Çocuklar İçin Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2021, Cilt: 15 Sayı: 1, 72 - 77, 22.01.2021

Esma Kabasakal Umut Ece Arslan Sarp Üner Hande Konşuk Ünlü Nazmi Bilir Mahmut Sadi Yardım Özgür Araz Terry Huang Hilal Özcebe

https://doi.org/10.12956/tchd.556078

Cited By: 2

Öz

Özet

Amaç:
Bu araştırmanın amacı, çocuklarda sağlıklı yiyecek seçimine dair öz-yeterlik
düzeyinin belirlenmesini sağlayacak “Çocuklar için Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik
Ölçeği’ni Türkçeye uyarlamak, geçerlik ve güvenirliğini belirlemektir.

Yöntem:
Metodolojik nitelikteki bu çalışmada Çocuklar için Sağlıklı Yeme Öz-Yeterlik
Ölçeği’nin Türkçe sürümünü uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması
yapılmıştır. Ölçeğin dil eşdeğerliği yapılmıştır. Ölçek, Ankara ilinde üç
farklı sosyo ekonomik düzeyden seçilen altı okulda 613 öğrenci üzerinden
değerlendirilmiştir. Ölçeğin yapı geçerliği açıklayıcı faktör analizi ve
doğrulayıcı faktör analizi ile, güvenirliği test tekrar test korelasyon
katsayısı kullanılarak ve iç tutarlığı Cronbach’s alpha katsayısı ile
değerlendirilmiştir. Ölçek
orjinalinde 8-10 yaş grubu kız çocuklarında geliştirilmiş olup bu çalışmada
ilköğretim 4.sınıf öğrencileri üzerinde uygulanmıştır.

Bulgular: Ölçek
tek boyut 9 maddeden oluşmuştur. Ölçeğin orijinalinde Cronbach's alpha: 0,62’dır.
Bu çalışmada, ölçeğin test-tekrar test güvenirliği hem erkek (rho=0.541,
p<0.01)  hem de kız (rho=0,553,
p<0,01) çocukları için kabul edilebilir düzeydedir. Ölçek her iki cinsiyet
grubu için de iyi bir iç tutarlılığa sahiptir (erkek çocuklar için: α=0,677 ve kız
çocuklar için: α=0,674).

Sonuç:
Ölçeğin analiz sonuçları orijinal yapıya uyum sağladığı için ölçeğin Türkçe
uyarlamasının geçerli ve güvenilir olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

çocuk, sağlıklı yeme, öz-yeterlik, ölçek, geçerlik ve güvenirlik

Kaynakça

• Aktürk Z, Acemoğlu H. Tıbbi araştırmalarda güvenilirlik ve geçerlilik. Dicle Tıp Dergisi 2012;39(2):316-319.Bandura, A. Social cognitive theory: an agentic perspective. Annual Review of Psychology. 2001;52: 1-26. Baranowski, T., Cullen, K.W. ve Baranowski, J. Psychosocial correlates of dietaryintake: Advancing dietary intervention. Annual Review of Nutrition. 1999;19: 17- 24.Baş, M., Altan, T., Dinçer, D., Aran, E., Kaya, H.G. ve Yüksek, O. Determination of dietary habits as a risk factor of cardiovascular heart disease in Turkish adolescents. European Journal of Nutrition. 2005;44 (3): 174–182.Berman ES. The relationship between eating self-efficacy and eating disorder symptoms in a non-clinical sample. Eat Behav.2006; 7:79–9. Feinian Chen F, Curran PJ, Bollen KA, Kirby J, Paxton P. An empirical evaluation of the use of fixed cutoff points in RMSEA test statistic in structural equation models. Sociological Methods & Research 2008;36(4):462-494. Ha, S. A., Lee, S. Y., Kim, K. A., Seo, J. S., Sohn, C. M., Park, H. R., & Kim, K. W. Eatinghabits, physical activity, nutrition knowledge, and self-efficacy obesity status in upper-grade elementary school students. Nutrition research and practice, 2016;10(6), 597-605.Hooper D, Coughlan J, Mullen M. Structural equation modelling: guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods 2002;6(1):53-60Horne R, Hankins M, Jenkins R. The Satisfaction with Information about Medicines Scale (SIMS): a new measurement tool for audit and research. Quality in healthcare 2001; 10: 135-140.Hume C, Ball K, Salmon J. Development and reliability of a self-report questionnaire to examine children's perceptions of the physical activity environment at home and in the neighborhood. The international journal of behavioral nutrition and physical activity. 2006;3(16). Khodaee, G. H., Emami Moghadam, Z., Khademi, G., &Saeidi, M. Healthy Diet in Children: Facts and Keys. International Journal of Pediatrics,2015; 3(6.2), 1183-1194.McClain, A. D., Chappuis, C., Nguyen-Rodriguez, S. T., Yaroch, A. L., &Spruijt-Metz, D. Psychosocial correlates of eating behavior in children and adolescents: A review. The International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity,2009; 6,54.O‟Dea, J.A. ve Wilson, R. Socio-cognitive and nutritional factors associated with body massindex in children and adolescents: possibilities for childhood obesity prevention. Health Educatıon Research.2006; 21(6): 796-805.Öner, N., Vatansever, Ü., Sarı, A., Ekuklu, G., Güzel, A. ve Karasalihoglu, S. Prevalence of underweight, overweight and obesity in Turkish adolescents. Swiss Medical Weekly. 2004;134:529–533.Özcebe, H. Çocuklarda Şişmanlık Salgını. Turkiye Klinikleri Journal of PublicHealth-Special Topic, 2015;1(3), 79-83.Özcebe, H., Bağcı-Bosi, A. T., Yardım, M. ve Yardım, N. Türkiye Çocukluk Çağı (İlkokul 2. Sınıf Öğrencileri) Şişmanlık Araştırması COSI-TUR 2017, Ankara: Efe Matbaacılık.Öztürk, C., Dicle, A., Sarı, H.Y. ve Bektaş, M. Okul dönemindeki çocukların sağlık durumlarının belirlenmesi. Milli Eğitim Dergisi. 2004; 163. Rabiei, L., Sharifirad, G. R., Azadbakht, L., &Hassanzadeh, A. Understanding the relationship between nutritional knowledge, self-efficacy, and self-concept of high-school students suffering from overweight. Journal of education and health promotion, 2013;2, 39.Rinderknecht, K. ve Smith, C. Social cognitive theory in an after-school nutrition intervention for urban Native American youth. Journal of Nutrition Education and Behavior. 2004;36 (6): 298-304Rose-Jacobs, R., Black, M. M., Casey, P. H., Cook, J. T., Cutts, D. B., Chilton, M., ... & Frank, D. A. Household food insecurity: associations with at-risk infant and toddler development. Pediatrics, 2008;121(1), 65-72.Savaşhan, Ç., Erdal, M., Sarı, O., & Aydoğan, Ü. İlkokul çağındaki çocuklarda obezite görülme sıklığı ve risk faktörleri. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 2015;19(1), 14-21.Schober P, Boer C, Schwarte LA. Correlation Coefficients: Appropriate Use and Interpretation. Anesthesia and analgesia 2018; 126(5): 1763–1768. Sim J, Wright C: Research in health care: concepts, designs and methods. 1st ed. United Kingdom, Stanley Thornes Publishers 2000.Story, M., Sherwood, N. E., Himes, J. H., Davis, M., Jacobs, D. R., Cartwright, Y., ... &Rochon, J. An after-school obesity prevention program for African-American girls: the Minnesota GEMS pilot study. Ethnicity and Disease, 2003; 13(1/1), WHO, Healthy Diet Key Facts. 2015 https://www.who.int/nutrition/publications/nutrientrequirements/healthydiet_factsheet394.pdf Erişim Tarihi: 06.04.2019Yılmaz, S. K., & Özel, H. G. Okul Çağı Çocuklarda Şekerli İçecek Tüketimi ile Obezite Riski Arasındaki İlişki. Journal of Nutrition and Dietetics, 2016; 44(1), 3-9.