9. Sınıf Öğrencilerinin Empatik Eğilim Düzeyleri ve Eleştirel Düşünme Becerilerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 25, 31.03.2023

Engin Zabun

Öz

Bu araştırmanın amacı 2021 Liseye Geçiş Sınavı (LGS) sonunda Tokat İli Merkez ilçede dokuzuncu sınıfa yerleşen/kayıt yaptıran öğrencilerin Empatik Eğilim düzeyleri ve Eleştirel Düşünme becerilerini inceleyerek bu iki değişken arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmaktır. Araştırmada var olan durumun olduğu şekliyle ortaya konulabilmesi için tarama modeli kullanılmış, ek olarak araştırmada incelenen değişkenlerin birbirleri ile ilişkilerini belirlemek amacıyla ilişkisel model de işe koşulmuştur. Araştırmanın çalışma grubu 408 öğrenciden oluşmaktadır. Çalışmada 9. sınıf öğrencilerinin empatik eğilim düzeylerinin orta seviyenin biraz üzerinde, eleştirel düşünme becerilerinin ise orta seviyenin altında olduğu görülmüştür. Empatik eğilim düzeylerinin cinsiyet değişkenine göre anlamlı farklılık gösterirken anne baba tutumu değişkenine göre anlamlı farklılık göstermediği, çalışmaya katılan öğrencilerin empatik eğilim düzeyleri ile akademik başarıları arasında anlamlı bir ilişkinin olmadığı, empatik eğilim düzeyleri ile eleştirel düşünme becerileri arasında ise negatif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Eleştirel Düşünme, Empati, Akademik Başarı

Investigation 9th Grade Students' Empathic Tendency Levels and Critical Thinking Skills

Öz

The aim of this research is to examine the Empathic Tendency levels and Critical Thinking Skills of the students who are registered in the ninth grade at the end of the 2021 High School Entrance Examination (LGS) in the central district of Tokat and to reveal the relationship between these two variables. In the research, descriptive model was used to reveal the existing situation as it is, and in addition, the correlational model was used to determine the relations between the variables examined in the study. The study group of the research consists of 408 students. In the study, it was observed that the empathic disposition levels of the 9th grade students were slightly above the medium level, and their critical thinking skills were below the medium level. While the level of empathic tendency differed significantly according to the gender variable, it did not differ significantly according to the variable of parental attitude, there was no significant relationship between the levels of empathic tendency and academic achievement of the students participating in the study, and there was a low level of negative significant relationship between the levels of empathic tendency and critical thinking skills.

Anahtar Kelimeler

Critical Thinking, Empathy, Academic Success

Kaynakça

• Kapıkıran, N. A., Kapıkıran, Ş. & Başaran, B. İ. (2010). Psikolojik Danışma ve Rehberlik Öğrencilerinin Empatik Eğilimler ve Algıladıkları Anne ve Baba Olumlu Sosyal Davranışları: Cinsiyetin Farklılaştırıcı Rolü. Ege Eğitim Dergisi, 11 (1), 1-19. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/egeefd/issue/4908/67231
• Akar, C. & Kara, M. (2016). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin bazı değişkenlere göre değerlendirilmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 5 (3), 0-0. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/teke/issue/25000/263928
• Akbıyık, C. (2002). Eleştirel düşünme eğilimleri ve akademik başarı. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akınoğlu, O. (2001). Eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen bilgisi öğretiminin öğrenme ürünlerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Albakır Yavuz, Ö. (2019). Özel yetenekli olan ve olmayan öğrencilerin empatik eğilim ve sosyal duygusal öğrenme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi), Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Ananiadou, K., & Claro, M. (2009). 21st century skills and competences for new millennium learners in OECD countries. OECD Education Working Papers, No. 41, OECD Publishing Retrieved from http://dx.doi.org/10.1787/218525261154
• Ataşalar, J. (1996), Üniversite öğrencilerinin empatik eğilim düzeylerine cinsiyet ve yaşlarına göre kendini açma davranışları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Atilla, G. (2007). Erillik/ dişillik boyutunun empatik beceri ile ilişkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Ayten, A. (2010). Empati ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Bakan, U. (2010). İlköğretim medya okuryazarlığı dersinin öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerine etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Erzurum
• Balcı, E. (2012). Sınıf öğretmenlerinin empatik eğilim düzeyleri (Beşiktaş ilçe örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Branch, J. B. (2000). The relationship among critical thinking, clinical decision-making, and clinical practical A comparative study. Idaho: University of Idaho
• Bulut, H. & Düşmez, İ. (2014). Öğretmenlerin empatik eğilim becerilerinin demografik ve mesleki değişkenler bakımından karşılaştırılması. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2014(1): 105-115
• Buyruk, H. (2018). Gelişen Teknolojiler, Değişen İşgücü Nitelikleri ve Eğitim. OPUS International Journal of Society Researches, 8 (14), 599-632. DOI: 10.26466/opus.404223
• Büküm, S. (2013). Din görevlileri ile öğretmenlerin empatik eğilim ve beceri düzeylerinin karşılaştırılması (Fethiye Örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Cansoy, R. (2018). Uluslararası Çerçevelere Göre 21.Yüzyıl Becerileri ve Eğitim Sisteminde Kazandırılması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7 (4), 3112-3134. Retrieved from http://www.itobiad.com/issue/39481/494286
• Çekin, A. (2013). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Becerilerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (1), 25-46. DOI: 10.18498/amauifd.21306
• Çolakoğlu, F.F., & Solak, N. (2014). Ortaöğretim öğrencilerinin cinsiyet ve okul türüne göre saldırganlık düzeyleri ile empatik eğilim düzeylerinin incelenmesi (Çorum ili örneği). The Journal of Academic Social Science Studies, 26, 57-66. DOI:10.9761/JASSS2392
• Çubukçu, Z. & Gültekin, M. (2006). İlköğretimde Öğrencilere Kazandırılması Gereken Sosyal Beceriler . Bilig , (37) , 155-174 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/bilig/issue/25369/267789
• Davis C. M. (2005). Empati nedir? Empati öğretilebilir mi? (Çev. Özcan Sezer ve Serhat Damar). web. inonu.edu.tr/~efdergi/OSezer.doc
• Demir, M. K. (2006). İlköğretim dördüncü ve besinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler derslerinde eleştirel düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Demir, R. & Aybek, B. (2014). Lise Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi , (32) , 122-140. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/musbed/issue/23509/250486
• Demirel, Ö. (2005). Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme. Ankara, Pegem
• Derelioğlu, Y. (2004). Üniversite öğrencilerinde eleştirel düşünme ile denetim odağı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Dinçyürek, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin empatik becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 0 (10), Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/marucog/issue/457/3667
• Dökmen, Ü. (2019). Empati kurma becerisi ile sosyometrik statü arasındaki ilişki. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 20 (1), 183-207. DOI: 10.1501/Egifak_0000001059
• Dökmen, Ü. (2019). Empatinin yeni bir modele dayanılarak ölçülmesi ve psikodrama ile geliştirilmesi. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 21 (1), 155-190. DOI: 10.1501/Egifak_0000000999.
• Ekinci, Ö. (2009). Öğretmen adaylarının empati ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Çukurova Üniversitesi, Adana
• Ekinci, Ö. & Aybek, B. (2010). Öğretmen Adaylarının Empatik ve Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin İncelenmesi. İlköğretim Online, 9 (2) , 3-14. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ilkonline/issue/8595/106940
• Ennis, R. (1985). Goals for critical thinking curriculum. A. Costa (Ed.), Developing Minds Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development. 82
• Epstein. R. L. (1999). Critical thinking. Belmont: Wadsworth Publishing Company.
• Ercoşkun, M., E. (2005), Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin empatik becerilerini çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Ercoşkun, M. H., Dilekmen, M., Ada, Ş. & Nalçacı, A. (2010). Sınıf öğretmenliği öğrencilerinin empatik becerilerinin bireysel değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 0 (13), 207-217. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunikkefd/issue/2774/37157
• Erdem, A. R. & Genç, G. (2015). Lise Öğrencilerinin Eleştirel Düşünme Becerilerinin Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi , (5) , 58-69 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/inesj/issue/40015/475743
• Erkmen, G. (2007). Selçuk Üniversitesi beden eğitimi ve spor yüksekokulu'nda öğrenim gören öğrencilerin empatik eğilimlerinin sporda tercih ettikleri lider davranışları ile karşılaştırılması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Ersoy, E. & Başer, N. (2011). İlköğretim İkinci Kademede Eleştirel Düşünmenin Yeri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 1-10. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/aduefebder/issue/33886/375210
• Evancho, R. S. (2000). Critical thinking skills and dispositions of the undergraduate baccalaureate nursing student. (Unpublished Master's Thesis). Connecticut: Southern Connecticut State University.
• Evcen, D. (2002). Watson-Glaser eleştirel akıl yürütme gücü testinin (form s) türkçeye uyarlanması: geçerlik ve güvenirlik çalışması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Facione, Noreen & Facione, Peter & (Sanchez, C.. (1994). Critical Thinking Disposition as a Measure of Competent Clinical Judgment: The Development of the California Critical Thinking Disposition Inventory. The Journal of nursing education. 33. 345-50. 10.3928/0148-4834-19941001-05.
• Facione, P. A. (1990; 1992). The California Critical Thinking Skills Test (CCTST): Forms A and B. Millbrae, CA: California Academic Press. https://www.researchgate.net/publication/15400300_Critical_Thinking_Disposition_as_a_Measure_of_Competent_Clinical_Judgment_The_Development_of_the_California_Critical_Thinking_Disposition_Inventory
• Facione, P., Giancarlo, C., Facione, N. & Gainen, J. (1995). The disposition toward critical thinking. Journal of General Education, 44(1), 1–25. DOI: 10.22329/il.v20i1.2254
• Filiz, A. (2009). Farklı lise türlerindeki öğrencilerin empatik eğilimleri ve saldırganlık düzeylerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yeditepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Findlay, C.L., Girardi A. & Coplan R.J., (2006). Links Between Empathy, Social Behaviour and Social Understanding in Early Childhood, Early Childhood Research Quarterly, Volume: 21:347¬359
• Görücü, E. (2014). Altıncı, yedinci ve sekizinci sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlıkları ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Yeditepe Üniversitesi.
• Gray, A. (2016). The 10 skills you need to thrive in the Fourth Industrial Revolution. Paper presented at the World Economic Forum. Obtenida el. https://www.weforum.org/agenda/2016/01/the-10-skills-you-need-to-thrive-in-the-fourth-industrial-revolution/
• Harari, Y. N. (2018). 21.yüzyıl için 21 ders (S. Siral, Trans.). İstanbul: Kolektif Kitap.
• İkiz, H. (2009). 6 yaş grubundaki çocukların benlik algıları ile aile işlevleri arasındaki ilişkinin incelemesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tez), Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
• İmece, S. (2017). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin empati eğilim becerileri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Kağıtçıbaşı, Ç., (1998). İnsan ve İnsanlar, Evrim Basım: İstanbul.
• Karabacak, H. (2011). İlköğretim öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve beşinci sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme düzeyi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Atatürk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Erzurum
• Karasar, N. (2011). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel Araştırma Yöntemi Ankara: Nobel Yayın Dağıtım ISBN: 978-605-5426-58-3
• Karcı, (2010). İletişim meslek lisesi son sınıf öğrencilerinin empatik iletişim beceri düzeylerine ilişkin bir araştırma, (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi üniversitesi, Sosyal bilimler enstitüsü, Ankara
• Kaya, H. (1997). Üniversite öğrencilerinde eleştirel akıl yürütme gücü. (Yayımlanmamış Doktora tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Kenan, S. (2005). 21. yy'da Türkiye'de öğretmen olmak (EBSAD- Öğretmenlik Vizyon Programı Seminer Notları). Paper presented at the EBSAD- Öğretmenlik Vizyon Programı http://www.ebsad.org/img/20140407 2541009784.pdf
• Kolayiş, H., Yiğiter, K. (2010). The examination empathic skills of the elementary and middle school physical education teachers in city of Kocaeli. International Online Journal of Educational Sciences, 2(2), 562-578
• Kutluca, A. Y. , Yılmaz, A. & İbiş, E. (2018). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26 (6) , 2045-2055 . DOI: 10.24106/kefdergi.2309
• Maden, S., Durukan, E. (2011). Türkçe öğretmeni adaylarının empatik eğilim düzeyleri üzerine bir araştırma. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3(40), 19-25.
• MEB (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu, “1739 Sayılı Kanun”, Resmî Gazete, 14574, 24 Haziran, 1973.
• Mete, S. & Gerçek, E. (2005). PDÖ Yönetimiyle Eğitim Gören Hemşirelik Öğrencilerinin Empatik Eğilim ve Becerilerinin İncelenmesi, Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(2), 11- 17.
• Murphy, P. K., Rowe, M. L., Ramani, G., & Silverman, R. (2014). Promoting critical-analytic thinking in children and adolescents at home and in school. Educational Psychology Review, 26(4), 561-578.
• NCEE. (1988). A nation at risk: The imperative for educational reform. Washington DC: Government Printing Office.
• Norris, S. P. (1985). Synthesis of research on critical thinking. Educational Leadership, 8, 40-45.
• Ocak, G., Eğmir, E. & Ocak, İ. (2016). Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (1), 63-91. DOI: 10.17556/jef.27258
• Ocak, G. & Kutlu Kalender, M. D. (2017). Ortaokul 5. ve 6. Sınıf Fen Bilimleri Öğretim Programının Kazanım ve İçerik İlişkisinin Değerlendirilmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (23), 209-225. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/befdergi/issue/30012/323226
• OECD. (2018). The future of education and skills: Education 2030. Retrieved from https://www.oecd.org/education/2030/E2030%20Position%20Paper%20
• Ormrod, J. E. (2018). Öğrenme psikolojisi. (Çev. Ed. Mustafa Baloğlu). Ankara: Nobel Oxford Advanced Learner's Dictionary, (2022) https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/
• Özbaş, E. (2010). Üstün ve normal zekâ düzeyine sahip 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin ebeveyn kabul ret düzeylerini algılayışlarıyla empati düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi) İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Pala, A. (2008). Öğretmen adaylarının empati kurma düzeyleri üzerine bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23 (23), 13-23.
• Partnership for 21st Century Skills. (2015). P21 framework definitions. Retrieved from http://www.p21.org/storage/documents/docs/P21
• Paul, R. W. (1984). Critical thinking fundamental to education for a free society. Educational Leadership, 1, 5-14. Rogers, C. R. & Akkoyun, F. (2019). Empatik Olmak, Değeri Anlaşılmamış Bir Varoluş Şeklidir. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES) , 16 (1) , 103-124 . DOI: 10.1501/Egifak_0000000929
• Saysal Araz, Z. (2013). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji okuryazarlık düzeyleri ile eleştirel düşünme düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Siegel, H. (1999). What good are thinking dispositions? Educational Theory, 49 (2), 207-224. TDK. (2022). Türk Dil Kurumu. 08 07, 2022 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden erişildi
• Tishman, S., Jay, E., & Perkins, D.N. (1992). Teaching thinking dispositions from transmission to enculturation. Boston, MA: Harvard University. Haziran 2022’te https://www.researchgate.net/publication/232462299_Beyond_Abilities_A_Dispositional_Theory_of_Thinking adresinden alınmıştır
• Turnage, Barbara & Hong, Young & Stevenson, Andre & Edwards, Beverly. (2011). Social Work Students’ Perceptions of Themselves and Others: Self-Esteem, Empathy, and Forgiveness. Journal of Social Service Research - J SOC SERVRES. 38. 10.1080/01488376.2011.610201.
• Walker, S. E. (2003). Active learning strategies to promote critical thinking. Journal of athletic training, 35(3), 263.
• Yağcı, R. (2008). Sosyal bilgiler öğretiminde eleştirel düşünme: ilköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler öğretiminde, öğretmenlerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için uyguladıkları etkinliklerin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
• Yıldırım, H. & Şensoy, Ö. (2011). İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşürtme eğilimi üzerine eleştirel düşünme becerilerini temel alan fen öğretiminin etkisi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 19 (2), 523¬540
• Yıldırım, H. İ. & Şensoy, Ö. (2017). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimlerinin Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37 (2) , 611-648. Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/30949/335356
• Yıldız, N. (2011). İlköğretim Altıncı sınıf öğrencilerinim fen ve teknoloji dersinde eleştirel düşünme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, İ., Akyel, Y. (2008). Beden Eğitimi Öğretmen Adaylarının Empatik Eğilim Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 27-33.