Ankara Üniversitesi Ayaş Araştırma ve Uygulama Çiftliği topraklarının verimlilik durumlarının incelenmesi

Yıl 2018, Cilt: 6 Sayı: 2, 122 - 133, 28.12.2018

Mehmet Burak Taşkın Ferhat Türkmen Muhittin Onur Akça Mahmut Reşat Soba Hasan Sabri Öztürk

Öz

Bu çalışmanın amacı Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ayaş Araştırma ve Uygulama çiftliği topraklarının verimlilik durumlarının belirlenmesi olup, bu amaçla 44 adet toprak örneği 100x100m gridlerin kesişim noktalarından alınmış ve toprakların fiziksel ve kimyasal özellikleri ile besin maddesi içerikleri belirlenmiştir. Alınan toprak örneklerinin dağılım haritalarının oluşturulmasında ArcGIS 10.3 yazılım programı ve bu programda IDW yöntemi kullanılmıştır. Genel olarak topraklar kil bünye sınıfında, hafif alkali reaksiyonlu, tuzsuz, orta derecede kireç içermektedir. Toprakların % 56’sında organik madde, % 29’unda toplam azot, % 99‘unda alınabilir bor noksan olup, alınabilir demir ve mangan içerikleri bakımından da toprakların tamamının yetersiz olduğu belirlenmiştir. Toprakların tamamında bakır, çinko ve potasyum, % 77’sinde ise P yeterli miktarlarda bulunmuştur. Yapılan korelasyon analizi sonucunda; kil-kum, kum-silt, kil-kireç, kil-Fe, kil-Zn, silt-N, silt-Cu, pH-EC ve kireç-Cu arasında negatif, kum-kireç, kum- Fe, kum-Zn, kil-Cu, EC-N, P-K, P-Zn, K- Zn ve Fe-Zn arasında pozitif ilişki belirlenmiştir. Toprak analizi sonuçlarına göre, bitki besin maddesi eksikliklerini gidermek için ihtiyaç duyulan alanlara mikro element katkılı gübrelerin uygulanması gerekmektedir. Buna ek olarak, bu toprakların fizikokimyasal özelliklerini iyileştirmek için olgunlaşmış çiftlik gübresi kullanımı da önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Toprak verimliliği, toprak özellikleri, bitki besleme, mikro elementler, IDW

Investigation of fertility status in Ankara University Ayaş Research and Application Farm Soils

Öz

The aim of the study was to determine the fertility status of soils in Ayaş Research and Application Farm of Ankara University. For this purpose, 44 soil samples were collected by 100x100m grids and main physical, chemical properties and nutrient contents were analysed. ArcGIS 10.3 software program and IDW method were used to create distribution maps of soil samples. In general, the majority of soils are clay textured, slightly alkaline, nonsaline and medium calcareous. While organic matter (56% of the soils), total nitrogen (29% of the soils), available boron (99% of the soils) and available Fe and Mn (100% of the soils) were deficient, available phosphorus (77% of the soils), copper, zinc and potassium (100% of the soils) contents were insufficient level. As a result of the correlation analysis; negative relations between clay-sand, silt-sand, lime-clay, Fe-clay, Zn-clay, N-silt, Cu-silt, EC-pH, Cu-lime and positive relations between lime-sand, Fe-sand, Zn-sand, Cu-clay, N-EC, K-P, Zn-P, Zn-K and Zn-Fe were determined. In order to remove the deficiency of plant nutrients according to soil analyses, application of micro-element additive fertilizers to the soils is necessary. In addition, the use of composted farmyard manure is recommended to improve the physicochemical properties of these soils.

Anahtar Kelimeler

Soil fertility, soil properties, plant nutrients, micro elements, IDW

Kaynakça

• Akça H, Taşkın MB, Şahin Ö, Kaya EC, Turan MA, Taban S, Balcı M, 2017a. Beypazarı yöresinde havuç (Daucus Carota L.) tarımı yapılan toprakların verimlilik durumları ile havuç bitkisinin potansiyel beslenme sorunlarının belirlenmesi. U. Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi, 31(2):123-138.
• Akça H, Taban N, Turan MA, Taban S, Quedrago A, Türkmen N, 2017b. Türkiye’de sarımsak tarımı yapılan toprakların verimlilik durumu. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 5(2): 93–100.
• Akça MO, Türkmen F, Taşkın MB, Soba MR, Öztürk HS, 2015. Ankara Üniversitesi Kalecik Araştırma ve Uygulama Çiftliği topraklarının verimlilik durumlarının incelenmesi. Toprak Bilimi ve Bitki Besleme Dergisi, 3(2): 54-63.
• Altındal M, Günal H, Acir N, 2013. Bitkiye yarayışlı mikro besin elementi konsantrasyonlarının uzaysal dağılımının haritalanması. III. Ulusal Toprak ve Su Kaynakları Kongresi, Tokat. 939-947.
• Anonim, 2018a. Available: http://www.ayas.gov.tr/idari-durum (Erişim tarihi: 06.07.2018).
• Anonim, 2018b. Available: http://www.ayas.gov.tr/cografi-yapi (Erişim tarihi: 06.07.2018).
• Anonim, 2018c. Available: http://agri.ankara.edu.tr/ayas-bahce-bitkileri-arastirma-ve-uygulama-isletmesi/ (Erişim tarihi: 23.11.2018).
• Arslanoğlu M, Özçelik M. 2005. Sayısal arazi yükseklik verilerinin iyileştirilmesi. TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, 28 Mart-1 Nisan, Ankara.
• Atatanır L, M Yüksel, 2003. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ayaş Araştırma ve Uygulama Çiftliği topraklarının detaylı toprak etüd ve haritalaması. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(1):157-164.
• Ateş F, Kuştutan F, Dardeniz A, Yüksel S, 2016. Alaşehir’de (Manisa) mevlana üzüm çeşidi yetiştirilen bağ topraklarının bazı fiziksel ve kimyasal özelliklerinin belirlenmesi. ÇOMÜ Zir. Fak. Derg, 4(2): 37–43.
• Başar H, 2001. Bursa İli topraklarının verimlilik durumlarının toprak analizleri ile incelenmesi. Uludağ Üniv. Zir. Fak. Derg., 15(2):69-83.
• Bouyoucos GJ, 1951. A recalibration of hydrometer method for making mechanical analysis of soils. Agronomy J., 43:434-438.
• Bremner JM, 1965. Total nitrogen. In: Methods of soil analysis. Part 2. Chemical and microbiological properties. Black, C.A. (ed.), Amer. Soc. Of Agron. Inc. Pub. Agron. Series. No: 9, pp. 1149-1178, Madison, Wisconsin, USA.
• Budak M, Günal H, Çelik İ, Acir N, Sırrı M, 2018. Dicle Havzası toprak özelliklerinin yersel değişimlerinin jeoistatistik ve coğrafi bilgi sistemleri ile belirlenmesi ve haritalanması. Türkiye Tarımsal Araştırmalar Dergisi, 5(2): 103-115.
• Eyüboğlu F, Kurucu N, Talaz S, 1998. Türkiye topraklarının bitkiye yarayışlı bazı mikro elementler (Fe, Cu, Zn, Mn) bakımından genel durumu. T.C. Başbakanlık K.H.G.M. Toprak ve Gübre Araş. Enst. Müd. Ankara.
• FAO 1990. Micronutrient, assesment at the country level: an international study. FAO Soils Bulletin 63.Rome.
• Güler M, Kara T, 2007. Alansal dağılım özelliği gösteren iklim parametrelerinin coğrafi bilgi sistemleri ile belirlenmesi ve kullanım alanları, genel bir bakış. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(3): 322-328.
• Günal E, Erdem H, 2015. Suluova ve Merzifon Ovaları topraklarının yarayışlı demir, bakır, çinko ve mangan konsantrasyonlarının mesafeye bağlı değişimi. Toprak Su Dergisi, 4(2): 1-13.
• Güneş A, İnal A, Alparslan M, Taban S, Poyrazoğlu S, 1999. Beypazarı yöresinde yetiştirilen havuçların beslenme durumları ve besin değerleriyle toprak özellikleri arasındaki ilişkiler. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 5(1):33-44.
• Hızalan E, Ünal H, 1966. Topraklarda önemli kimyasal analizler. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, No: 278, Ankara.
• Jackson ML, 1958. Soil chemical analysis. Prentice Hall, Inc. Englewood Cliffs, New Jersey, USA, pp. 1-498.
• Karadavut U, Palta Ç, Bitgi S, Okur O, Çarkacı DA, 2011. Konya ilinde fiğ tarımı yapılan bazı alanlarında makro ve mikro besin elementi içeriklerinin belirlenmesi. Iğdır Üni. Fen Bilimleri Enst. Derg, 1(3): 105-109.
• Karaduman A, Çimrin K.M. 2016. Gaziantep yöresi topraklarının besin elementi durumları ve bunların bazı toprak özellikleri ile ilişkileri. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 19(2): 117-129.
• Kuştutan F, Ateş F, Akın A, 2017. Alaşehir ilçesinde (Manisa) superior seedless üzüm çeşidi yetiştirilen toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21(1): 16-23.
• Lindsay WL, Norvell WA, 1978. Development of a DTPA soil test for zinc, iron, manganese and copper. Soil Science Society of American Proceeding, 42: 421-428.
• Maas EV, 1986. Salt tolerance of plants. Applied Agricultural Research, 1:12-26.
• Olsen SR, Sommers LE, 1982. Phosphorus. In: Page, Methods of Soil Analysis, Part 2. Chemical and Microbiological Properties, (eds. L. A., R.H. Miller and D.R. Keeney)Madison, Wisconsin, American Society of Agronomy, pp.539-579.
• Özyazıcı MA, Sağlam M, Dengiz O, Erkoçak A, 2014. Çay tarımı yapılan topraklara yönelik faktör analizi ve jeoistatistik uygulamaları: Rize ili örneği. Toprak Su Dergisi, 3(1):12-23.
• Parlak M, Fidan A, Kızılcık İ, Koparan H, 2008. Eceabat ilçesi tarım topraklarının verimlilik durumlarının belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 14(4):394-400.
• Pratt PF, 1965. Methods of soil analysis. Part 2. Chemical and microbiological properties. (eds. C.A. Black), Amer. Soc. Agr. Inc. Publisher Agro. Series No:9., Madison, USA.
• Richards LA, 1954. Diagnosis and improvement of saline and alkali soils. United States Department of Agriculture Handbook, 60.
• Sağlam M, Dengiz O, 2013. Kimyasal toprak kalite göstergelerinin faktör ve jeoistatistik analiz yöntemleriyle değerlendirilmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 50(2):181-190.
• Soba, M.R., Türkmen, F., Taşkın, M.B., Akça, M.O., Öztürk, H.S., 2015. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Haymana Araştırma ve Uygulama Çiftliği topraklarının verimlilik durumlarının incelenmesi. Toprak Su Dergisi. 4 (1): 7–17.
• Şenol H, Alaboz P, Gülsoy S, Özkan G, 2018. Boylu ardıç (Juniperus excelsa Bieb.) ormanları altındaki toprakların fizikokimyasal özellikleri. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 19(1):1-10.
• Taban S, Alpaslan M, Hasemi AG, Eken D, 1997. Orta Anadolu’da çeltik tarımı yapılan toprakların bazı fiziksel ve kimyasal özellikleri. Pamukkale Üniversitesi Mühendistik Fakültesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. 3(3):457-466.
• Turan MA, Katkat AV, Özsoy G, Taban S, 2010. Bursa ili alüviyal tarım topraklarının verimlilik durumları ve potansiyel beslenme sorunlarının belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24(1):115-130.
• Turan MV, 2017. Alana özgü bazı toprak özelliklerinin veri bankasının oluşturulması: Eynesil/ Erzikıranı Köyü. Ordu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, s.82.
• Wolf B, 1971. The determination of boron in soil extracts, plant materials, composts, manures, water and nutrient solitions. Soil Sci. and Plant Anal., 2(5):363-374.
• Yağmur B, Okur B, 2015. Salihli (Manisa) yöresindeki şeftali (Prunus Persica L.) bahçelerinin beslenme ve kirlilik durumları. Meyve Bilimi Meyvecilik Araştırma İstasyonu Müdürlüğü, 2(1): 16-26.
• Yakupoğlu T, Demirci D, 2013. Kahramanmaraş-Narlı Ovası topraklarının erozyona duyarlılıkları ile bazı toprak özellikleri arasındaki ilişkiler. Anadolu Tarım Bilim. Derg, 28(1):33-38.
• Yalçın M, Çimrin KM, Tutuş Y, 2018. Hatay İli Kırıkhan–Reyhanlı Bölgesi çayır-mera topraklarının besin elementi durumları ve bazı toprak özellikleri ile ilişkileri. KSÜ Tarım ve Doğa Derg., 21(3):385-396.