DÖRDÜNCÜ UMÛMİ MÜFETTİŞLİK BÖLGESİNDE EKONOMİK DURUM VE YATIRIMLAR (1936-1952)

Yıl 2019, Cilt: 123 Sayı: 242, 49 - 62, 23.10.2019

Burcu Özbay

Öz

Umûmi müfettişlik kurumu hem Osmanlı döneminde hem de Cumhuriyet

döneminde var olan idari kurumlardır. Ancak kuruluş amaçları birbirinden

farklıdır. Cumhuriyet döneminde 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu ile yeniden

ortaya çıkan bu kurumlar, ülke içerisinde yaşanan idari problemler ve iç karışıklıklardan

dolayı 1927 yılında kurulabilmiştir. İlk üç müfettişliğin kurulmasının

ve başarılı olmasının ardından Dersim ve çevresinde yaşanan olaylar

neticesinde Dördüncü Umûmi Müfettişliğin kurulmasına karar verilmiştir.

Dördüncü Umûmi Müfettişlik öncelikle asayişi sağlamış ardından da bölgenin

kalkınması için faaliyetlerde bulunmuştur. Umûmi Müfettişlik teşkilatı 1948

yılında L bütçesine alınarak işlevsiz hale gelmiştir. Ancak bölgeye yapılan yatırımlar

kullanılan yöntem değişse de devam etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dördüncü Umûmi Müfettişlik, Bölgesel Kalkınma, Kamu Harcamaları, yatırımlar

Kaynakça

• Arşiv
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA).
• Süreli Yayınlar
• Cumhuriyet Gazetesi,
• Doğu Gazetesi,
• Elazığ Gazetesi,
• T.C. Resmi Gazete,
• TBMM Tutanak Dergisi,
• Yeni Yurd Gazetesi,
• Yeni Erzincan Gazetesi.
• Kitap ve Makaleler
• AŞGIN, Sait: Cumhuriyet Dönemi’nde Doğu Anadolu’ya Yapılan Kamu Harcamaları (1946-1960), ATAM Yayınları, Ankara 2000.
• BURGAÇ, Murat: Türkiye Umûmi Müfettişliklerin Kurulması ve Trakya Umûmi Müfettişliği, ATAM Yayınları, Ankara 2013.
• DOĞANAY, Rahmi: “1930-1945 Dönemi Doğu Anadolu’da Uygulanan Sanayi Politikaları”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 9, Elazığ 2000.
• GÜNEŞ, Müslime: “Adnan Menderes ve Halkevleri”, Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, Cilt: XXI, İzmir 2012.
• HALAÇOĞLU, Ahmet: “Elazığ”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt: 10, İstanbul 1994.
• KAYA, Mehmet: “Demokrat Parti Dönemi’nde Bingöl’e Yapılan Kamu Yatırımları”, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 224, İstanbul 2016.
• KOCA, Hüseyin: Yakın Tarihten Günümüze Hükümetlerin Doğu-Güneydoğu Anadolu Politikaları Umûmi Müfettişliklerden Olağanüstü Hal Bölge Valiliğine, Mikro Yayınları, Konya 1998.
• KOÇAK, Cemil: Umûmî Müfettişlikler (1927-1952), İletişim Yayınları, İstanbul 2010.
• KOPAR, Metin: Cumhuriyet Halk Partisi Döneminde Doğu Anadolu’ya Yapılan Kamu Harcamaları ve Yatırımlar, ATAM Yayınları, Ankara 2009.
• _______________: “Cumhuriyet’in İlanından Sonra Elazığ’da Yapılan Yatırım ve Harcamalar 1927-1950”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 17, Elazığ 2007.
• NARINÇ, Ökkeş: “1919-1920 Yıllarında Müfettişlik Müessesesi”, Asia Minor Studies-İnternational Journal Of Social Sciences, I, Kilis 2013.
• ÖZER, Sevilay: “Demokrat Parti Dönemi’nde Elazığ”, Geçmişten Geleceğe Harput Sempozyumu, Cilt: 1, Elazığ 2013.
• ÖZMEN, Abidin: “Genel Müfettişlikler Hakkında Bir Düşünce”, İdare Dergisi, Sayı: 184, Ankara 1947.
• PANCAR, Emine: “Demokrat Parti Dönemi’nde Elazığ’da Ekonomik ve Sosyal Hayat”, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 23, Hatay 2013.
• SUNGUR, Zahide: “Demokrat Parti Dönemi’nde Tarım Politikaları ve Etkileri”, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 8, Burdur 2016.
• ŞIMŞIR, Bilal N.: Kürtçülük II 1924-1999, Bilgi Yayınevi, Ankara 2011.
• TANGÜLÜ, Zafer: “Demokrat Parti Dönemi Eğitim Politikaları (1950-1960)”, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt: 10, Ankara 2012.
• TAŞ, Serap: Umûmi Müfettişlikler, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir 1997.
• TOPARLAK, Bahar: Dördüncü Umûmi Müfettişlik: Kurulması, Çalışmaları ve Kaldırılması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2013.
• _______________: “Türkiye Cumhuriyeti’nde Dördüncü Umûmi Müfettişliğin Sosyo-Ekonomik ve Kültürel Faaliyetleri”, Akademik Bakış Dergisi, Sayı: 53, Kırgızistan 2016.
• ULUĞ, Naşit Hakkı: Tunceli Medeniyete Açılıyor, Kaynak Yayınları, İstanbul 2007.
• YILMAZÇELIK, İbrahim: “Cumhuriyet Sonrası Elazığ’da Tarım-Ticaret ve Sanayi (1923-1938)”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 9, Elazığ 1999.