1930 YILINDA GAZİANTEP’TE YAPILAN YEREL SEÇİMLERE SERBEST CUMHURİYET FIRKASI’NIN KATILMASI VE YAŞANAN TARTIŞMALAR

Yıl 2019, Cilt: 122 Sayı: 240, 131 - 154, 25.06.2019

Süleyman Ünüvar Zeynep Yıldız Özlü

Öz

29 Ekim 1923 günü TBMM’de Cumhuriyet ilan edilmiş ve Mustafa Kemal Cumhurbaşkanı seçilmiştir. Mustafa Kemal daha Cumhuriyet ilan edilmeden önce, Halk Fırkası adıyla bir parti kurarak Cumhuriyet’in demokratikleşmesini amaçlamıştır. 1924 yılında Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası kurulmuş ancak Şeyh Sait İsyanı çıkmasıyla parti kapatılmıştır. 1930 yılında Mustafa Kemal inkılâpların yerleştiğini, artık çok partili hayata geçilebileceğini düşünmüş, hedeflediği demokrasiye geçiş için yakın arkadaşı olan Fethi Bey’den bir parti kurmasını istemiştir. Fethi Bey’de Atatürk gibi ülkede demokrasinin yerleşmesi için bir muhalefet partisine ihtiyaç olduğuna inanmıştır. Bu amaçla Fethi Bey, Mustafa Kemal’in isteği doğrultusunda Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı 12 Ağustos 1930 tarihinde 14 milletvekilinin katılımıyla kurdu. Fırka özellikle Batı Anadolu’da heyecanla karşılandı. Serbest Fırka aynı yıl yapılan belediye seçimlerine katılma kararı aldı. Serbest Cumhuriyet Fırkası Gaziantep’te teşkilat kurma çalışmalarını başlatmış, yeni bina tutmuş, ancak tam faaliyete başlamadan yerel seçimlere katılmıştır. CHF taraftarları, yerel seçimlerde Serbest Cumhuriyet Fırka taraftarlarına bazı zorluklar çıkarmıştır. Serbest Cumhuriyet Fırkası seçimlere yeteri kadar hazırlanamadığı için Gaziantep’teki belediye seçimlerinde herhangi bir başarı gösterememiştir. Belediye Başkanlığı seçimini de CHF kazanmıştır.1

Anahtar Kelimeler

Fethi Bey, Serbest Cumhuriyet Fırkası, Yerel Seçimler

Kaynakça

• AĞAOĞLU, Ahmet: Serbest Fırka Hatıraları, İletişim Yayınları, İstanbul 1994. AKANDERE, Osman: Milli Şef Dönemi (Çok Partili Hayata Geçişte Rol Oynayan İç ve Dış Tesirler 1938-1945, İz Yayıncılık, İstanbul 1998.
• AKBULUT, Dursun Ali: “Çok Partili Döneme Geçiş Denemeleri ve İnkılâba Karşı Tepkiler”, Türkiye Cumhuriyeti Tarihi II, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2002.