma değeri yüksek ürünleri içermektedir. Bu çalışmada; Gümrük Tarife İstatistik Pozisyonu’ndaki (GTİP) 4410, 4407, 4408, 440121, 440131 koduna sahip ürünlerin son zamanlarda yaşanan döviz kuru artışı karşısındaki dış ticaret verileri irdelenmektedir. Çalışmada kullanılan veriler çeyrek dönemlik olup 2019-2023 yıllarını kapsamaktadır. Yonga levha dış ticaretinin döviz kurunda yaşanan dalgalanmalar karşısında ne derece etkilendiği, korelasyon ile regresyon analizleri ile yorumlanmıştır. Çalışmanın analiz sonuçları, döviz kurundaki artışların Türkiye’nin yonga levha ihracatını pozitif yönde (%63) etkilediğini, yonga levha ithalatı üzerinde ise anlamlı bir etkisinin olmadığını ortaya koymaktadır. Bu çalışmanın diğer araştırmalardan farklı yönleri; GTİP esaslı ayrıntılı verileri sunması ve döviz kuru oynaklığı karşısında yonga levhanın dış ticaretinde yaşanan değişimi incelemesidir. Yonga levha dış ticaretinin ilerleyici potansiyelini ortaya çıkarması açısından bu çalışmanın literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yonga Levha, Döviz Kuru, İhracat, İthalat, Üretim, Dış Ticaret

Kaynakça

• Abanoz, F. B. (2023). Ahşap atıkların mimaride kullanım potansiyelinin incelenmesi. Biçen, A. (Ed), Duvar Yayınları, Mimarlık, Planlama ve Tasarımda Güncel Yaklaşımlar, 16(4), 47-65.
• Akkaya, M., Ok, K., Koç, M., Akseki, İ. ve Akkaş, M.E. (2020). Türkiye’de ithal odun ham maddesinin sektörel kullanımı. Turkish Journal of Forestry, 21(3), 279-293.
• Akyüz, İ. (2004). Avrupa Birliğine giriş sürecinde Türkiye ile Avrupa Birliği üye ülkelerin yonga levha dış ticareti. Kafkas Üniversitesi Artvin Orman Fakültesi Dergisi, 3(4), 124-134.
• Alper, A. E. (2023). Türkiye’de döviz kuru ve dış ticaret ilişkisi: fourier bootstrap toda yamamoto nedensellik testi bulguları. Fiscaoeconomia, 7(2), 1391-1401.
• ASD Laminat. (2023). https://www.asdlaminat.com/tr/company/about/, adresinden alınmıştır. Avcı, M. ve Bayır, M. (2023). Türkiye ekonomisinde döviz kuru geçişkenliği: ithal girdi maliyetleri kanalının etkinliğine ilişkin ampirik bir analiz. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(27), 18-40.
• Aydın, A. , Tiryaki, S. ve Adanur, H. (2022). Küreselleşme sürecinde odun esaslı levha üretim ve dış ticaret durumunun analizi. Ormancılık Araştırma Dergisi, 186-192.
• Bahtiyar, B. ve Güdenoğlu, E. (2023). Türkiye’de döviz kuru ve dış ticaret ilişkisi: Zamana göre değişen nedensellik testlerinden bulgular. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (2), 455-481.
• Balıkçıoğlu, N. (2023). Şangay ülkelerinde dış ticaret açığı ve döviz kuru ilişkisi. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 10(4), 815-832.
• Barışık, S. ve Demircioğlu, E. (2006). Türkiye’de döviz kuru rejimi, konvertibilete, ihracat-ithalat ilişkisi 1980-2001. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 2(3), 71-84.
• Beram, A. (2021). Düşük derişimli NaOH çözeltileri ile modifiye edilmiş kızılçam (Pinus brutia Ten.) yonga ve liflerinin levha üretimindeki performansı. (Doktora Tezi). Isparta Uygulamalı Bilimler Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Isparta.
• Bozkurt, A.Y. ve Göker, Y. (1990). Yonga Levha Endüstrisi. İstanbul Üniversitesi Basımevi ve Film Merkezi, İstanbul.
• Bulut, E. ve Şahin, G. (2023). Cumhuriyet’ten günümüze döviz kuru politikaları. Fiscaoeconomia, 7 (Özel Sayı), 210-238.
• Cumhurbaşkanlığı Mevzuat Bilgi Sistemi 4458 Sayılı Gümrük Kanunu. (1999). https://www.mevzuat.gov.tr/aramasonuc adresinden alınmıştır.
• Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On Birinci Kalkınma Planı. TBBM Karar No: 1225. s: 91 (191). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf adresinden alınmıştır.
• Çabuk, Y. (2019). Türkiye ahşap levha endüstrisi ihracat tahmini ve en uygun tahmin yönteminin belirlenmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 21(2), 426-431.
• Çakır, M. ve Kaya, A.E. (2023). Türkiye’de döviz kuru geçişkenliği zamanla değişiyor mu? İstanbul İktisat Dergisi, 73(1), 359-383.
• Çakır, Ö. ve Özkul, G. (2023). Türkiye’de döviz kuru oynaklığı ile borsa endeks oynaklığı arasındaki etkileşim. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(100. Yıl Özel Sayısı), 232-253.
• Çamlıbel, O. ve Ayata, Ü. (2023). Yonga levhanın mekanik, fiziksel ve formaldehit emisyon özellikleri üzerine sıcak pres hızının etkisi. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 24(2), 179-186.
• Efe F.T. (2020). Arap Baharı’nın Türkiye’de odun esaslı levhaların dış ticaretine etkileri. Mobilya ve Ahşap Malzeme Araştırmaları Dergisi, 3 (1), 10-21.
• Food and Agriculture Organization Of The United Nations. (2023). https://www.fao.org/faostat/en/#data/FO adresinden alınmıştır.
• Gentaş Laminat Bolu. (2023). https://www.gentas.com.tr/hakkimizda/gentas-hakkinda/ adresinden alınmıştır. Genya Orman Ürünleri. (2023). https://genya.com.tr/kurumsal/ adresinden alınmıştır.
• Göker, Y., Akbulut, T. ve Ayrılmış, N. (2002). Türkiye’de üretilen mdf levhaların teknolojik özellikleri. İstanbul Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 54(1), 13-36.
• International Trade Centre TradeMap. (2023). https://www.trademap.org/Country_SelProduct_TS.aspx?nvpm=1%7c%7c%7c%7c%7c44%7c%7c%7c2%7c1%7c1%7c2%7c2%7c1%7c2%7c1%7c1%7c1 adresinden alınmıştır.
• İmren, E., Kaygın, B. ve Karayılmazlar, S. (2021). Türkiye mobilya sektörü dış ticaret verilerinin yapay sinir ağları ile değerlendirilmesi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 23(3), 906-916.
• İstek, A., Özlüsoylu, İ. ve Kızılkaya, A. (2017). Türkiye ahşap esaslı levha sektör analizi. Bartın Orman Fakültesi Dergisi, 19(1), 132-138.
• Kastamonu Entegre. (2023). https://www.kastamonuentegre.com/tr_tr/hakkimizda/kurumsal, Kurumsal Film adresinden alınmıştır.
• Kazaz, A. A. ve Uzunoğlu, S. (2023). Türkiye’de imalat sanayi, reel döviz kuru ve dış ticaret ilişkisi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 45(2), 160-179.
• Kızıldere, C., Kabadayı, B. ve Emsen, Ö. (2013). Dış ticaretin döviz kuru değişmelerine duyarlılığı: Seçilmiş gelişmekte olan ülkeler üzerine bir inceleme. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(3), 41-54.
• Korkmaz, S. ve Bayır, M. (2015), Döviz Kuru Dalgalanmalarının Yurtiçi Fiyatlara Etkisi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (4), 69-85.
• Horvath, K. S. ve Yurttagüler, I.M. (2023). Türkiye’de döviz kuru oynaklığının modellenmesi: Ampirik bir araştırma. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 10(2), 435-455.
• Müftüoğlu, G.İ. ve Kayacan, B. (2019). Türkiye’deki ormana dayalı sektörlerin dış ticaret rekabet gücü analizi. Turkish Journal of Forestry, 20(1), 41-49.
• Kara, O., Şahin, Ö., Bekar, İ. ve Kayacan, B. (2019). Endüstriyel ağaç ve ahşap ürünleri sektörünün uluslararasi rekabet gücü analizi: Türkiye örneği. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 15(1), 15-32.
• Orma Orman Ürünleri. (2023). https://www.orma.com.tr/hakkimizda/#uretimtesisi adresinden alınmıştır.
• Orman Genel Müdürlüğü. (2018). OGM üretim, satış ve sok faaliyetleri. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/kitaplik/uretim-satis-ve-stok-faaliyetleri adresinden alınmıştır.
• Orman Genel Müdürlüğü. (2019). OGM üretim, satış ve sok faaliyetleri. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/kitaplik/uretim-satis-ve-stok-faaliyetleri, adresinden alınmıştır.
• Orman Genel Müdürlüğü. (2020). OGM üretim, satış ve sok faaliyetleri. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/kitaplik/uretim-satis-ve-stok-faaliyetleri, adresinden alınmıştır.
• Orman Genel Müdürlüğü. (2020). OGM üretim, satış ve sok faaliyetleri. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/kitaplik/uretim-satis-ve-stok-faaliyetleri, adresinden alınmıştır.
• Orman Genel Müdürlüğü. (2023). OGM üretim, satış ve sok faaliyetleri. https://www.ogm.gov.tr/tr/e-kutuphane/kitaplik/uretim-satis-ve-stok-faaliyetleri, adresinden alınmıştır.
• Öztürk, M. (2020). Uluslararası ticaret yapan şirketlerin döviz kuru riski yönetimi: Mbilya sektörü üzerine bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Pelit Arslan Kontraplak. (2023). https://www.turanlargroup.com/tr/sirketler/pelit-arslan-kontraplak-fab-a-s/62 adresinden alınmıştır.
• Petek, A., Altun, C. ve Petek, F. F. (2020). Türkiye’de reel efektif döviz kuru ve imalat sanayi üretiminin karşılaştırmalı analizi (2008-2020 dönemi). Nazilli İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 39-48.
• Resmi Gazete. (2020). Gümrük yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair yönetmelik. Ankara, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/09/20200930-1.htm adresinden alınmıştır.
• Resmi Gazete. (2023). İstatistik pozisyonlarına bölünmüş türk gümrük tarife cetveli (Karar Sayısı: 8040). Ankara, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/12/20231230M1-1.pdf adresinden alınmıştır.
• Richter, F., Jervis, F. X., Huang, X. ve Rein, G. (2021). Effect of oxygen on the burning rate of wood. Combustion and Flame, 234, 111591.
• SFC Kastamonu. (2023). http://www.sfc.com.tr/kurumsal.asp adresinden alınmıştır.
• Sözbir, G. D. ve Demirbük, M. (2023). Aktif karbon katkılı çimentolu yonga levhanın bazı teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 11(3), 1184-1193.
• Starwood Orman Ürünleri. (2023). https://www.starwood.com.tr/hakkimizda/ adresinden alınmıştır.
• Teverpan Orman Ürünleri. (2023). http://www.teverpan.com.tr/tr/hakkimizda adresinden alınmıştır.
• Ticaret Bakanlığı Dış Ticaret Veri Bülteni. (2023). https://ticaret.gov.tr/data/6548910913b876b1c00eade1/Ayl%C4%B1k%20D%C4%B1%C5%9F%20Ticaret%20Veri%20B%C3%BClteni_Ekim.pdf adresinden alınmıştır.
• Ticaret Bakanlığı. (2023). https://ticaret.gov.tr/haberler/ticaret-bakani-bolat-turkiyenin-dunya-ihracatindan-aldigi-paydaki-artisin-surdugunu-bildirdi#:~:text=Bu%20oran%2C%20T%C3%BCrkiye'nin%20ihracat%C4%B1n%C4%B1n,y%C3%BCzde%201%2C02%20olarak%20belirlendi adresinden alınmıştır.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2023). Döviz kurları. https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket adresinden alınmıştır.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi. (2014). Ekonomi ve dış ticaret raporu. https://www.tim.org.tr/files/downloads/raporlar/tim_ekonomi_ve_dis_ticaret_raporu_2014.pdf adresinden alınmıştır.
• Türkiye İhracatçılar Meclisi. (2022). İhracat 2022 raporu. https://tim.org.tr/files/downloads/Strateji_Raporlari/TIM%20I%CC%87hracat%20Raporu%202022.pdf adresinden alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2023). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Dis-Ticaret-Endeksleri-Eylul-2023-49646 adresinden alınmıştır.
• Yıldız Entegre. (2023). https://www.yildizentegre.com/hakkimizda/bize-dair adresinden alınmıştır.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2024) . On İkinci Kalkınma Planı (2024-2028). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/12/On-Ikinci-Kalkinma-Plani_2024-2028_11122023.pdf. adresinden alınmıştır.
• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı. (2019). On Birinci Kalkınma Planı (2024-2028). https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/07/On_Birinci_Kalkinma_Plani-2019-2023.pdf. adresinden alınmıştır.
• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası. (2024). Döviz Kuru Politikası. https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Doviz+Efektif/#:~:text=T%C3%BCrkiye%3B%202001%20ekonomik%20krizinin%20ard%C4%B1ndan,ve%20talep%20ko%C5%9Fullar%C4%B1%20taraf%C4%B1ndan%20belirlenmektedir. adresinden alınmıştır.
• Microsoft Destek. (2024). https://support.microsoft.com/tr-tr/office/korelasyon-i%C5%9Flevi-995dcef7-0c0a-4bed-a3fb-239d7b68ca92. adresinden alınmıştır.
• Tarı, R. ve Yıldırım, D. Ç. (2009). Döviz kuru belirsizliğinin ihracata etkisi: Türkiye için bir uygulama. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 16(2), 95-105.
• Tavşancıl, E. (2024). Temel İstatistik Regresyon I. Ankara Üniversitesi Açık Ders Malzemeleri. https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/169660/mod_resource/content/0/9_REGRESYON.pdf. adresinden alınmıştır.