ABD VE TÜRKİYE’NİN ULUSLARARASI CEZA MAHKEMESİ’NE YÖNELİK YAKLAŞIMLARININ KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZİ

Yıl 2022, , 113 - 142, 09.12.2022

Şerife Yoka , Ömer Kurtbağ

https://doi.org/10.55773/tda.1171194

Öz

Bu çalışma, ABD ile Türkiye’nin kuruluşundan bu yana Uluslararası Ceza Mahkemesi’ne (UCM) ve Mahkeme’nin yargı yetkisine yönelik yaklaşımlarını karşılaştırmalı bir şekilde çözümlemeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde UCM’nin kuruluş süreci ve yargı yetkisinin kapsamı ele alınmaktadır. İkinci bölümde, Türkiye’nin UCM’nin kuruluş sürecinde Mahkeme’ye yönelik yaklaşımı ile daha sonra UCM’yi kuran Roma Statüsü’ne uyum sağlama yolunda iç hukukunda yaptığı değişiklikler irdelenmekte ve Statü’ye taraf olmanın Türkiye açısından sakıncaları üzerinde durulmaktadır. Üçüncü bölümde, ABD’nin Roma Statüsü’ne yönelik tutumu ve eleştirileri ile daha sonra Mahkeme’ye yönelik olumsuz ve muhalif tutumunun nedenleri incelenerek son dönemde Washington’ın UCM ile yaşadığı sorunlar çözümlenmektedir. Dördüncü bölümde ise, Türkiye ile ABD’nin UCM’ye ve Mahkeme’nin yargı yetkisine yönelik yaklaşım ve tutumları karşılaştırmalı olarak değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Ceza Mahkemesi, Roma Statüsü, Türkiye, ABD, Türk Ceza Kanunu

Kaynakça

• AKSAR, Yusuf: “Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Amerika Birleşik Devletleri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 52, Sayı 2, 2003, 125-139.
• AKSAR, Yusuf: Uluslararası Hukuk-II, (4. Baskı), Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017.
• AKSU, İsmail .F. – KOÇAK, Konur A.: “Dikkatlerden Kaçan Gerçek: Suriye’de İşlenen İnsanlığa Karşı Suçlar”, Türk Akademisi Siyasi Sosyal Stratejik Araştırmalar Vakfı, 27 Mart 2018, https://www.tasav.org/dikkatlerden-kacan-gercek-suriye-de-islenen-insanliga-karsi-suclar.html.
• ALİBABA, Arzu: “Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Kuruluşu”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 49, Sayı 1-4, 2000, 181-207.
• ASLAN, M. Yasin: “Uluslararası Ceza Divanı ve Türkiye’ye Etkileri”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 56, Sayı 4, 2007, 55-79.
• BA, Oumar: States of Justice: The Politics of the International Criminal Court, Cambridge University Press, Cambridge, 2020.
• “Back It, Join It: African Countries Are Wrong To Leave”, The Economist, 27 Ekim 2016, https://www.economist.com/leaders/2016/10/27/back-it-join-it
• BAYILLIOĞLU, Uğur: “Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Türkiye”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 56, Sayı 1, 2007, 51-121.
• BENYERA, Everisto: The Failure of the International Criminal Court in Africa: Decolonising Global Justice, London and New York, Routledge, 2022.
• BETTI, Andrea: “Slay This Monster”: The United States and Opposition to the Rome Statute on the International Criminal Court”, Human Rights Review, Sayı 17, 2016, 417-438.
• “BM’den Bir İdlib Uyarısı Daha”, Amerika’nın Sesi, 12 Eylül 2018, https://www.amerikaninsesi.com/a/bmden-bir-idlib-uyarisi-daha/4568484.html. (Erişim Tarihi: 12.01.2019).
• “Bolton’s Remarks on the International Criminal Court”, Just Security, 10 Eylül 2018, https://www.justsecurity.org/60674/national-security-adviser-john-bolton-remarks-international-criminal-court/.
• “Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Danışmanı Bolton: Uluslararası Ceza Mahkemesi Bizim İçin Ölüdür”, Anadolu Ajansı, 10 Eylül 2018, https://www.aa.com.tr/tr/dunya/beyaz-saray-ulusal-guvenlik-danismani-bolton-uluslararasi-ceza-mahkemesi-bizim-icin-oludur/1251499.
• BOZKURT, M. Uğur: “Uluslararası Ceza Hukuku İlkeleri Kapsamında Ad Hoc Uluslararası Ceza Mahkemelerine Yönelik Eleştiriler ve Uluslararası Ceza Mahkemesi”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, Cilt 6, Sayı 11, 2010, 73-91.
• ÇAKMAK, Cenap: “ABD ve Uluslararası Ceza Mahkemesi”, Liberal Düşünce, Sayı 48, 2007, 87-108.
• ÇAKMAK, Cenap: A Brief History of International Criminal Law and International Criminal Court, Palgrave Macmillan, New York, 2017.
• ÇETİN, Müge: “Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Türkiye’nin Durumu”, Ankara Barosu Dergisi, Sayı 3, 2010, 335-360.
• DEUTCH, Gabby: “Full Transcript: Donald Trump at the United Nations General Assembly”, The Atlantic, 25 Eylül 2018, https://www.theatlantic.com/international/archive/2018/09/trump-unga-transcript-2018/571264/.
• DOMAÇ, Bilal: “Roma Statüsü’nün Kabulü Sürecinde Türkiye’nin Karşılaşabileceği Muhtemel Sorunlar ve Çözüm Yolları”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, Cilt 5, Sayı 9, 2009, 167-192.
• DIETZ, Jeffrey S.: “Protecting the Protectors: Can the United States Successfully Exempt U.S. Persons from the International Criminal Court with U.S. Article 98 Agreements?”, Houston Journal of International Law, Cilt 27, Sayı 1, Fall 2004, 137-180.
• “Elements of Crimes”, International Criminal Court, The Hague, 2013, https://www.icc-cpi.int/sites/default/files/Publications/Elements-of-Crimes.pdf.
• ERHAN, Zeynep: “Core International Crimes in Turkish Criminal Law and the Rome Statute”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XXII, Sayı 2, 2018, 111-136.
• ERHAN BULUT, Zeynep: “The Cyprus Issue and the International Criminal Court”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 18, Sayı 72, 2021, 73-86.
• HADJITOFI, Tasoula: “Can the International Criminal Court Bring Justice to Cyprus?”, Newsweek, 29 Kasım 2021, https://www.newsweek.com/can-international-criminal-court-bring-justice-cyprus-opinion1653030#:~:text=Can%20the%20International%20Criminal%20Court%20(ICC)%20finally%20bring%20justice%20to,to%20justice%20through%20the%20ICC.
• HATHAWAY, Oona: “The U.S. Finally Sees the Point of the International Criminal court”, The Washington Post, 13 Nisan 2022, https://www.washingtonpost.com/outlook/2022/04/13/war-crimes-russia-ukraine-icc/.
• Interview with Fatou Bensouda: “We Should At All Costs Prevent the ICC from Being Politicized”, Vereinte Nationen (German Review on the United Nations), Cilt 62, Sayı 1, 2014, https://dgvn.de/fileadmin/user_upload/DOKUMENTE/English_Documents/Interview_Fatou_Bensouda.pdf.
• JONES, Nicole: “Sanctioning the ICC: Is This the Right Move for the United States?”, Wisconsin International Law Journal, Cilt 39, Sayı 1, 2022, 175-204.
• KARAKEHYA, Hakan: “Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Uygulanabilir Hukuk”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 57, Sayı 2, 2008, 133-164.
• KILIÇ, Ali Ş.: “Uluslararası Ceza Mahkemesi ve Devletlerin Egemenliği Üzerine Ulusal Egemenlik Odaklı Bir İnceleme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 58, Sayı 3, 2009, 615-667.
• MAVİŞ, Volkan: “İnsanlığa Karşı Suçlar ve Soykırım Suçu Kapsamındaki Cinsel Şiddet Fiilleri”, TBB Dergisi, 130, 2017, 13-54.
• ÖZKAN, Arda: “21. Yüzyılda Evrensel Bir Yargı Kuruluşu Olarak Uluslararası Ceza Mahkemesi: Usül Kuralları, Yargılamalar ve Uluslararası Suçlar”, Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 12, 2016, 175-195.
• SADAT, Leila N. - DRUMBL, Mark A.: “The United States and the International Criminal Court: A Complicated, Uneasy, Yet At Times Engaging Relationship”, Washington University in St. Louis School of Law, Legal Studies Research Paper Series, No. 16-07-02, July 2016.
• SARIGÜZEL, Hacı: “Uluslararası Ceza Mahkemesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Cilt 0, Sayı 3,2013, 230-273.
• SARKIN, Jeremy: “Reforming the International Criminal Court (ICC): Progress, Perils and Pitfalls Post the ICC Review Process.” International and Comparative Law Review, Cilt 21, Sayı 1, 2021, 7–42.
• SCHRADY, Jeremy: “The Sound and the Fury Signifying Nothing: Trump Sanctions International Criminal Court Chief Prosecutor Fatou Bensouda”, Tulane Journal of International & Comparative Law, Sayı 30, 2022, 237-255.
• SHAW, Malcolm N.: International Law, Eighth Edition, Cambridge University Press, Cambridge, 2017.
• TOOSI, Nahal: “Biden Lift Sanctions on International Criminal Court Officials”, Politico, 04 Şubat 2021, https://www.politico.com/news/2021/04/02/icc-sanctions-reversed-biden-478731.
• TOOSI, Nahal - BERTRAND, Natasha: “Trump Authorizes Sanctions against the International Criminal Court”, Politico, 06 Kasım 2020, https://www.politico.com/news/2020/06/11/white-house-international-criminal-court-sanctions-313070.
• “Uluslararası Ceza Mahkemesi’nden ABD’nin Yaptırım Tehdidine Yanıt”, BBC Türkçe, 11 Eylül 2018, https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-45481458.
• ULUSOY, Orçun: “Uluslararası Ceza Mahkemesi”, İnsan Hakları Gündemi Derneği. 2008, http://www.madde14.org/images/7/77/UCM2008IHGD.pdf.
• “The US Does Not Recognize the Jurisdiction of the International Criminal Court”, NPR, 16 Nisan 2022, https://www.npr.org/2022/04/16/1093212495/the-u-s-does-not-recognize-the-jurisdiction-of-the-international-criminal-court.
• UN General Assembly Human Rights Council, Report of the Independent International Commission of Inquiry on the Syrian Arab Republic, 08 February 2022, https://documents-dds-ny.un.org/doc/UNDOC/GEN/G22/251/52/PDF/G2225152.pdf?OpenElement.
• UYGUN, Sevim: “Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Yargı Yetkisi”, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2016.
• UZUN, Elif: “Milletlerarası Ceza Mahkemesi Düşüncesinin Tarihsel Gelişimi ve Roma Statüsü”, Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 2, 2003, 25-47.
• WILMSHURST, Elizabeth: “Strenthen the International Criminal Court”, Chatham House, 12 Haziran 2019, https://www.chathamhouse.org/2019/06/strengthen-international-criminal-court?gclid=EAIaIQobChMIzIqfoMq5-AIVgcx3Ch185QlwEAAYAiAAEgKfgPD_BwE.
• ZORLU, Süleyman E.: “Uluslararası Ceza Mahkemesinin Kuruluşunda Tarihsel Süreç ve BM Güvenlik Konseyi’nin Uluslararası Ceza Mahkemesinin İşleyişi Üzerindeki Yetkileri”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 24, Sayı 2, 2016, 111-150.