Öğretmenlerin Dijital Okuryazarlık Düzeyleri ile Uzaktan Eğitime Yönelik Tutumları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 204 - 231, 31.03.2023

Uğur Gezer , Nazike Karagözoğlu

Öz

Araştırmada öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeyleri ile uzaktan eğitime yönelik tutumları arasındaki ilişkinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Ayrıca öğretmenlerin uzaktan eğitime yönelik tutumları ve dijital okuryazarlık düzeyleri cinsiyet, branş, yaş, mesleki kıdem, eğitim düzeyi ve günlük çevrimiçi kalma süresi değişkenleri açısından karşılaştırılmıştır. Genel tarama modelinin kullanıldığı bu araştırmanın örneklemini 2020-2021 eğitim-öğretim yılında İç Anadolu Bölgesindeki devlet okullarında, 10 farklı branşta görev yapan 919 öğretmen oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında dijital okuryazarlık ölçeği ve uzaktan eğitim tutum ölçeği kullanılmıştır. Veri analizinde regresyon ve Pearson korelasyon analizleri, bağımsız örneklem t-testi, tek yönlü ANOVA testi ve Post Hoc analizleri gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda öğretmenlerin dijital okuryazarlıklarının iyi düzeyde, uzaktan eğitime yönelik tutumlarının ise orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Öğretmenlerin dijital okuryazarlık ve uzaktan eğitime yönelik tutum düzeylerinde cinsiyet, yaş, eğitim düzeyi ve günlük çevrimiçi kalma süreleri değişkenleri bakımından anlamlı farklılıklar olduğu görülmüştür. Ayrıca öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeyleri ile uzaktan eğitime yönelik tutum puanları arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiş, öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeylerinin, uzaktan eğitim tutum puanlarının istatistiksel olarak anlamlı bir yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Öğretmen, Dijital okuryazarlık, Uzaktan eğitim, Tutum

Examining the Relationship Between Teachers' Levels of Digital Literacy and Their Attitudes Towards Distance Education

Öz

The primary aim of this study was to investigate the relationship between teachers' levels of digital literacy and their attitudes towards distance education. Teachers' perceptions of distance education and their digital literacy levels were also compared in terms of gender, major, age, professional seniority and the time they spend online daily. The sample of this survey study consisted of 919 teachers with 10 different majors working in state schools in the 2020-2021 academic year. The data were gathered through the digital literacy scale and the distance education attitude scale. In data analysis, regression and Pearson correlation, independent samples t-test, one-way ANOVA and Post Hoc tests were employed. The results showed that the teachers had a good level of digital literacy and their attitudes towards distance education were at moderate level. Significant differences were observed in their attitudes towards distance education and digital literacy levels in terms of gender, age, major and the time they spend online daily. In addition, a positive and moderately significant relationship was found between the teachers' levels of digital literacy and their attitudes towards distance education, and it was concluded that their digital literacy levels were a statistically significant predictor of their attitudes towards distance education attitude.

Anahtar Kelimeler

Teachers, Digital literacy, Distance education, Attitude

Kaynakça

• Ağır, F. (2007). Özel okullarda ve devlet okullarında çalışan ilköğretim öğretmenlerinin uzaktan eğitime karşı tutumlarının belirlenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Balıkesir Üniversitesi.
• Aksin, A. (2020). Sosyal bilgiler öğretiminde yenilikçi teknoloji kullanımı. Ed. Y. Ayaydın. Sosyal bilgiler öğretiminde teknoloji kullanımı uzaktan eğitim için alternatifler içinde (s. 35-61). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Aksoy, N., Karabay, E. ve Aksoy, E. (2021). Sınıf Öğretmenlerinin Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin İncelenmesi . Selçuk İletişim , 21.Yıl Özel Sayısı , 859-894 . DOI: 10.18094/josc.871290
• American Library Association (ALA) https://www.ala.org/news/press-releases/2013/06/ala-task-force-releases-digital-literacy-recommendations.
• Arslan, S. (2019). İlkokullarda ve ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin dijital okuryazarlık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Ata, R., Yıldırım, K., İpek, P. & Ataş, U. C. (2021). Technology Integration of Turkish Elementary School: Teaching Literacy Skills in the Post-COVID-19 Era. The European Educational Researcher, 4(2), 193-207. DOI: https://doi.org/10.31757/euer.424
• Baek, Y., Zhang, H. & Yun, S. (2017). Teachers’ attitudes toward mobile learning in Korea. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 16(1), 154-163.
• Bakioğlu, B. ve Çevik, M. (2020). COVID-19 pandemisi sürecinde fen bilimleri öğretmenlerinin uzaktan eğitime ilişkin görüşleri. Turkish Studies, 15(4), 109-129. https://dx.doi.org/10.7827/TurkishStudies.43502
• Bayrakcı, S. (2020). Dijital yetkinliklerin bütünü olarak dijital okuryazarlık: ölçek geliştirme çalışması [Yayımlanmamış doktora tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Bozkurt, A., Jung, I., Xiao, J., Vladimirschi, V., Schuwer, R., Egorov, G., … & Paskevicius, M. (2020). A global outlook to the interruption of education due to COVID-19 Pandemic: Navigating in a time of uncertainty and crisis.(2020). Asian Journal of Distance Education, 15(1), 1-126. https://doi.org/10.5281/zenodo.3878572
• Carlesso, A. (2020) Distance Education and Emergency Remote Teaching: An Analysis of the Italian School System Affected by the COVID-19 Pandemic. http://tesi.cab.unipd.it/65313/1/Carlesso_Anna_2020.pdf
• Cuban, L., Kirkpatrick, H. & Peck, C. (2001). High access and low use of technologies in high school classrooms: Explaining an apparent paradox. American Educational Research Journal, 38, 813–834.
• Çam, E. & Kiyici, M. (2017). Perceptions of Prospective Teachers on Digital Literacy. Malaysian Online Journal of Educational Technology, 5(4), 29-44.
• Demirci, S. (2021). Öğretmen Dijital Yeterlikleri. Türk Eğitim Derneği (TEDMEM). https://tedmem.org/wp-content/uploads/2021/09/ogretmen-dijital-yeterlikleri.pdf.
• Durmuş, E. ve Baş, K. (2017). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin uzaktan eğitime ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies (JASSS), 54, 113-125.
• Eken, Ö. , Tosun, N. ve Tuzcu Eken, D. (2020). Covıd-19 salgını ile acil ve zorunlu uzaktan eğitime geçiş: genel bir değerlendirme. Milli Eğitim Dergisi, 49(1), 113-128. DOI: 10.37669/milliegitim.780722
• Falloon, G. (2020). From digital literacy to digital competence: the teacher digital competency (TDC) framework. Educational Technology Research and Development, 68, 2449–2472. https://doi.org/10.1007/s11423-020-09767-413.
• Ferri F, Grifoni P, & Guzzo T. (2020). Online Learning and Emergency Remote Teaching: Opportunities and Challenges in Emergency Situations. Societies, 10(4), 86. https://doi.org/10.3390/soc10040086
• Gilster, P. (1997). Digital literacy. New York: Wiley.
• Karaca, İ. , Karaca, N. , Karamustafaoğlu, N. ve Özcan, M. (2021). Öğretmenlerin Uzaktan Eğitimin Yararına İlişkin Algılarının İncelenmesi. Humanistic Perspective, 3(1), 209-224. DOI: 10.47793/hp.844113
• Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Bilim Kitap Kırtasiye Yayınevi.
• Kocayiğit, A. ve Uşun, S. (2020). Milli Eğitim Bakanlığına bağlı okullarda görev yapan öğretmenlerin uzaktan eğitime yönelik tutumları (Burdur ili örneği). Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(23), 285-299. DOI: 10.33692/avrasyad.662503
• Koehler, M. & Mishra, P. (2009). What is technological pedagogical content knowledge (TPACK)?. Contemporary Issues in Technology and Teacher Education, 9(1), 60-70. https://doi.org/10.1177/002205741319300303
• Krumsvik, R. J. (2008). Situated learning and teachers’ digital competence. Education and Information Technologies, 13(4), 279-290.
• Machado, F. S., Moura, A. S. & Marıano, R. F. (2019). Advantages and Disadvantages of Distance Education: Losses and Winnings. Ed. Guilherme, W. D. Atena Editora. Contradiçoes e desafios na educaçao brasileira, 160-166.
• McGarr, O. & McDonagh, A. (2019) Digital Competence in Teacher Education. Output 1 of the Erasmus+ funded Developing Student Teachers’ Digital Competence (DICTE) project. https://dicte.oslomet.no/
• Metin, M., Gürbey, S. ve Çevik, A. (2021). Covid-19 Pandemi sürecinde uzaktan eğitime yönelik öğretmen görüşleri. Maarif Mektepleri Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 66-89.
• Moçoşoğlu, B. ve Kaya, A. (2020). Koronavirüs hastalığı (COVID-19) sebebiyle uygulanan uzaktan eğitime yönelik öğretmen tutumlarının incelenmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Eğitim Dergisi, 2(1), 15-43. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ksued/issue/59531/800151
• Özerbaş, M. A. ve Kuralbayeva, A. (2018). Türkiye ve Kazakistan Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Düzeylerinin Değerlendirilmesi. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(1), 16-25. DOI: 10.21666/muefd.314761
• Prensky, M. (2001). Digital natives, digital immigrants. On the Horizon, 9(5), 1-6.
• Sadaf, A. & Johnson, B. L. (2017). Teachers' beliefs about ıntegrating digital literacy ınto classroom practice: an ınvestigation based on the theory of planned behavior. Journal of Digital Learning in Teacher Education, 33(4), 129-137. DOI: 10.1080/21532974.2017.1347534
• Sengir, C. (2019). Ortaokul öğretmenlerinin bilişim teknolojilerini kullanma düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (İstanbul Fatih İlçesi Örneği). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Kültür Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Sezgin, S. (2021). Acil uzaktan eğitim sürecinin analizi: Öne çıkan kavramlar, sorunlar ve çıkarılan dersler. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 273-296.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Boston: Allyn and Bacon.
• Tatlı, A.(2018). Öğretmenlerin dijital vatandaşlık düzeylerinin bilgi okuryazarlığı ile internet ve bilgisayar kullanım özyeterlikleri bağlamında değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Trilling, B. & Fadel, C. (2009). 21st century skills: Learning for life in our times. Francisco: Jossey-Bass. http://ardian.id › wp-content › uploads › 2018/10
• Trust, T. & Whalen, J. (2020). Should Teachers be Trained in Emergency Remote Teaching? Lessons Learned from the COVID-19 Pandemic. Journal of Technology and Teacher Education, 28(2), 189-199.
• Uzun, B. N. ve Akay, C. (2021). Öğretmenlerin dijital materyal oluşturabilme öz-yeterlilikleri ölçeğinin geliştirilmesi. Kesit Akademi Dergisi, 7 (26), 240-254.
• Yahşi, Ö. ve Kırkıç, K. A. (2020). Uzaktan eğitim sürecinde öğretmenlerin uzaktan eğitime yönelik tutumlarının incelenmesi. Turkish Studies - Education, 15(5), 3827-3847. https://dx.doi.org/10.47423/TurkishStudies.46136
• Yaman, C. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının dijital okuryazarlık düzeylerinin incelenmesi (Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi örneği). (Yüksek Lisans Tezi) Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Niğde.
• Yontar, A. (2019). Öğretmen Adaylarının Dijital Okuryazarlık Düzeyleri . Ana Dili Eğitimi Dergisi , 7 (4) , 815-824 . DOI: 10.16916/aded.593579.
• Yumurtacı, O. (2021). Öğrenen, öğreten ve teknoloji. Ed. M. Kesim ve T. V. Yüzer. Açık ve uzaktan öğrenmenin teknoloji boyutu. (2. Baskı) içinde (s. 1-26). Ankara: Pegem Akademi.