Dede Korkut Adının Köken ve Anlamı

Yıl 2020, Cilt: 126 Sayı: 248, 151 - 158, 31.10.2020

Yusuf Gedikli

Öz

Türk edebiyatının en önemli eserlerinden biri Dede Korkut’tur. Dede Korkut ad öbeğinin ikinci kelimesi şu ana değin bilginleri meşgul etse de anlamı çözülememiştir. Yazımızda Dresden yazmasında korkut sözünün yerine Vatikan yazmasında kurt sözünün konulmasından yola çıkılmış, korkut sözünün “kurt, börü” anlamına geldiği açıklanmıştır. Bunun için dört gerekçe gösterilmiştir:
1. Korkut yerine kurt konulması; her iki sözün eş anlamlı olduğunu gösterir. Tabi ki tek başına bu yeterli değildir.
2. Her iki hayvandan “çok sağlam ve sert yay” yapılmaktadır; bu her iki sözün aynı hayvanı gösterdiğini ifade eder.
3. En önemlisi şudur: Kazakça korkav “kurt, börü”dür ve ünlüsü -o-’dur.
4. Türkçe kurt “börü” sözünün aslı *gorddur ve gerçek ünlüsü -o-’dur; Türkçe kurt “börtü böcek” sözünün aslı *gurddur ve gerçek ünlüsü -u-’dur; *gord > *kort “börü” sözüyle bulaşmıştır.
Bu dört gerekçe Dede Korkut’taki korkut sözünün “kurt, börü” anlamında olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Dresden yazması, Vatikan yazması, korkut, kurt, börü, korkav

Kaynakça

• Ergin, Muharrem ; DedeKorkut Kitabı Giriş - Metin - Faksimile, 3. b., TDK, Ankara 1997, c. I.
• Gökyay, Orhan Şaik ; Dedem Korkudun Kitabı, MEB, İstanbul 2004.