İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI SONRASINDA POLONYA MÜSLÜMAN TATARLARININ DURUMU

Yıl 2019, Cilt: 122 Sayı: 240, 121 - 130, 25.06.2019

Aizada Imankulova

Öz

Doğu Avrupa tarihindeki en ilginç konulardan biri, Polonya’da yaşayan Litvanya kökenli Tatarların tarihidir. Bu makale, dini ve etnik kimliklerini halen koruyabilen Polonya ve Litvanya’daki diğer adıyla Lipka Tatarlarının tarihini ele almaktadır. Polonya ve Litvanya’da sahip oldukları özgürlüğe rağmen Lipka Tatarlarının birçoğu iki dünya savaşı arasında vuku bulan 1939’daki Nazi saldırılarına karşı bulundukları ülkeleri savunmada yer alarak komşularıyla aynı acıya katlandılar. Savaş, Tatar topluluğunun hayatı üzerinde feci bir etki yarattı. Entelektüellerinin pek çok temsilcisi öldürüldü, tutuklandı ve SSCB’ye sürüldü veya diğer ülkelere kaçmak zorunda kaldı ve savaşın bitiminden sonra vatanlarına geri dönemedi. Sonuç olarak savaştan önce sahip oldukları kültürel pozisyonlarını kaybettiler. Tatarların sayısı, savaş sonrası Avrupa’daki bölgesel değişikliklerden de etkilendi. Bir kısmı hala modern Polonya ve Litvanya topraklarında yaşamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Polonya, Tatarlar, İslam, Müslüman Azınlık

Kaynakça

• DUMIN, S.: Herbarz rodzin tatarskich Wielkiego Księstwa Litewskiego, Gdańsk 1999.
• Kaledarz Muzułmański 1368/1949, oprac. i wyd. Naczelny Imamat Muzułmanów Polskich w Wielkiej Brytanii, Londra 1949.
• KRYCZYNSKI, L.: Biblijografja do historji tatarow polskich [Polonya Tartarlarının Tarihi Bibliyografyası], Zamość 1936.
• KRYCZYNSKI, S.: Tatarzy litewscy [Litvanyalı Tatarlar] Próba monografiihistoryczno-etnograficznej, Warszawa 1938.
• KRYCZYŃSKI, S.: Tatarzy litewscy. Próba monografii historyczno-etnograficznej,[Litvanyalı Tatarlar. Tarihsel-Etnografik Monografiye Girişim], RocznikTatarów Polskich 2000.
• MIRZA, Selim - CHAZBIJEWICZ, Juszeński: Szlachta Tatarska w Rzeczypospolitej [Polonya-Litvanya Topluluğu’ndaki Tatar Asaleti], Verbum Nobile No 2, Sopot, Poland 1993.
• MIRZA, Selim - CHAZBIJEWICZ, Juszeński: I Konferencja Tatarów Nadbałtyckich [1. Baltık Tatarları Konferansı], Swiat Islamu, Vol. IV (15), No. 2, 1996.
• PĘDZIWIATR, K.: “The Established and Newcomers in Islam in Poland or the intergroup relations within the Polish Muslim community”, in Muslims in Poland and Eastern Europe. Widening the European Discourse on Islam,ed. K. Górak-Sosnowska, Warszawa: University of Warsaw Facultyof Oriental Studies, 2011.
• TYSZKEWICZ, J.: Tatarzy na Litwie i w Polsce: Studia z dziejow XII-XVIII w. [Litvanya ve Polonya’da Tatarlar: 12. ve 18. Yüzyılların Tarihi Üzerine Çalışmalar], Warszawa 1989.