İRAN’DA LOR KİMLİĞİ VE LORİSTAN

Yıl 2019, Cilt: 122 Sayı: 241, 379 - 392, 29.08.2019

Ferzat Sametli

Öz

İran İslam Cumhuriyeti Anayasası’na göre, tüm İran vatandaşları eşit bir düzeyde tanımlanmaktadır. Ancak bu tanımlamada, etniklerin adı ve dili belirgin bir şekilde ifade edilmemiştir. Ayrıca bu anayasada İran’ın resmi dili Farsça ve resmi mezhebi de Caferilik olarak tanımlanmaktadır. Bu durum İran’daki tüm azınlıkları, Fars dili ve Şii mezhebi baskısı altında bırakmaktadır. İran nüfusunu oluşturan en önemli etnikler (nüfus ağırlıklarına göre sırasıyla) Türkler, Farslar, Kürtler, Lorlar, Gilekler, Araplar, Mazeniler ve Beluçiler olmasına rağmen, son yüz yılda, Fars etniği tüm alanlarda hâkimiyeti ele geçirmiştir. Bu bir asırlık dönemde, İran’ın siyasi ve kültürel yapısı tek etnik, tek dil ve tek mezhep üzerinde yapılandırılmaktadır. Bu dönemde birçok etnik kendi kültürel, ekonomik ve siyasi çıkarlarını korumak için milliyetçi akımlarını
oluşturmayı başarmışlardır. Ancak Lorlar, nüfus açısından önemli olmalarına ve uğradıkları birçok haksızlıklara rağmen bu süreci gecikerek başlatmış bulunmaktalar. Son yıllarda Lorların, “Loristanat” olarak tanımladıkları Lor bölgelerinde, Lor millî uyanışı görünmektedir.

Anahtar Kelimeler

İran, Etnik, Anayasa, Lor, Loristan

Kaynakça

• AKDEVELI, Atay: İran’da Dış Politikanın Etnik-Dinsel Temelleri, Ankara Üniversitesi, 9 Haziran 1999.
• BARTHOLD, W.: An Historical Geography of İran, Princeton University Press, Princeton 1984.
• COLONEL, H.A. Sawyer: The Bakhtiary Mountains and Upper Elam, Published by Royal Geographical Society, London 1894.
• DOUGLAS, William O.: Strange Lands and Friendly People, Çevirmen: Sanjeri Fereidun, Gotenberg Yayınevleri, Tahran 1997.
• EGHTEDARI, Ahmad: Khozestan ve Kohgiloyeh ve Mamasani, Kültürel Eserler Derneği, Tahran 1995.
• GÖKALP, Emin: Devrim Sonrası İran İslam Cumhuriyeti’nde Siyaset, Selçuk Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, Konya 2016.
• HARRISON, Selig: “Nightmare in Baluchistan”, Foreign Policy, 32, Fall 1978.
• International Covenant on Medeni and Political Rights.
• İran İstatistik Merkezi, Salname-yi Amari-yi İran, Tahran, Mart 1999-2000.
• LORIMER, D.L.R.: The Popular Verse of the Bakhtiari of S.W. Persia, III: Further Speciments, Bulletin of the School of Oriental and African Otudies, XXVI, 1963.
• MINORSKY, V.F.: The Tribes of Western İran, Royal Anthropological Institute of Great Britain & Ireland, 1949.
• POSHTDAR, Ali: “Lorlar ve Loristan”, İranshenakht Dergisi, S. 7, Tahran 1997.
• RAZMARA, Ali: İran Askeriye Coğrafiyasi: Loristan, İran Ordusu Yayınevleri, Tahran.
• SHOSHTARI, M.: Khozestan ve Kohgiloyeh Tarihi, Tahran.
• WIRSING, Robert G.: Thebaluchis Question in Pakistan, Lahore: Vanguard,1992.