OSMANLIDAN CUMHURİYETE ATRANOS’TA FRENGİ VE FRENGİYLE MÜCADELE

Yıl 2020, Cilt: 126 Sayı: 248, 65 - 76, 31.10.2020

Celil Bozkurt

Öz

Dış kaynaklı bir hastalık olarak Osmanlı topraklarına giren frengi, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’ndan sonra bir salgın haline gelmiştir. Osmanlı Devleti’nde öncelikle Kastamonu ve havalisinde yoğunlaşan frengi, zamanla diğer Anadolu şehirlerine yayılmıştır. Frengi’nin Anadolu’da etkili olan şehirlerinden biri de Hüdavendigar Vilayeti’ne bağlı Atranos kazası idi. Osmanlı Devleti için bir asker kaynağı olan bölge, yoğun biçimde askeri hareketliliğe sahne olmuştur. Devletin çok farklı cephelerinde mücadele eden Atnasolu askerler, barış döneminde frenginin memleketlerine taşınmasına neden olmuştur. Atranos’un dağlık yapısı ve gerekli sağlık hizmetlerinden yoksun olması frenginin bölgede kronikleşmesine neden olmuştur. Osmanlı devlet adamlarının aldığı önlemler, devletin zayıflayan ekonomisine bağlı olarak Atranos’ta frengiyle mücadelede yetersiz kalmıştır. Cumhuriyet döneminde sağlıktaki gelişmeler, frenginin Atranos’ta yayılmasını azaltsa da bu hastalığı tam anlamıyla yok edememiştir. Frengi, Osmanlı’dan Cumhuriyete uzun yıllar Atranos’ta ciddi bir sağlık buhranına ve nüfus kaybına neden olmuştur.

Anahtar Kelimeler

frengi, Atranos, Osmanlı, salgın, sağlık

Kaynakça

• Kaplanoğlu, Raif, Meşrutiyetten Cumhuriyete Bursa, Avrasya Etnografya Vakfı, 2006.
• Mağmumi, Şerafeddin, Bir Osmanlı Doktorunun Anıları Yüzyıl Önce Anadolu ve Suriye, (Günümüz Türkçesine Çeviren Cahit Kayra), Büke Yayınları, İstanbul 2001.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllığı, (1928-1929), Matbuat Umum Müdürlüğü, İstanbul 1929.