Changes in soil properties following shifting from rainfed to irrigated agriculture: The Adıyaman case

Yıl 2017, Cilt: 5 Sayı: 2, 80 - 86, 12.12.2017

Ahmet Çelik , Memet İnan Erdal Sakin Gökhan Büyük Muzaffer Kırpık Erhan Akça

Öz

Conserving and improving soil quality during the cultivation activities are the basics of sustainable agriculture. The irrigated lands in Adıyaman increased threefold following shifting from rain fed agriculture to irrigated agriculture. As expected following irrigation productivity from a unit area increased. However, the sustainability of agricultural activities is a matter of discussion due to lack of sufficient research on soil quality changes after irrigation. In this study, soil properties were investigated at rain fed and irrigated agricultural fields in Adıyaman. For this purpose, some physical and chemical analysis were done at the soil samples taken from two depths (0-30 and 30-60cm) of three different locations (Besni/Keysun Plain, Çamgazi Plain and Hasancık, Adıyaman) shifted from rain fed agriculture to irrigated agriculture. Soils in research areas generally are moderate in lime content, clay to clay loam in texture, slightly alkaline or neutral in soil reaction. Organic matter, potassium, zinc, copper and manganese contents of soils showed a decreasing trend with shifting from rain fed to irrigated agriculture while electrical conductivity, bulk density, nitrogen and phosphorous had an increasing trend. Although, they are not effecting the current production, especially the increase in electrical conductivity and decrease in organic matter content should be taken into consideration in long term planning management for sustainable agriculture in Adıyaman.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman, degradation, soil quality, sustainable agriculture

Kuru tarımdan sulu tarıma geçiş sonrası toprak özelliklerindeki değişimler: Adıyaman örneği

Öz

Toprak kalitesinin tarımsal faaliyetler sürecinde de korunması ve geliştirilmesi sürdürülebilir tarımın temelidir. Adıyaman’da kuru tarımdan sulu tarıma geçiş ile sulanan tarım alanları son yıllarda üç katına yükselmiştir. Sulama sonrası beklenildiği üzere birim alandan verim artışı sağlanmıştır. Ancak toprak kalitesindeki değişimlerle ilgili yeterli araştırma yapılmadığı için sulama sonrası tarımsal etkinliklerin sürdürülebilirliği tartışma konusudur. Bu çalışmada, Adıyaman ilinde kuru ve sulanan tarım alanlardaki toprak özellikleri araştırılmıştır. Bu amaçla, kuru tarımdan sulu tarıma geçiş yapan üç farklı noktadan (Adıyaman Besni/Keysun Ovası, Çamgazi Ovası ve Hasancık) iki farklı derinlikten (0-30 ve 30-60 cm) alınan toprak örneklerinde bazı fiziksel ve kimyasal analizler yapılmıştır. Araştırma alanındaki topraklar genellikle orta kireçli, killi ve killi tın tekstürlü, hafif alkali ve nötr özelliklere sahiptirler. Kuru tarımdan sulu tarıma geçişle beraber organik madde, potasyum, çinko, bakır ve mangan düzeylerinin azalma eğilimi gösterirken, elektriksel iletkenlik, hacim ağırlığı, azot, fosfor ve demir içerikleri artma eğilimi göstermişlerdir. Özellikle, elektriksel iletkenlikteki artış ve organik maddede azalış her ne kadar günümüzde verimi etkilemezse de, uzun dönemli tarımsal yönetim planlarında, Adıyaman’da sürdürülebilir tarım için bu olguların dikkate alınması gerekliliğini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Adıyaman, degredasyon, toprak kalitesi, sürdürülebilir tarım

Kaynakça

• Akça E, Kapur S, Tanaka Y, Kaya Z, Bedestenci HÇ, Yaktı S, 2010. Afforestation effect on soil quality of sand dunes. Polish Journal of Environmental Studies. 19:6 1109-1116. Akça MO, Türkmen F, Taşkın MB, Soba MR, Öztürk HS, 2015. Ankara üniversitesi kalecik araştırma ve uygulama çiftliği topraklarının verimlilik durumlarının incelenmesi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 3 (2) 54 – 63. Anonim. 1984. Adıyaman İli Arazi Varlığı, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, İl rapor No:02, Genel Yayın No:781, Ankara, s. 26. Anonim. 1990. Adıyaman Çamgazi Ovası Sulama Projesi Sahası Detaylı Temel Toprak Etütleri. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Toprak Etüd Şubesi Ankara, s. 212. Anonim. 1996. Adıyaman-Besni, Keysun ve Kızılin Ovası Sulama Proje Sahası Detaylı Toprak Etütleri, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Etüd ve Proje Dairesi Başkanlığı, Ankara, s. 168. Anonim. 1997. Adıyaman Kâhta Ovası Sulama Proje Sahası Detaylı Toprak Etütleri, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Etüd ve Proje Dairesi Başkanlığı, Ankara, s. 250. Anonim. 2016. Adıyaman İli Tarım Potansiyeli. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Adıyaman İl Müdürlüğü Yayınları, Adıyaman. Anonim. 2017a. Meteoroloji Genel Müdürlüğü Kayıtları. Ankara. Anonim. 2017b. Climate Data Org, İklim: Kahta. https://tr.climate-data.org/location/15358/.(Erişim tarihi:05.01 2017) Blair N, Crocker GJ, 2000. Crop rotation effects on soil carbon and physical fertility of two Australian soils. Aust. Journal Soil Research, 38: 71-84. Büyük G, Akça E, Serdem M, İsfendiyaroglu S, Nagano T, Kume T, Kapur S, 2011. Effect of 50-year reclamation on soil quality in a sand dune area of central Anatolia. J. of Environmental Protection and Ecology. 12(2), 743-751. Çelik A, Akça E, Yıldırım Y, Büyük G, Kapur S, 2015. Adıyaman Bölgesi’nde tarım dışı alanlardaki kil yataklarının kil mineralojisi: tuğla-seramik hammaddesi olarak değerlendirileme potansiyelleri, 16. Ulusal Kil Sempozyumu, Çanakkale Onsekiz Mart Üniv. Yayınları: 127, 02-05 Eylül, Çanakkale, s. 128-138. Çimrin KM, Boysan S, 2006. Van yöresi tarım topraklarının besin elementi durumları ve bunların bazı toprak özellikleri ile ilişkileri, Yüzüncü Yıl Üni., Ziraat Fak., Tarım Bilimleri, 16 (2): 105-111. FAO, 1990. Micronutrient, assessment at the country level, an intemational study. FAO Soils Bulletin, 63. Rome. Günal H, Korucu T, Birkas M, Özgöz E, Halbac-Cotoara-Zamfir R, 2015. Threats to sustainability of soil functions in Central and Southeast Europe. Sustainability, 7(2), 2161-2188. Kölbl A, Kögel‐Knabner I, 2004. Content and composition of free and occluded particulate organic matter in a differently textured arable Cambisol as revealed by solid‐state 13C NMR spectroscopy. Journal of Plant Nutrition and Soil Science, 167(1), 45-53. Lindsay WL, Norvell WA, 1978. Development of a DTPA Soil Test for Zinc, İron, Manganese and Copper. Soil Sci., Soc. Am. J. 42. pp. 421-428. Maas EV, 1986. Salt Tolerance of Plants, Applied Agricultural Research, 1: 12-26. Okur M, 2010. Tarihsel orta Anadolu arazi kullanım dokusundaki mera bitkilerinin toprak kalitesine etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. Adana, s. 156. Özgör Ö, 2015. Adıyaman-Gölbaşı topraklarının bazı fiziksel, kimyasal ve mineralojik özellikleri, Yüksek Lisans Tezi, Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şanlıurfa. Plante AF, Conant RT, Stewart CE, Paustian K, Six J, 2006. Impact of soil texture on the distribution of soil organic matter in physical and chemical fractions. Soil Sci. Soc. of America J., 70(1), 287-296. Podmanicky L, Balázs K, Belényesi M, Centeri C, Kristof D, Kohlheb N, 2011. Modelling soil quality changes in Europe. An impact assessment of land use change on soil quality in Europe. Ecological indicators, 11(1), 4-15. Sakin E, Deliboran A, Sakin ED, Aslan H, 2011. Carbon and nitrogen stocks and C:N ratios of Harran plain soils. Romanian Agricultural Research, 28:171-180. Sakin E, 2012. Organic carbon organic matter and bulk density relationships in arid-semi arid soils in Southeast Anatolia region. African Journal of Biotechnology, 11(6), 1373-1377. Saraçoğlu M, Anlağan Taş M, Koşar İ, Aydoğdu M, Kara H, Sürücü A, Oğur Özkan N, 2013. Şanlıurfa ili Hilvan ilçesi kuru alanlardaki toprakların bitki besin elementi kapsamlarının belirlenmesi. 6. Ulusal Bitki Besleme ve Gübreleme Kongresi, 3-7 Haziran, Nevşehir, s. 332-334. Saraçoğlu M, Sürücü A, Koşar İ, Anlağan Taş M, Aydoğdu M, Kara H, 2014. Şanlıurfa ili Halfeti ilçesi topraklarının bazı özellikleri ve bitki besin elementi kapsamlarının belirlenmesi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 2 (2) 38 – 45. Seyrek A, Kızılgöz İ, Çullu MA, İnce F, 1999. Harran ovasında taban suyu etkisindeki toprakların ağır metal içerikleri, GAP 1. Tarım Kongresi, 26-28 Mayıs, Şanlıurfa. Soil Survey Staff, 2014. Keys to Soil Taxonomy, 12th ed. USDA-Natural Resources Conservation Service, Washington, DC. Taban S, Çıkılı Y, Kebecı F, Taban N, Sezer SM, 2004. Taşköprü yöresinde sarımsak tarımı yapılan toprakların verimlilik durumu ve potansiyel beslenme problemlerinin ortaya konulması. Tarım Bilimleri Dergisi. 10 (3) 297-304. Tazebay N, Saltalı K, 2011. Adıyaman-Besni ilçesi kuru ve sulu tarım alanı topraklarının verimlilik açısından değerlendirilmesi. Ulusal Toprak ve Su Sempozyumu, 25-27 Mayıs, Ankara. USDA-NRCS, 1996. Soil Survey Laboratory Manual. Soil Survey Investigation Report No. 42. Version 3.0. 693 P. Washington. Ülgen N, Yurtsever N, 1995. Türkiye Gübre ve Gübreleme Rehberi (4. Baskı), T.C. Başbakanlık Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Toprak ve Gübre Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayınları, Genel Yayın No: 209, Teknik Yayınlar No: T.66, Ankara, s. 230. Welch RM, Hause WA, Alloway A, Kubuto S, 1991. Geographic distribution of trace element problems, Micronutrients in Agriculture, 2nd Edition, pp. 49-51. WRB, 2015. World Reference Base For Soil Resources. International Soil Classification System For Naming Soils And Creating Legends For Soil Maps. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Rome, Italy.