Erzincan’da mevsimlik gezici tarım işçiliği ve yaşanan sorunlara yönelik coğrafi bir inceleme

Yıl 2017, Sayı: 69, 59 - 68, 15.12.2017

Fatih Orhan

https://doi.org/10.17211/tcd.330920

Cited By: 3

Öz

Mevsimlik gezici tarım işçiliği, günümüz tarımsal faaliyetlerinin vazgeçilmez bir parçası durumundadır. Ancak bünyesinde var olan geçicilik ve gezicilik özelliği, barınmadan eğitime kadar birtakım sorunları beraberinde getirmektedir. Bu sorunların çözümlenmesi veya en azından minimize edilmesi, Devlet eliyle gerçekleştirilecek topyekûn bir planlama ve buna bağlı yatırımlar ile sağlanabilir. Bununla birlikte yerel ölçekte de söz konusu işçi ailelerin niceliksel ve niteliksel özelliklerinin, taleplerinin dikkate alınması oldukça önemlidir. Bu çalışmada da 2016 yılında Erzincan’a gelen mevsimlik gezici tarım işçileri konu edinilmiş olup, yapılan gözlem ve görüşmeler neticesinde bu tarımsal faaliyetlerin genel özellikleri ve tarım işçilerinin sorunları belirlenmeye çalışılmıştır. Türkiye genelinde olduğu gibi, Erzincan’daki mevsimlik gezici tarım işçilerinin de büyük oranda Güneydoğu Anadolu Bölgesi illerinden geldiği görülür. Ayrıca gelenlerin yaş ve cinsiyet yapısı incelendiğinde, yaşanan göçlerin bireysel değil, tüm aile bireylerinin katılımıyla gerçekleşmiş olduğu anlaşılır. Yine mevsimlik gezici tarım işçileri sadece bir bölgede çalışmamakta, yılın 7-8 ayını kapsayan döneminde farklı illerde çalışmak üzere göç etmektedirler. Bu durum hem kendileri hem de yönetim mercileri açısından birtakım sorunlar ortaya çıkarmaktadır. Konaklama alanı ve barınma ile ilgili problemler en temel sorunları oluştururken; ulaşım ve sağlık alanında yaşanan sıkıntılar, ağır çalışma koşulları, toplumsal ayrımcılık ve dışlanma, çocuk işçiliği ve çocukların eğitiminde aksamalar ise diğer sorunlar arasında dile getirilmektedir. Çalışmanın sonuç kısmında, tespit edilen bu sorunlara yönelik olarak gerek genel ölçekte ve gerekse Erzincan özelinde nasıl çözümler bulunabileceği yönünde çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Mevsimlik işgücü, tarım işçisi, gezicilik, Erzincan

A geographical study for seasonal mobile agricultural labour and living problems in Erzincan

Öz

Seasonal mobile agricultural labour is suggested to be indispensable for current agricultural activities. The qualifications included in the issue as temporariness and mobility cause several matters like education and accommodation. Solving or at least minimizing the mentioned matters can be provided by public planning and related investments. However; it is very important to regard the quantitative and qualitative characteristics of workers' families and their demands locally. In this study; the seasonal mobile agricultural workers existing in Erzincan by the year of 2016 are subjected and the general qualifications of the agricultural activities also the problems of the mentioned seasonal agricultural workers are tried to be detected due to the observations and interviews. As it is common in Turkey; seasonal mobile agricultural workers in Erzincan are mostly from Southeastern Anatolia. The migration herein is observed to be realized by the participation of all family members (it is not an individual activity) while analyzing the qualifications of the workers such as age and gender structures. The seasonal agricultural workers do not work only in a region, they move to various provinces to work during the period of 7 or 8 months in a year. This situation generates several problems both in terms of themselves and public administrations. The mostly mentioned fundamental problems are the issues relating accommodation area and shelter while matters such as the difficulties in transportation and health, severe working conditions, social discrimination and exclusion, child labor and other problems in children's education are the other ones stated. Several suggestions are held in the results chapter of the study due to the problems detected, throughout the possible solutions both in local scale and in general.

Anahtar Kelimeler

Seasonal labour, Agricultural workers, Mobility, Erzincan

Kaynakça

• Beleli, Ö. vd., (2013). Mevsimlik Tarım İşçiliği ve Çocuklar: Sorun Analizi ve Politika Önerileri (2. Basım). Kalkınma Atölyesi Yayını, Ankara: Altan Matbaası.
• Çakmakçı, R. ve Oral, E. (1998). “Seyreltmeli ve Seyreltmesiz Şeker Pancarı Tarımında Farklı Tarla Çıkışlarının Verim Ve Kaliteye Etkisi”, Turkish Journal of Agriculture and Forestry 22, 451-461.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, (2010). Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Sosyal Hayatlarının İyileştirilmesi Stratejisi ve Eylem Planı.
• Çelik, K., Şimşek, Z., Yüce Tar, Y. ve Kırca Duman, A. (2015). Gezici Mevsimlik Tarım İşinde Çalışan Kadınların Çalışma ve Yaşam Koşullarının İrdelenmesi. The World Bank, Public Disclosure Authorized.
• Çınar, S. ve Lordoğlu, K. (2010). “Mevsimlik Tarım İşçileri: Marabadan Ücretli Fındık İşçiliğine”. III. Sosyal Haklar Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 419-448, İstanbul: Petrol İş Yayınları.
• Çınar, S. ve Lordoğlu, K. (2015). “Mevsimlik Tarım İşçiliğinde Tekil Bir Analiz: Karasu Fındık Toplama İşçileri”. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi (MSG) 10 (38), 1-21.
• Doğanay, H. ve Coşkun, O. (2012). Tarım Coğrafyası (Güncellenmiş 2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Doğanay, H. ve Çavuş, A. (2013). Türkiye Ekonomik Coğrafyası (Güncellenmiş ve Genişletilmiş 6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Donham, K. J. and Thelin, A. (2016). Agricultural Medicine Rural Occupational and Environmental Health, Safety and Prevention. Wiley Blackwell Publishing.
• Görücü, İ. ve Akbıyık, N. (2010). “Türkiye'de Mevsimlik Tarım İşçiliği: Sorunları ve Çözüm Önerileri”, Hikmet Yurdu Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi 3(5), 189-220.
• Gülçubuk, B. (2012). “Tarımda Çocuk Emeği Sömürüsü ve Toplumsal Duyarlılık”, Çalışma ve Toplum 33(2), 75-94.
• Güneş, F. (2016). “Mevsimlik işçilikte kadın emeği”, Türktob Dergisi 16, 16-19.
• Hurst, P., Termine, P. and Karl M. (2007). Agricultural Workers and Their Contribution to Sustainable Agriculture and Rural Development, Cenevre: FAO-ILO-IUF.
• ILO, (2004). Towards A Fair Deal For Migrant Workers İn The Global Economy. Genava: International Labour Office.
• Karabıyık, E., vd. (2014). Fındık Hasadının Oyuncuları-Batı Karadeniz İllerinde Fındık Hasadında Yer Alan Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri, Çocuklar, Tarım Aracıları ve Bahçe Sahipleri Temel Araştırması. Kalkınma Atölyesi Yayını, Ankara: Altan Matbaası.
• Kaya, M. ve Özgülnar, N. (2015). “Mevsimlik (Gezici/Geçici) Tarım İşçilerinin İki Yerleşim Birimindeki Yaşam Koşulları ve Sağlık Durumlarına Niteliksel Bakış”, Turkish Journal Of Public Health 13(2), 115-126.
• Koca, H. ve Girgin, M. (2000). “Alaşehir İlçesine Mevsimlik İşgücü Göçü”, Doğu Coğrafya Dergisi 6(4), 301-321.
• Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Sosyal Hayatlarının İyileştirilmesi Genelgesi, 24 Mart 2010, Sayı: 27531.
• Mevsimlik Tarım İşçileri Genelgesi, 19 Nisan 2017, Sayı:30043.
• Mevsimlik Tarım İşçileri ile Göçer ve Yarı Göçer Ailelerin Çocuklarının Eğitime Erişimi Genelgesi, 21 Mart 2016, Sayı: 45512797-10.06-E.3243629.
• MİGA, (2012). Tarımda Mevsimlik İşgücü Göçü Türkiye Durum Özeti. Mevsimlik İş gücü Göçü İletişim Ağı (Miga), Friedrich Ebert Stiftung.
• Orhan, F. ve Coşkun, O. (2016). “Zorunlu Göçlere Yeni Bir Örnek: Ahıska Türkleri’nin Erzincan’a Göçleri”, Türk Coğrafya Dergisi 67, 41-50.
• Özbekmezci, Ş. ve Sahil, S. (2004). “Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyal, Ekonomik ve Barınma Sorunlarının Analizi”, Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi 19(3), 261-274.
• Selek Öz, C. (2016). “Mevsimlik Gezici Tarım İşinde Kadın Emeği ve Sorunları”, Türktob Dergisi 16, 13-15.
• Selek Öz, C. ve Bulut, E. (2013). “Mevsimlik Tarım İşçilerinin Türk Hukuk Sistemi İçerisindeki Yeri”, ÇSGB Çalışma Dünyası Dergisi 1(1), 94-111.
• Şen, E. (1984). “Türkiye’de Mevsimlik İşgücü Üzerine Düşünceler”, Ege Coğrafya Dergisi 2(1), 1-7.
• Şimşek, Z. (2012). Mevsimlik Tarım İşçilerinin ve Ailelerinin İhtiyaçlarının Belirlenmesi Araştırması 2011, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) Yayını, Ankara: Damla Matbaacılık.
• Şimşek, Z. ve Çelik, K. (2016) Mevsimlik Tarım İşçileri ve Ailelerinin Sağlığını Geliştirme Projesi Faaliyetler ve Değerlendirme Sonuçları, Ankara: Baskı Matbaacılık. TBMM, (2015). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sorunlarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırması Komisyonu Raporu.
• TÜİK Haber Bülteni. Çocuk İşgücü Anketi Sonuçları-2012, 02 Nisan 2013, Sayı: 13659.
• TÜİK Haber Bülteni. İşgücü İstatistikleri-2015, 23 Mart 2016, Sayı: 21567.
• TÜİK, (2012). Çalışan Çocuklar, Türkiye İstatistik Kurumu.
• Uyan Semerci, P., Erdoğan, E. ve Kavak, S. (2014). Mevsimlik Gezici Tarım İşçiliği 2014 Araştırma Raporu, Hayata Destek İnsani Yardım Derneği.
• Yılmaz, A. (2001). “Samsun Merkez İlçe Kırsal Alanında Seçilmiş Dört Köyde Mevsimlik İşgücü Üzerine Bir Araştırma”, Türk Coğrafya Dergisi 36, 129-144.
• İnternet Kaynakları: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (2010). Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin Çalışma ve Sosyal Hayatlarının İyileştirilmesi Stratejisi ve Eylem Planı, <http://www.mevsimliktarimiscileri.com/files/dosya/ 1_5_635195205048992081.pdf>. Son erişim 12 Temmuz 2017.
• Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, (2008). <http://www.tarim.gov.tr/BUGEM/TTSM/Belgeler/Tescil/Teknik%20Talimatlar/End%C3%BCstri%20Bitkileri/seker-pancari-tdo-teknik-talimati.pdf>. Son erişim 12 Temmuz 2017.
• Haberler (2016). <https://www.haberler.com/dha-yurt-tarim-iscilerini-tasiyan-midibus-kaza-9804101-haberi/> Son erişim 12 Temmuz 2017.
• Habertürk (2016). <http://www.haberturk.com/gundem/haber/1256278-erzincanda-minibusle-otomobil-carpisti-26-yarali>. Son erişim 12 Temmuz 2017.