İLKEL TOPLUMLARDA TEK TANRI İNANCI

Yıl 2019, Cilt: 122 Sayı: 241, 407 - 422, 29.08.2019

Hacı Musa Taşdelen

Öz

Avcı ve toplayıcılığa dayalı bir yaşam tarzına sahip olduğu varsayılan ilk insan topluluklarının dini inançlarının ne olduğu hususu hala tartışma konusudur. İlk insan toplumunun Afrika’dan ortaya çıktığı ve dünyanın diğer bölgelerine yayıldıkları genel kabul görmektedir. Bu nedenle Afrikalı avcı ve toplayıcı toplulukların inanç sistemleri, ilk inanç sisteminin günümüze yansıyan örnekleri olarak görülebilir. Sadece Afrika’da değil dünyanın diğer bölgelerindeki avcı toplayıcı ya da göçer toplulukların inanç sistemleri arasında benzerlikler vardır. Bu benzerliğin odak noktası tek bir yaratıcıya ya da yüce bir varlığa olan inançtır. İnsanlık tarihinde yerleşik hayata geçildikçe özellikle şehirlerin ortaya çıkış aşamasında çok tanrıcılık daha yaygın bir olguya dönüşmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tek Tanrıcılık, Çok Tanrıcılık, Totemizim, Animizim, İptidai Toplum

Kaynakça

• BASTIAN, Dawn E. - MITCHELL, Judy K.: Handbook of Native American Mythology, ABC-CLIO Yayını, Santa Barbara 2004.
• BUDGE, E.A. Wallis: Mısır’da Ölüm Sonrası Fikri, Çev. Rengin Ekiz, Ege Meta Yayınları,İzmir 2001.
• CHING, Julia: Chinese Religions, The Macmillan Press, London 1993.
• CODRINGTON, Robert Henry: “Religious Beliefs and Practices in Melanesia”, TheJournal of the Anthropological Institute of Great Britain and Ireland, Vol. 10, 1881.
• CORBALLIS, Michael C.: İşaretten Konuşmaya, Dilin Kökeni ve Gelişimi, Çev. Aybek Görey, Kitap Yayınevi, İstanbul 2003.
• CRAIG, Robert D.: Dictionary of Polynesian Mythology, Greenwood Press, Westport 1989.
• DALY, Kathleen N.: Greek and Roman Mythology, A to Z, 3. Baskı, Chelsea House, New York 2009.
• DEMIRCI, Kürşat: Hinduizmin Kutsal Metinleri Vedalar, İşaret Yayınları, İstanbul 1991.
• DIXON, Roland B.: Oceanic Mythology, Pinnacle Press, 2017.
• EBERHARD, Wolfram: “Eski Çin Kültürü ve Türkler”, Çev. İkbal Berk, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 4, 1943.
• _______________: A History of China, 3. Edition, University of California, Berkeley 1956.
• ELIADE, Mircae: Australian Religions: An Introduction. Part I, History of Religions, Vol. 6, No. 2, November 1966.
• GÜÇ, Ahmet: “Konfüçyüscülük Maddesi”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, 26. Cilt, Ankara 2002.
• GÜNGÖR, Harun: Türk Din Etnolojisi, IQ Yayınları, İstanbul 2012.
• KAYA, Korhan: “Vedaların Bilinmeyen Tanrısı Ka”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 33, 1-2, 1990.
• _______________: Hint Mitolojisi Sözlüğü, 2. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara 2003.
• KOLIG, Erich - ODERMANN, Gisela Petri: “Religious Power and the All-Father in the Sky. Monotheism in Australian Aboriginal Culture Reconsidered”, Anthropos, Bd. 87, H. 1/3, 1992, pp. 9-32.
• LANG, Andrew: The Making of Religion, Longmans, Green And Co. London, 1898.
• LEWIN, Roger: Modern İnsanın Kökeni, Çev. Nazım Özüaydın, Tübitak Yayını, Ankara 1998.
• LYNCH, Patricia Ann: African Mythology A to Z, New York 2004.
• MALLORY, J.P.: Hint-Avrupalıların İzinde, Dil, Arkeoloji ve Mit, Çev. Müfit Günay, Dost Kitabevi, Ankara 2002.
• MBITI, Jhon S.: African Religions & Philosophy, Second Edition, Norfolk, 1990.
• _______________: An Introduction to African Religion (2nd Edition), East African Educational Publishers Ltd., Kijitu-Nyama 1991.
• MURRAY, Robert Thomas: Manitou and God North-American Indian Religions and Christian Culture, Praeger Publishers, Westport 2007.
• NADEAU, Randall L.: “Chinese Religion in the Shang and Zhou Dynasties”, Edit. Randall L. Nadeau, The Wiley-Blackwell Companion to Chinese Religions, Blackwell Publishing, West Sussex, 2012.
• O’BRIEN, Carl S’ean: The Demiurge in Ancient Thought, Secondary Gods and Devine Mediators, Cambridge University Press, 2015.
• ÖGEL, Bahaettin: Türk Mitolojisi I, 5. Baskı, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 2003.
• PARRINDER, E.G.: “Monotheism and Pantheism in Africa”, Journal of Religion in Africa, Vol: 3, Fasc. 1, 1970.
• ROBERTS, Jeremy: Chinese Mythology A to Z, Second Edition, Chelsea House, New York 2010.
• ROUX, Jean Paul: Türklerin ve Moğolların Eski Dini, Çev. Aykut Kazancıgil, İşaret Yayınları, İstanbul 1993.
• SCHENCK, Theresa M.: “The Algonquian Totem and Totemism: A Distortion of theSemantic Field”, Papers of Twenty Eight Alqonquian Conference, Vol: 28, 12.01.1997.
• SOMUNCUOĞLU, Servet: Taştaki Türkler, A Z Yayıncılık, İstanbul 2008.
• _______________: Saymalı Taş Gökyüzü Atları, Ege Basım, İstanbul 2011.
• _______________: Damgaların Göçü-Kurgan / Ankara Güdül Kaya Resimleri, İstanbul 2012.
• TAHIR, Ahmad Mirza: “The Concept of God Among The Aborgines of The Australia”, Revalation, Rationality, Knowledge and Truth, Islam International Publications, 1998.
• TANYU, Hikmet: “Totem, Totemizm ve Tabu Üzerine Yeni Araştırmalar”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 26, Ankara 1983.
• TOSUN, Mebrure - YALVAÇ, Kadriye: Sümer Dili ve Grameri, Cilt: 1, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1981.
• VINCK, Honoré: Melanasian Gods, Annales Aequatoria, Vol: 1, Tome: I, Volume: II, 1980, pp. 357-412.
• WILLIAMS, George M.: Handbook of Hindu Mythology, ABC-CLIO Yayını, Santa Barbara, 2003.