Ergenlerin Mutluluk ve Okulda Öznel İyi Oluş Düzeylerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 24 - 50, 28.06.2021

Önder Baltacı , Ömer Faruk Akbulut

Öz

Bu araştırmanın amacı, ergenlerin mutluluk ve okulda öznel iyi oluş düzeyleri arasındaki ilişkiyi çeşitli sosyo-demografik özelliklere göre incelemektir. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden birisi olan korelasyonel türü tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, İç Anadolu Bölgesi'nde bulunan bir ildeki ortaöğretim kurumlarında öğrenim gören ve araştırmaya gönüllü olarak katılmayı kabul eden 106'sı erkek, 95'i kız olmak üzere 201 ergen oluşturmaktadır. Araştırmada, ergenlerin okulda öznel iyi oluş düzeylerini belirlemek için "Ergenler İçin Kısa Okulda Öznel İyi Oluş Ölçeği", mutluluk düzeylerini belirlemek için "Oxford Mutluluk Ölçeği Kısa Formu" ve sosyo-demografik özelliklerini belirlemek için "Kişisel Bilgi Formu" kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; ergenlerin mutluluk ve okulda öznel iyi oluş düzeylerinin orta düzeyde olduğu görülmüştür. Ayrıca araştırmaya katılan ergenlerin mutluluk düzeyleri; cinsiyet, algılanan okul başarısı, sosyal faaliyetlere katılma sıklığı ve algılanan anne-baba tutumlarına göre anlamlı bir farklılık gösterirken okulda öznel iyi oluş düzeyleri; algılanan okul başarısı, sosyal faaliyetlere katılma sıklığı ve algılanan anne-baba tutumlarına göre anlamlı bir farklılık göstermektedir. Buna ek olarak araştırmaya katılan ergenlerin mutluluk düzeyleri ile okulda öznel iyi oluş düzeyleri arasında pozitif yönde anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Son olarak okulda öznel iyi oluş mutluluktaki toplam varyansın %20'sini açıkladığı görülmüştür. Araştırmada elde bulgular literatür ışığında tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Okulda öznel iyi oluş, Mutluluk, Ergenler, Okul

Investigation of Adolescents’ Happiness and Subjective Well-Being at School

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between happiness and subjective well-being levels of adolescents according to various socio-demographic characteristics. Correlational type scanning model, one of the quantitative research methods, was used in the study. The study group of the research consists of 201 adolescents, 106 males and 95 females, who study at secondary education institutions in a province in Central Anatolia and agree to participate in the research voluntarily. In the research, "Subjective Well-Being Scale for Adolescents", "Oxford Happiness Scale Short Form for Adolescents", "Personal Information Form" to determine their level of happiness, and "Personal Information Form" were used to determine their level of happiness. As a result of the research; It was observed that the level of happiness and subjective well-being of adolescents was moderate. Also, the happiness levels of adolescents participating in the research; While gender, perceived school success, frequency of participating in social activities and perceived parental attitudes differ significantly, subjective well-being levels in school; perceived school success, frequency of participating in social activities and perceived parental attitudes differ significantly. In addition, a positive relationship was found between the happiness levels of adolescents participating in the study and their subjective well-being levels at school. Finally, it was observed that subjective well-being at school explained 20% of the total variance in happiness. The findings obtained in the study were discussed in the light of the literature and suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Subjective well-being in school, Happiness, Adolescents, School

Kaynakça

• Akdoğan, B. (2017). Lise öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık ve çatışma çözme davranışlarının öznel iyi oluşlarını yordaması. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Asıcı, E., ve İkiz, F.E. (2019). Okulda öznel iyi oluşun okul iklimi ve öz-yeterlik açısından yordanması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34(3), 621-638.
• Aypay, A., ve Eryılmaz, A. (2011a). Relationships of high school student’ subjective well-being and school burnout. International Online Journal of Educational Sciences, 3(1), 181-199.
• Aypay, A., ve Eryılmaz, A. (2011b). Ergen öznel iyi oluşu ile kimlik statüsü ilişkisinin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, (16), 167-179.
• Baytemir, K. (2016). Ergenlikte ebeveyn ve akrana bağlanma ile öznel iyi oluş arasındaki ilişkide kişilerarası yeterliğin aracılığı. Eğitim ve Bilim, 41(186), 69-91.
• Bird, J. M., & Markle, R. S. (2012). Subjective well‐being in school environments: Promoting positive youth development through evidence‐based assessment and intervention. American Journal of Orthopsychiatry, 82(1), 61–66.
• Bozkurt, E., ve Sönmez, H. İ. (2016). İmam hatip ortaokulu öğrencilerinin ergen öznel iyi oluşlarının kişisel ve sosyal özelliklerine göre incelenmesi. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(7), 231-248.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., ve Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
• Büyükşahin Çevik, G., Yavuz, G., ve Güzel Yüce S. (2016). Ergenlerin okul yaşam kalitesi ile yaşam doyumunun problem çözme ve sosyal destekle ilişkisi: Afgan-Özbekleri ile yapılan bir yapısal eşitlik modeli çalışması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(43), 1405-1417.
• Canbay, H. (2010). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doktora Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Casas, F., Baltatescu, S., Bertran, I., & Gonzalez, M. (2013). School satisfaction among adolescents: Testing different indicators for its measurement and its relationship with overall life satisfaction and subjective well-being in Romania and Spain. Social Indicators Research, 111, 665-681.
• Çankaya, Z. C., ve Meydan, B. (2018). Ergenlik döneminde mutluluk ve umut. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(65), 207-222.
• Çeçen, R. A. (2007). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet ve yaşam doyumu düzeylerine göre sosyal ve duygusal yalnızlık düzeylerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(2), 180-190.
• Çelik, Ş. (2008). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluşlarının duygusal zekâ açısından incelenmesi. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Çelebi, Ç.D., ve Sezgin, O. (2015). Lise öğrencilerinin öznel iyi oluşları ile ahlâkî olgunluk seviyeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 99-146.
• Çivitçi, A. (2009). İlköğretim öğrencilerinde yaşam doyumu: bazı kişisel ve ailesel özelliklerin rolü. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 29-52.
• Deniz, M.E. (2018). Eğitim psikolojisi. Ankara: Pegem.
• Deniz, M. E., Arslan, C., Özyeşil, Z., ve İzmirli, M. (2012). Öz-anlayış, yaşam doyumu, negatif ve pozitif duygu: türk ve diğer ülke üniversite öğrencileri arasında bir karşılaştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(23), 428-446.
• Derin, S., ve Bilge, F. (2016). Ergenlerde internet bağımlılığı ve öznel iyi oluş düzeyi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 6(46), 35-51.
• Doğan, T. (2012). Beş faktör kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 14(1), 56-64.
• Doğan, T., ve Çötok, N. A. (2011). Oxford mutluluk ölçeği kısa formunun Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 165-172.
• Doğan, T., ve Eryılmaz, A. (2013). Benlik saygısı ve öznel iyi oluş arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 107-117.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95, 542-575.
• Diener, E., Oishi, S., & Lucas, R. E. (2003). Personality, culture, and subjective well-being: Emotional and cognitive evaluations of life. Annual Review of Psychology, 54(1), 403-425.
• Erden, S., ve Yılmaz, S. (2016). İmam hatip lisesi öğrencilerinin akran ilişkilerinin insanî değerler ve öznel iyi oluş düzeyleri açısından incelenmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 387-414.
• Eryılmaz, A. (2007). Okulda motivasyon ve amotivasyon: Sevgili öğretmenim derse katıl, derse katıl diyorsun. Ama bir sor bakalım; mutlu muyum ve seni seviyor muyum? Ulusal Teknik Eğitim, Mühendislik ve Eğitim Bilimleri Genç Araştırmacılar Sempozyumu içinde, Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
• Eryılmaz, A. (2010). Aile yapısı ergeni mutlu eder mi?. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 22(22), 21-30.
• Eryilmaz, A., ve Öğülmüş, S. (2010). Ergenlikte öznel iyi oluş ve beş faktörlü kişilik modeli. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 189-203.
• Eryılmaz, A. (2011). Ergen öznel iyi oluşu ile olumlu gelecek beklentisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi, 24(3), 209-215.
• Eryılmaz, A., ve Atak, H. (2011). Ergen öznel iyi oluşunun, öz saygı ve iyimserlik eğilimi ile ilişkisinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10(37), 170-181.
• Eryılmaz, A., ve Aypay, A. (2011). Ergenlerin derse katılmaya motive olmaları ile öznel iyi oluşları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(1), 1220-1233.
• Eryılmaz, A., & Ercan, L. (2011). Öznel iyi oluşun cinsiyet, yaş grupları ve kişilik özellikleri açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(36), 139-151.
• Flouri, E., & Buchanan, A. (2002). Life satisfaction in teenage boys: The moderating role of father involvement and bullying. Aggressive Behavior, 28, 126-133.
• Heizomi, H., Allahverdipour, H., Jafarabadi, M. A., & Safaian, A. (2015). Happiness and its relation to psychological well-being of adolescents. Asian Journal of Psychiatry, 16, 55-60.
• Hills, P., & Argyle, M. (2002). The Oxford Happiness Questionnaire: a compact scale for the measurement of psychological well-being. Personality and Individual Differences, 33, 1073–1082.
• Hiloooğlu, S., ve Cenkseven-Önder, F. (2010). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinde zorbalığı yordamada sosyal beceri ve yaşam doyumunun rolü. İlköğretim Online, 9(3), 1159-1173.
• Huebner, E. S., & Gilman, R. (2006). Students who like and dislike school. Applied Research in Quality of Life, 1(2), 139-150.
• Joronen, K., & Kurki, A. (2005). Familial contribution to adolescent subjective well being. International Journal of Nursing Practice, 11(3), 125-133.
• Işık, E., ve Bedel, A. (2015). Ergenlerde başa çıkma stratejileri ile öznel iyi oluş arasındaki ilişkiler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (34), 53-60.
• İlhan, T., ve Bacanlı, H. (2007). Mizah tarzları, kişilik özellikleri ve öznel iyi oluş: Bir model denemesi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 11, 35-52.
• İhan, T. (2009). Üniversite öğrencilerinin benlik uyumu modeli: yaşam amaçları, temel psikolojik ihtiyaçlar ve öznel iyi oluş. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kalaycı, H., ve Özdemir, M. (2013). Lise öğrencilerinin okul yaşamının niteliğine ilişkin algılarının okul bağlılıkları üzerine etkisi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 293-315.
• Karakoç, A., Bingöl, F., ve Karaca, S. (2013). Lise öğrencilerinde ergen öznel iyi oluş ile olumlu gelecek beklentisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi, 3(6), 43-50.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
• Korkut Owen, F. (2015). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Anı.
• Katja, R., Päivi, Å. K., Marja‐Terttu, T., & Pekka, L. (2002). Relationships Among adolescent subjective well‐being, health behavior, and school satisfaction. Journal of School Health, 72(6), 243-249.
• Kök, M., ve Akpınar, M. (2018). Ergenlerde problemli internet kullanımı ile öznel iyi oluş ilişkisinin incelenmesi. TURAN: Stratejik Araştırmalar Merkezi, 10(40), 527.
• Lyubomirsky, S. (2007). The How of Happiness: A scientific approach to getting the life you want. The Penguin Press, NY.
• Malkoç, A. (2011). Öznel iyi oluş müdahale programının üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeylerine etkisi. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Moksnes, U. K., & Espnes, G. A. (2013). Self-esteem and life satisfaction in adolescents-gender and age as potential moderators. Quality of Life Research, 22(10), 2921-2928.
• Natvig, G. K., Albrektsen, G., & Qvarnstrøm, U. (2003). Associations between psychosocial factors and happiness among school adolescents. International Journal of Nursing Practice, 9(3), 166–175.
• Özer, E., Hamarta, E., & Deniz, M. E. (2016). Emotional intelligence, core-self evaluation, and life satisfaction. Psychology, 7(2), 145-153.
• Park, N. (2004). The role of subjective well-being ın positive youth development. The Annals of American Acedemy of Political and Social Science. 591(1), 25-39.
• Rask, K., Kurki, P. A., & Paavilainen, E. (2003). Adolescent subjective well-being and family dynamics. Scand J.Caring Sci, 17, 129-138.
• Romano, J.L. (2015). Prevention psychology. Enhancing personal and socail well-being. American Psychological Association: Washington, DC.
• Sarı, M., ve Cenkseven, F. (2008). İlköğretim öğrencilerinde okul yaşam kalitesi ve benlik kavramı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-16.
• Sarı, T., ve Özkan, İ. (2016). Ergenlerin öznel iyi oluşları ile algıladıkları anne baba tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Düşünen Adam: The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 29, 155-162.
• Sarıcaoğlu, H. (2011). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi olma düzeylerinin kişilik özellikleri ve öz-anlayış açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Saricaoglu, H., & Arslan, C. (2013). An investigation into psychological well-being levels of higher education students with respect to personality traits and self-compassion. Educational Sciences: Theory and Practice, 13(4), 2097-2104.
• Savi Çakar, F. (2018). Önleyici psikolojik danışma kuram ve uygulamaları. Ankara: Pegem.
• Seki, T. (2014). Ergenlerin sosyal görünüş kaygısı ve öznel iyi oluşlarının sahip oldukları değerler açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Şahin, G. N. (2011). Üniversite öğrencilerinin kendini açma, öznel iyi oluş ve algıladıkları sosyal destek düzeylerinin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Şahin Baltacı, H. (2018). Comparison of hope and life satisfaction levels of Turkish and American middle school students. Eurasian Journal of Educational Research, 74(2018), 99-122.
• Özdemir, Y. (2012). Ergenlerin öznel iyi oluşlarının özerk, ilişkisel ve özerk-ilişkisel benlik kurguları açısından incelenmesi. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(38), 188-198.
• Özdemir, Y., ve Sağkal, A. S. (2016). Ergenler için okulda öznel iyi oluş ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 17(2), 333-350.
• Özden, K. (2014). Üniversite öğrencilerinde psikolojik iyi oluşun psikososyal yordayıcılarının sosyal bilişsel kariyer kuramı açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öksüz, Y., Güven Demir, E., ve Baba Öztürk, M. (2017). Roman çocukların okul doyumu düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Samsun ili örneği). Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(33), 256-268.
• Satan, A. A. (2014). Dini inanç ve bilişsel esneklik düzeylerinin öznel iyi oluş düzeyine olan etkisi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 3(7), 56-74.
• Stiglbauer, B., Gnambs, T., Gamsjager, M., & Batinic, B. (2013). The upward spiral of adolescents’ positive school experiences and happiness: Investigating reciprocal effects over time. Journal of School Psychology, 51(2), 231–242.
• Takakura, M., Wake, N., & Kobayashi, M. (2010). The contextual effect of school satisfaction on health-risk behaviors in Japanese high school students. The Journal of School Health, 80(11), 544–551.
• Tian, L. (2008). Developing scale for school well-being in adolescents. Psychological Development and Education, 24(3), 100-106.
• Tian, L., Wang, D., & Huebner, E. S. (2015). Development and validation of the Brief Adolescents’ Subjective Well-Being in School Scale (BASWBSS). Social Indicators Research, 120, 615-634.
• Tkach, C., & Lyubomirsky, S. (2006). How do people pursue happiness. relating personality, happiness-increasing srategies, and well-being. Journal Happiness Studies, 7,183-225.
• Terzi, Ş., ve Cihangir Çankaya, Z. (2009). Bağlanma stillerinin öznel iyi olmayı ve stresle başa çıkma tutumlarını yordama gücü. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(31), 1-11.
• Uçan, A., ve Esen, B. K. (2015). Ergenlerin öznel iyi oluşlarının toplumsal konum ile ilgili risk alma değişkenine göre incelenmesi. Mersin University Journal of the Faculty of Education, 11(2), 288-299.
• Whitley, A. M., Huebner, E. S., Hills, K. J., & Valois, R. F. (2012). Can students be too happy in school? The optimal level of school satisfaction. Applied Research in Quality of Life, 7(4), 337–350.
• Vaillant, G. E. (2003). Mental health. American Journal of Psychiatry, 160, 1373-1384.
• Van Petegem, K., Aelterman, A., Van Keer, H., & Rosseel, Y. (2008). The influence of student characteristics and interpersonal teacher behaviour in the classroom on student’s wellbeing. Social Indicators Research, 85, 279-291.
• Yavuzer, H. (2019). Çocuk psikolojisi. İstanbul: Remzi.
• Yeşilyaprak, B. (2016). Eğitimde rehberlik hizmetleri. Ankara: Nobel.
• Yılmaz, H., & Arslan, C. (2013). Subjective well-being, positive and negative affect in Turkish üniversity students. Online Journal of Counseling & Education, 2(2), 1-8.
• You, S., Furlong, M. J., Felix, E, Sharkey, J.D. Tanigawa, D., & Green, J.G. (2008). Relations among school connectedness, hope, life satisfaction, and bully victimization. Psychology in the Schools, 45(5), 446-460.