Diyarbakır ili mercimek ve domates alanlarında zararlı olan canavar otu türleri (Orobanche spp.) ve Phytomyza orobanchia (Kaltenbach), 1864 (Diptera: Agromyzidae)’nın canavar otu üzerindeki bulaşıklık ve yoğunluğunun belirlenmesi

Yıl 2014, Cilt: 5 Sayı: 2, 121 - 136, 13.07.2016

Yunus Bayram Emine Çıkman

Öz

Bu çalışma, Diyarbakır ilinde mercimek ve domates ekiliş alanlarında zarar yapan parazitik bitki Canavar otu türlerinin yoğunluğu ve bu türler üzerinde beslenen Phytomyza orobanchia Kaltenbach, 1864 (Diptera: Agromyzidae)'nın bulaşıklığı ve yoğunluğunun araştırılması amacıyla ele alınmıştır. Canavar otunun yoğunluğu, P. orobanchia‟nın bulaşıklık ve yoğunluğu çalışmaları 2007 yılında Diyarbakır ili Merkez, Bismil, Silvan, Ergani ve Çınar ilçelerinde domates ve mercimek ekiliş alanlarında yürütülmüştür. Mercimek ekim alanlarında Canavar otunun yoğunluğu ve P. orobanchia‟nın yoğunluk ve bulaşıklığının tespit edilmesi çalışmaları haftada bir ve domates ekim alanlarında ise 15 günde bir yapılmıştır. Mercimek ve domates ekim alanlarında yapılan gözlemlerde mercimek alanlarında Canavar otunun O. crenata ve O. aegyptiaca türlerinin bulunduğu ve domateste ise O. ramosa ve O. aegyptiaca türlerinin kompleks olarak bulunduğu tespit edilmiştir. Mercimek ekiliş alanlarında yapılan çalışma sonuçlarına göre Canavar otu yoğunluğunun metrekarede 1-18 arasında olduğu, Canavar otu bitkilerinin % 5-100 arasında P. orobanchia ile bulaşık olduğu ve kapsüllerinde ise P. orobanchia yoğunluğunun % 3-40 arasında olduğu tespit edilmiştir. Domates ekiliş alanlarında yürütülen araştırma sonuçlarına göre Canavar otu yoğunluğunun metrekarede 1-10 arasında olduğu, Canavar otu bitkilerinin % 5-95 arasında P. orobanchia ile bulaşık olduğu ve kapsüllerinde ise P. orobanchia yoğunluğunun % 5-90 arasında olduğu saptanmıştır. Yapılan çalışmalar neticesinde mercimek ve domates alanlarında bütün tarlalarda Canavar otunun P. orobanchia ile bulaşık olduğu ve P. orobanchia’nın Diyarbakır ilinde Canavar otu sap ve kapsüllerinde yoğun olarak bulunduğu ve yılda üç döl verdiği tespit edilmiştir. Bu çalışma sonucunda elde edilen verilerle mercimek ve domates ekim alanlarında ciddi zararlara neden olan Canavar otu türlerine karşı entegre mücadele çerçevesinde biyolojik mücadele olanaklarının mümkün olduğu kanısına varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Domates, mercimek, Orobanche spp., Phytomyza orobanchia

An investigation of Broomrape species (Orobanche spp.) in lentil and tomato fields, and infestation and density of Pytomyza orobanchia Kaltenbach, 1864 (Diptera: Agromyzidae) on Broomrape species, in Diyarbakır Province

Öz

This study was conducted to investigate the density of Broomrape species in tomato and lentil fields and to determine the density and infestation of Phytomyza orobanchia Kaltenbach, 1864 (Diptera: Agromyzidae) on Broomrape species. Studies were carried out in 2007 in Diyarbakır city in south-eastern Turkey and its counties, Bismil, Silvan, Ergani and Çınar. The density of Broomrape species and density and infestation of P. orobanchia in lentil fields were determined by survey once a week, while surveys in tomato fields were done fortnightly. In lentil fields there were Orobanche crenata and O. aegyptiaca, while in tomato fields there was a complex form of O. ramosa and O. aegyptiaca. In lentil fields, the density of Broomrape species was 1-18/m², while infestation and density of P. orobanchia was 5-100 % and 3-40 %, respectively. In tomato fields, the density of Broomrape species was between 1-10/m², while the infestation and density of P.
orobanchia on Broomrape species was 5-95 % and 5-90 %, respectively. Broomrape species infestation of P. orobanchia was detected in all lentil and tomato fields, and a very high density of P. orobanchia was also detected in these fields. It was concluded that P. orobanchia has three generations per year and there are biological control possibilities in the framework of Integrated Pest Management against Broomrape species in lentil and tomato growing areas in Diyarbakır Province

Anahtar Kelimeler

Tomato, lentil, Orobanche spp., Phytomyza orobanchia, infestation, density, Diyarbakır

Kaynakça

• Abu-Shall A. M. H. 2001. Applied study on utilization of Orobanche fly and other bioticagents in the biological and integrated management of broom-rape and other noxiousweeds. M.Sc. Thesis, Faculty of Agriculture, Alexandria University.
• Aksoy E., S. Öztemiz & F. N. Uygur 2004. Çukurova‟da canavar otu türlerinin (Orobanchespp.) doğal düĢmanı olan böcek türlerinin saptanması ve Phytomyza orobanchia Kalt.
• (Diptera: Agromyzidae)‟nın canavar otunun biyolojik mücadelesinde kullanılmaolanağının araĢtırılması. 1. Bitki Koruma Kongresi, 8- 10 Eylül, Samsun. Proje Kod No:TAGEM/BS/97/02/05/204 Proje geliĢme raporu 2000 s. 1-4 ve proje sonuç raporu1998-2001 s. 1-11.