ERKEN BİR PANSLAVİST YURİY KRİJANİÇ: ÇARLIK RUSYASI TARAFINDAN KIRIM’IN İŞGALİ VE TATARLAR ÜZERİNE DÜŞÜNCELERİ

Yıl 2019, Cilt: 123 Sayı: 243, 331 - 346, 16.12.2019

Mahir Aslan

Öz

1618 yılında bugünkü Bosna Hersek sınırları içinde kalan Bihac şehrinde doğan Hırvat asıllı din adamı Yuriy Krijaniç Avrupa’nın farklı merkezlerinde din eğitimini tamamlayarak yüksek seviyede bir din eğitimi aldı. Yuriy Krijaniç bilhassa Roma’daki Yunan Atina heyetinde ileride Ortodokslar arasında yürüteceği Katolik misyonerlik görevine hazırlandı. Yuriy Krijaniç 1659 yılında üstlendiği misyona uygun olarak geldiği Moskova’da on altı ay kalabildi ve 1661 yılında herhangi bir sebep beyan edilmeksizin Sibirya’ya sürgün edildi. Yuriy Krijaniç yaklaşık on beş yıl kaldığı Sibirya’da birçok eser kaleme aldı. Krijaniç’in Kırım ve Tatarlara yönelik düşüncelerine de yer verdiği eseri ise yazmayı 1666 yılında tamamladığı “Politika” adlı eseridir. Eserinin 51 ve 52. başlıklarını Kırım ve Tatarlara ayıran Krijaniç ilgili başlıklar altında Kırım ve Tatarlara yönelik bilgi ve gözlemlerini bir tavsiye ve yönlendirme olarak Rus çarına arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Yuriy Krijaniç, Panslavizm, Kırım, Tatarlar, Osmanlı İmparatorluğu

Kaynakça

• AKIŞIN, M.O: “Mejdunarodno-Pravobıe Vozzreniya Yuriya Krijaniça”, Vestnik Omskogo Universiteta, Seriya “İstoriçeskie Nauki”, No: 2 (6), Omsk 2015.
• AVTOKRATOVA, Maria İ: “Soçinenia Yuria Krijaniça v Fondah Tsentralnogo Gosudarstvennogo Arhiva Drevnih Aktov (Moskva)”, Zbornik Zavoda za Povijesne Znanosti Istraživačkog Centra Jugoslavenske Akademije Znanosti i Umjetnosti, Vol. 14, Zagreb 1986.
• EMECEN, Feridun: “Varna Muharebesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 42, İstanbul 2012.
• EMILYANOV, B.V: “Fenomen Yuriya Krijaniça”, Kultura i Tekst, No: 1, 2012.
• GOLENKOVA, Z.T.: “Slavyanskie İdei Yuriya Krijaniça”, Vestnik RUDN, Seria Sotsiologia, No: 3, 2014.
• İONAYTES, O.B.: Yuriy Krijaniç v Rossii, “İstoriya Filosofii”, 15 Mart 2012.
• KLUÇEVSKIY, V.O.: Soçineniya, T. III, Moskova 1988.
• KONDRATEV, Boris: Meçta i Jizn Yuriya Krijaniça, www.miresperanto.com/, 24.01.2019.
• LIPOVSKIY, Aleksandr Lavrantevic: Temnoe i Spornoe v Biografii Yuriya Krijanica, Sankt-Peterburg 1904.
• N.V., “Krijaniç Yuriy”, www.rushist.com, 14.02.2019.
• NOSOVSKIY, Gleb Vladimiroviç - FOMENKO, Anatoliy Timofeeviç: Pegaya Orda, İstoriya Drevnogo Kitaya, Moskova 2009.
• OBROSKOV, Anatoliy: Plan Yuriya Krijaniça Zavoevaniya Krıma, www.proza.ru/, 23.01.2019.
• PIÇETA, Vladimir İvanoviç - KRIJANIÇ, Yuriy: Ekonomiçeskie i Politiçeskie Evo Vzglyadı, Petersburg 1914.
• SKRIPKINA, E.V.: “Yuriy Krijaniç o Samoderjavnoy Vlasti Russkogo Gosudarya”, Omskiy Nauçnıy Vestnik, No: 5 (112), Omsk 2012.
• VALDENBERG, V.: Gosudarstvennıa İdei Krijaniça, Petersburg 1912.
• YANIN, E.P: Yuriy Krijaniç i Yego Uçenie o Prirodopolzovanii i Razvitii Gornogo Dela v Rossii, Moskova 2002.